Słysząc o ograniczeniu wolności w świadomości pojawia się obraz osoby zamkniętej za kratami aresztu śledczego czy więzienia. Oznacza to, że mówiąc o ograniczeniu wolności niektórzy ludzie myślą o pozbawieniu wolności lub o areszcie. Tymczasem kara ograniczenia wolności wcale nie oznacza odizolowania osoby od społeczeństwa poprzez pobyt w areszcie, zakładzie karnym.
Kara ograniczenia wolności z Kodeksu wykroczeń i Kodeksu Karnego
Na samym początku należy zaznaczyć, że ograniczenie wolności jest karą wymierzaną przez sąd w trakcie skazania za przestępstwo lub wykroczenie. Kara ograniczenia wolności wymierzona za popełnienie przestępstwa różni się od tej wymierzonej za wykroczenie.
Zobacz również: Wykroczenia
Kluczowa jest umiejętność rozróżnienia pojęć i wykroczenia przestępstwa – te pojęcia są również ze sobą bardzo często mylone. Wykroczenie to czyn zabroniony zagrożony karą aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5000 zł lub nagany. Odpowiedzialność karną za wykroczenia określa Kodeks wykroczeń (k.w.).
Art. 119.§ 1 k.w.: Kto kradnie lub przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą, jeżeli jej wartość nie przekracza 1/4 minimalnego wynagrodzenia, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
Przestępstwem natomiast może być występek lub zbrodnia. Występek to czyn zabroniony zagrożony karą powyżej 30 stawek dziennych albo powyżej 5 000 złotych, karą ograniczenia wolności przekraczającą miesiąc albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc. Natomiast zbrodnia jest zagrożona karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą. Odpowiedzialność karną za popełnienie przestępstwa reguluje Kodeks karny (k.k.).
Art. 278. § 1 k.k.: Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. – Występek; Art. 148 § 1 k.k.: Kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności. – Zbrodnia.
Sąd skazując za popełnienie wykroczenia na karę ograniczenia wolności, może wymierzyć ją tylko w rozmiarze 1 miesiąca. Skazany w tym czasie:
- nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu;
- jest obowiązany do wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne;
- ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary;
- może zostać zobowiązany do naprawienia w całości albo w części szkody wyrządzonej wykroczeniem;
- może zostać zobowiązany do przeproszenia pokrzywdzonego.
Obowiązek wykonywania nieodpłatnej pracy polega na wykonywaniu nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w odpowiednim zakładzie pracy, placówce służby zdrowia, opieki społecznej, organizacji lub instytucji niosącej pomoc charytatywną lub na rzecz społeczności lokalnej w wymiarze od 20 do 40 godzin.
Jeżeli skazany jest gdzieś zatrudniony to sąd, zamiast obowiązku wykonywania nieodpłatnej pracy, może orzec potrącenie wynagrodzenia w wymiarze od 10 % do 25 % na rzecz Skarbu Państwa lub na wskazany cel.
Kara ograniczenia wolności wymierzana za popełnienie przestępstwa może zostać wymierzona w wymiarze od 1 miesiąca do maksymalnie 2 lat – bez żadnych wyjątków. Skazany ma w tym czasie takie same obowiązki jak w przypadku skazania za wykroczenie z tym, że obowiązek wykonywania nieodpłatnej pracy i potrącenie wynagrodzenia sąd może orzec jednocześnie obok siebie.
Do obowiązków, które może orzec sąd w stosunku do skazanego na karę ograniczenia wolności należy doliczyć także te wymienione w art. 72 § 1 pkt 2-7a.
Jak widać kara ograniczenia wolności w żadnym razie nie oznacza odizolowania sprawcy.
Areszt
Areszt jest jedną z kar wymierzanych za popełnienie wykroczenia. Może zostać wymierzony w wymiarze od 5 dni do 30 dni. Wykonanie kary aresztu polega na odosobnieniu skazanego. Kara aresztu jest nazywana odpowiednikiem kary pozbawienia wolności z kodeksu karnego.
Wykonanie kary aresztu reguluje m.in. Kodeks karny wykonawczy.
Należy zaznaczyć, że areszt nie jest tym samy co tymczasowe aresztowanie stosowane w postępowaniu karnym, które bywa potocznie nazywane aresztem.
Kary aresztu nie wymierza się jeżeli warunki osobiste sprawcy uniemożliwiają odbycie tej kary. Można przez to rozumieć nie tylko warunki zdrowotne sprawcy ale także m.in. jego sytuację rodzinną, konieczność opieki nad inną osobą itd.
Opracowano na podstawie:
Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 1094 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1137 z późn. zm.)