Odstąpienie od wymierzenia kary jest sytuacją nadzwyczajną. Zasadą bowiem jest, że sprawca czynu zabronionego za swoje zachowanie musi ponieść karę. Wysokość kary oczywiście ustala sąd biorąc pod uwagę winę sprawcy oraz stopień szkodliwej społeczności czynu. Zdarzają się jednak sytuacje, że nawet bardzo niska kara będzie zbyt surowa dla sprawcy.
Kiedy można stosować?
Odstąpienie od wymierzenia kary można stosować tylko i wyłącznie wtedy gdy pozwalają na to przepisy prawa. W kodeksie postępowania karnego wymienione są sytuacje, gdy sąd może odstąpić od wymierzenia kary.
Sąd może odstąpić od wymierzenia kary sprawcy usiłowania nieudolnego. Usiłowanie nieudolne zachodzi wtedy gdy sprawca usiłuje popełnić czyn zabroniony nie uświadamiając sobie, że dokonanie go jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego się do popełnienia przestępstwa lub ze względu na użycie nieadekwatnego środka.
Zobacz: Wymierzanie kar
Sąd ma prawo odstąpić od wymierzenia kary wobec pomocnika i podżegacza gdy czynu zabronionego nawet nie usiłowano dokonać.
Odstąpić od wymierzenia kary można również wobec osoby, która przekroczyła granice obrony koniecznej lub stanu wyższej konieczności.
Na odstąpienie od wymierzenia kary może również liczyć podmiot określony w art. 60 par. 3 kodeksu karnego. Chodzi tu o osobę, która ujawnia istotne w sprawie okoliczności.
Ogólna podstawa
Oprócz wypadków gdy na stosowanie odstąpienia od wymierzenia kary zezwala przepis kodeksu karnego z instytucji tej sąd może korzystać na podstawie ogólnej regulacji. Ogólne uprawnienie do odstąpienia od wymierzenia kary daje art. 59 kodeksu karnego.
Otóż zgodnie z tym przepisem sąd może odstąpić od wymierzenia kary gdy przestępstwo zagrożone jest karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat lub łagodniejszą. Do tego społeczna szkodliwość takiego przestępstwa nie może być znaczna. Trzeba również wiedzieć, że w takiej sytuacji sąd musi wymierzyć jakiś środek karny.
Art. 59 kodeksu karnego nie stosuje się natomiast do sprawcy występku o charakterze chuligańskim. Jest to ogólny wyraz zasady, że chuliganów należy traktować surowiej.
Zobacz również serwis: Sprawy karne