Świadek może odmówić składania zeznań wtedy, gdy jest osobą najbliższą dla oskarżonego:
- małżonkiem (Prawo to przysługuje także po ustaniu małżeństwa.
- wstępnym (dzieci, wnuki),
- zstępnym (rodzice, dziadkowie),
- rodzeństwem,
- powinowatym w tej samej linii lub stopniu (krewni małżonka),
- osobą pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonkiem,
- osobą pozostającą we wspólnym pożyciu.
Świadek nie musi składać zeznań także wtedy gdy:
- jest oskarżonym w innym postępowaniu o współudział w popełnieniu przestępstwa, o które toczy się postępowanie, w trakcie którego składa zeznania
- uzyska zwolnienie od obowiązku składania zeznań z powodu szczególnie bliskich stosunków osobistych łączących go z oskarżonym np. konkubent
Z prawa do odmowy składania zeznań może skorzystać do rozpoczęcia pierwszego zeznania w postępowaniu sądowym. Oznacza to, że złożenie zeznań w śledztwie lub dochodzeniu nie pozbawia prawa do odmowy zeznań. Termin mija dopiero w postępowaniu sądowym, a zeznania złożone wcześniej nie stanowią dowodu.
Zobacz: Śledztwo i dochodzenie
Czy mogę odmówić składania zeznań i prosić o odczytanie protokołu mojego przesłuchania
Niestety świadek nie może po wezwaniu go np. do sądu oświadczyć, że odmawia składania zeznań i prosi o odczytanie protokołu zeznań, które złożył w toku śledztwa.
Dla oceny zeznań świadka istotne znaczenie (oczywiście poza tym, co świadek ma do przekazania) mają również okoliczności, w jakich świadek zeznania składa. Z punktu widzenia świadka bezsensowne może być jego przesłuchiwanie po roku od zdarzenia, podczas gdy złożył swoje pierwsze zeznania następnego dnia po zdarzeniu i wszystko wtedy pamiętał zdecydowanie lepiej.
Po pewnym czasie od zdarzenia odebrane przez świadka spostrzeżenia, mogą być inaczej interpretowane niż tuż po zdarzeniu. Wtedy bowiem świadek jest pełen emocji wynikających ze zdarzenia. Dlatego właśnie istotne jest, aby nawet po dosyć długim okresie od zdarzenia świadek złożył zeznania z tego co w danym momencie pamięta.
Zobacz serwis: Postępowanie karne