Niezbędne jest więc wskazanie przez funkcjonariuszy dokonujących zatrzymania w związku z jakim postępowaniem dana osoba została zatrzymana oraz popełnienie jakiego czynu jej się zarzuca.
Czas zatrzymania
Przepisy kodeksu postępowania karnego określają, że zatrzymanego należy zwolnić, gdy ustanie przyczyna zatrzymania, a także jeżeli w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania nie zostanie on przekazany do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania.
Policja ma również obowiązek zwolnić zatrzymaną osobę, jeżeli takie polecenie wyda sąd lub prokurator. Ponadto ma obowiązek zwolnić zatrzymanego także wtedy, gdy w ciągu 24 godzin od przekazania go do dyspozycji sądu nie doręczono mu postanowienia o zastosowaniu wobec niego tymczasowego aresztowania.
Mylne jest więc powszechne mniemanie, że zatrzymanym można zostać tylko na 48 godzin, bowiem ten okres jest czasem zatrzymania przeznaczonym wyłącznie dla organów ścigania, które w tym czasie są zobowiązane do wykonania niezbędnych z zatrzymanym czynności, a więc przedstawienia mu zarzutów oraz przesłuchania, ewentualnie sprawdzenia jego linii obrony.
W czasie 48 godzin muszą zostać zebrane dowody, które będą dawały podstawy do wystąpienia przez prokuratora z wnioskiem do sądu o tymczasowego aresztowania zatrzymanego względnie zastosowanie wobec niego innych środków zapobiegawczych np. oddaniu pod dozór Policji.
W praktyce zdarza się, że jeśli do zatrzymania dochodzi w następstwie prowadzonego przez dłuższy okres czasu śledztwa, gdzie zebrano pewną ilość dowodów okres 48 godzin od zatrzymania jest wykorzystany na przeprowadzenie czynności wyłącznie z zatrzymanym, natomiast sprawdzenie jego linii obrony następuje w toku dalszego postępowania.
Zobacz: Postępowanie karne
Zdarzają sie również sytuacje gdy zatrzymanie danej osoby ma charakter nieprzewidziany, przy czym w wyniku np. złożenia przez nią wyjaśnień zachodzi konieczność sprawdzenia dalszych okoliczności w sprawie.
W takiej sytuacji okres 48 godzin od zatrzymania wydaje się być bardzo krótki, tym bardziej w sytuacji gdy zachodzi konieczność wykonania czynności np. w innej części kraju. Angażowane są wówczas znaczne siły policyjne, przy sprawie, która w dalszym biegu prowadzona jest przez jednego funkcjonariusza w początkowym jej okresie pracuje ich znacznie więcej.
Wszystko to czynione jest po to aby dochować 48 godzinnego terminu zatrzymania, bowiem zwolnienie zatrzymanego z uwagi na niezebranie dostatecznych dowodów mogłoby doprowadzić do zatarcia śladów przestępstwa.
Adwokat
Osoba zatrzymana, poza prawem do poznania podstaw zatrzymania ma prawo do kontaktu ze swoim adwokatem. Za pośrednictwem funkcjonariuszy Policji wskazany przez zatrzymanego adwokat musi zostać powiadomiony o zatrzymaniu danej osoby. Adwokatowi należy również umożliwić bezpośrednią rozmowę z osoba zatrzymaną.
Należy pamiętać, że osoba zatrzymana nie ma obowiązku udzielania żadnych informacji odnośnie popełnienia przez nią czynu, który stał sie podstawą zatrzymania. W przypadku gdy zatrzymany przedstawi pewne okoliczności jeszcze przed sporządzeniem protokołu jego przesłuchania mogą one zostać wykorzystane przeciwko niemu np. w sytuacji gdy później zmieni linie obrony.
W toku dalszego postępowania można przesłuchać np. funkcjonariuszy Policji, którzy dokonywali zatrzymania na okoliczność słów wypowiadanych przez zatrzymanego w momencie zatrzymania.
Zatrzymany jest podejrzewany o kradzież. W momencie zatrzymania oświadczył, że w czasie kradzieży znajdował się w innym mieście. W toku śledztwa ustalone zostanie bezspornie, że przebywał w miejscu kradzieży, a więc w pierwszej swojej relacji kłamał. Niewątpliwie początkowe kłamstwo będzie wykorzystany przeciwko niemu jako dowód na nieszczerość jego wyjaśnień.
Zażalenie na zatrzymanie
Poza prawem do kontaktu z adwokatem zatrzymany może także złożyć zażalenie do sądu na zatrzymanie. Może w nim kwestionować zasadność i sposób przeprowadzenia zatrzymania. W przypadku stwierdzenia przez sąd niesłuszności zatrzymania osobie zatrzymanej przysługuje także prawo dochodzenia odszkodowania od Skarbu Państwa.
Zażalenie na zatrzymanie należy złożyć do sądu właściwego terytorialnie dla miejsca gdzie nastąpiło zatrzymanie, bądź dla miejsca gdzie prowadzone jest postępowania (śledztwo lub dochodzenie) można je złożyć również funkcjonariuszowi Policji bądź prokuratorowi, którzy są zobowiązani do jego niezwłocznego przekazania sądowi wraz z aktami sprawy.
Zobacz serwis: Areszt tymczasowy