Za pokrzywdzonego uważa się zakład ubezpieczeń w zakresie, w jakim pokrył szkodę wyrządzoną pokrzywdzonemu przez przestępstwo lub jest zobowiązany do jej pokrycia. W sprawach o przestępstwa, którymi wyrządzono szkodę w mieniu instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej, jeżeli nie działa organ pokrzywdzonej instytucji, prawa pokrzywdzonego mogą wykonywać organy kontroli państwowej, które w zakresie swojego działania ujawniły przestępstwo lub wystąpiły o wszczęcie postępowania.
Zastępstwo w procesie
Za pokrzywdzonego, który nie jest osobą fizyczną, czynności w postępowaniu przygotowawczym i sądowym dokonuje organ uprawniony do działania w jego imieniu. Jeżeli pokrzywdzonym jest małoletni albo osoba ubezwłasnowolniona całkowicie lub częściowo, jego prawa wykonuje przedstawiciel ustawowy albo osoba, pod której stałą pieczą pokrzywdzony pozostaje. Jeżeli pokrzywdzonym jest osoba nieporadna, w szczególności ze względu na wiek lub stan zdrowia, jego prawa może wykonywać osoba, pod której pieczą pokrzywdzony pozostaje.
W postępowaniu przygotowawczym, tzn. postępowaniu prowadzonym przez policję i prokuraturę przed wniesieniem aktu oskarżenia do sądu, pokrzywdzony i podejrzany o popełnienie przestępstwa są stronami tego postępowania. Po wniesieniu aktu oskarżenia do sądu, w postępowaniu przed sądem, aby pokrzywdzony mógł być stroną postępowania, musi wystąpić w roli albo oskarżyciela posiłkowego, albo oskarżyciela prywatnego, lub powoda cywilnego.
Oskarżyciel posiłkowy
Oskarżyciel posiłkowy to pokrzywdzony przestępstwem, który w sprawach o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego (z urzędu) popiera oskarżenie i działa jako strona obok oskarżyciela publicznego (prokuratora) lub zamiast niego. Jeżeli akt oskarżenia wniósł prokurator, pokrzywdzony może aż do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej złożyć oświadczenie, że będzie działał w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Śmierć oskarżyciela posiłkowego nie tamuje biegu postępowania, osoby najbliższe mogą przystąpić do postępowania w charakterze oskarżyciela posiłkowego w każdym stadium postępowania.
Powództwo cywilne
Pokrzywdzony może również, aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej, wytoczyć powództwo cywilne przeciw oskarżonemu o popełnienie przestępstwa w celu dochodzenia w postępowaniu karnym roszczeń majątkowych wynikających bezpośrednio z popełnienia przestępstwa. W razie śmierci pokrzywdzonego osoby najbliższe mogą do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej wytoczyć powództwo cywilne o przysługujące im roszczenia majątkowe wynikające z popełnienia przestępstwa. W razie śmierci powoda cywilnego (pokrzywdzonego przestępstwem) w toku postępowania osoby najbliższe również mogą wstąpić w prawa zmarłego i dochodzić przysługujących im roszczeń. Niewstąpienie tych osób nie tamuje postępowania; sąd, wydając orzeczenie kończące postępowanie, pozostawia wówczas powództwo cywilne bez rozpoznania. Jeżeli karalność czynu sprawcy zależy od stanu zdrowia pokrzywdzonego, nie może się on sprzeciwić oględzinom i badaniom niepołączonym z zabiegiem chirurgicznym lub obserwacją w zakładzie leczniczym.