Okazanie jest szczególną formą przesłuchania i ma na celu identyfikację osoby bądź rzeczy. Należy pamiętać jednak, że rozpoznanie w wyniku okazania pośredniego (przez prezentację wizerunków) nie musi oznaczać trafności takowego rozpoznania, a okazanie bezpośrednie ma służyć weryfikacji rezultatu takiej czynności procesowej (wyr. SA w Krakowie, II AKa 225/11). Kodeks postępowania karnego wskazuje na elementy, które mogą zostać okazane, czyli osoba, rzecz bądź wizerunek. Jednakże nie jest prawnie zakazane okazanie głosu. Jak wskazał Sąd Najwyższy - rozpoznanie osoby na podstawie głosu jest czynnością prawnie dopuszczalną przez przepisy Kodeksu postępowania karnego, i jeżeli polega na identyfikacji głosu "okazywanego" osobie przesłuchiwanej w taki sposób, że ma ona rozpoznać ów głos i przez to tę osobę, po wysłuchaniu odpowiednich kwestii wypowiadanych przez osoby okazywane, stanowi czynność okazania i podlega rygorom przewidzianym w art. 173 k.p.k., jest bowiem okazaniem tej osoby poprzez jej głos w celu rozpoznania (wyr. V KK 22/04).
Zobacz serwis: Prawo karne
Przebieg okazania
Wartość tego dowodu musi być oceniana również pod kątem ewentualnej sugestii i jej wpływu na osobę dokonującą rozpoznania. Organ procesowy, dokonujący okazania osób, winien zadbać o zachowanie warunków okazania obiektywnego (wyr. SA w Krakowie, II AKa 70/09). Okazania dokonuje się zatem w odpowiednio do tego przygotowanym pomieszczeniu bądź za pomocą stosownych urządzeń technicznych, które umożliwiają przeprowadzenie okazania na odległość. Ważne jest, aby osoba przesłuchiwana nie była w stanie wcześniej zobaczyć wizerunku osoby okazywanej, bowiem w takiej sytuacji wynik okazania nie będzie właściwy. Ponadto istnieje możliwość, aby osoba okazywana nie mogła zobaczyć osoby przesłuchiwanej. W takiej sytuacji okazania dokonuje się w obecności co najmniej czterech innych, niezależnych osób, które na podstawie zebranych informacji przez organ nie powinny zostać rozpoznane przez przesłuchiwanego. Z przeprowadzonej czynności okazania sporządzany jest protokół.
Wadliwie przeprowadzone okazanie
W przypadku, gdy okazanie zostanie przeprowadzone wadliwie, nie eliminuje to możliwości przeprowadzenia dowodu z zeznań funkcjonariusza, który przeprowadził nieformalne okazanie. Ponadto możliwe jest w takiej sytuacji wykorzystanie takiego dowodu w celu ustalenia zdarzeń faktycznych. Należy bowiem pamiętać, że okazanie jest ważnym sposobem ustalenia tożsamości sprawcy. Jest oczywiste, że zaniechanie dokonania okazania osoby, a poprzestanie na okazaniu zdjęcia fotograficznego bądź jego kopii stanowi z reguły istotne uchybienie postępowania przygotowawczego. Nie oznacza to jednak dyskwalifikacji rozpoznania, bowiem należy je oceniać z uwzględnieniem innych zebranych dowodów (wyr. SA w Krakowie, II AKa 71/06).
Zobacz również: Cele postępowania przygotowawczego