Fałszerstwo zabytków godzi w dobro chronione prawem jakim jest dziedzictwo kulturowe kraju. Nie każde dzieło sztuki jest zabytkiem, ale w sytuacji kiedy możemy je sklasyfikować jako zabytek stosujemy przepisy ustawy o ochronie zbytków i opiece nad zabytkami.
Według art. 3 pkt 1 tej ustawy zabytek jest to nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową.
Podrobienie i przerobienie zabytku
W definicji fałszerstwa określonej w art. 109a mieści się podrobienie oraz przerobienie zabytku. Podrobienie polega na stworzeniu całkiem nowego obiektu oraz nadania jemu pozornych cech autentyczności.
Stworzenie przez malarza obrazu w duchu minionej epoki i w stylu charakterystycznym dla innego artysty, a następnie umieszczenie jego podpisu na tak stworzonym obrazie stanowi fałszerstwo przez podrobienie.
Przerobienie zaś polega na zmianie wyglądu zabytku, na skutek czego stanie się innym zabytkiem lub w ogóle utraci cechy zabytku.
Zamalowanie na obrazie sygnatury (podpisu) rzeczywistego autora i na jej miejscu umieszczenie innej sygnatury stanowi przerobienie zabytku.
Podrobienie i przerobienie jest karalne pod warunkiem, że sprawca dokonuje tych czynności w celu użycia uzyskanych obiektów (falsyfikatów) w obrocie zabytkami. To znaczy, że jego zamiarem musi być sprzedaż, zamiana bądź darowanie falsyfikatu. Warunkiem koniecznym do spełnienia, jest okoliczność zatajenia przez sprawcę faktu, iż zbywany przedmiot jest falsyfikatem. A contrario czynem niekaralnym będzie stworzenie przez artystę falsyfikatu w celu udowodnienia swoich umiejętności przy jednoczesnym ogłoszeniu, iż obiekt jest falsyfikatem.
Zobacz serwis: Sprawy karne
Zbycie falsyfikatu
Fałszerstwo określone w art. 109b ustawy o ochronie zabytków polega na zbyciu rzeczy ruchomej, która nie jest zabytkiem, rzekomo przedstawiając ją jako autentyczny zabytek bądź na zbyciu określonego zabytku wywołują u zbywcy poczucie, iż jest to inny zabytek. Istotnym elementem przestępstwa określonego w art. 109b jest fakt, iż sprawca ma świadomość, że obiekty, które wprowadza do obrotu są falsyfikatami i zataja to.
Odpowiedzialność karna
Określone w art. 109a i 109b ustawowe zagrożenie karą za powyższe czyny przewiduje sankcję grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do 2 lat. Jeżeli społeczna szkodliwość czynu nie jest znaczna, sąd może odstąpić od wymierzenia kary i orzec środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny na podstawie art. 59 kodeksu karnego. Możliwe jest również nadzwyczajne złagodzenia kary (art. 60 k.k.) oraz warunkowe umorzenie postępowania. Kiedy zostaliśmy pokrzywdzeni przez fałszerza musimy niezwłocznie złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa na policji lub w prokuraturze opisując w nim dokładnie stan faktyczny. Warto podkreślić, że udowodnienie fałszerstwa w zakresie art. 109a jest problematyczne dla organów, ponieważ wymaga wykazania, iż sprawca działał z intencją użycia falsyfikatu w obrocie. Dlatego też na potrzeby procesu karnego warto, uzbroić się w mocne dowody (np. zeznania świadków).
Środek karny – obowiązek określonego zachowania nakładany przez sąd równolegle obok innej kary np. grzywny bądź zamiast niej. Przykładem jest zakaz wykonywania określonego zawodu.
Przepadek – przejście prawa własności przedmiotów powiązanych z przestępstwem na Skarb Państwa.
Środek kompensacyjny – w przypadku skazania, sąd może orzec, na wniosek pokrzywdzonego obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną szkodę.
Zobacz też: Pokrzywdzony
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. 2014, poz. 1446)
- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. 2016, poz. 1137)