REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Przestępstwo stalkingu. Przepisy, orzecznictwo, przykłady

Kamil Lorek
Radca prawny, wykładowca akademicki różnych przedmiotów prawniczych, prelegent na konferencjach naukowych, absolwent Uniwersytetu Marii Curie – Skłodowskiej w Lublinie oraz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
Czym jest stalking?
Czym jest stalking?
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Chodzenie za drugą osobą oraz kontaktowanie się z nią wbrew jej woli nie jest dla niej niczym przyjemnym. Takie zachowania mogą też skutkować odpowiedzialnością karną. Stanowią bowiem czyn zabroniony unormowany w Kodeksie karnym.

Czyn zabroniony

Uporczywe nachodzenie innej osoby jest określane jako stalking. Może on polegać między innymi na śledzeniu, nachodzeniu, kontaktowaniu się za pomocą telefonu, e-mail, SMS, innych środków komunikacji przez internet. Stanowi on czyn zabroniony unormowany w przepisie art. 190a Kodeksu karnego. Zgodnie z jego treścią:

REKLAMA

§ 1. Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby dla niej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto, podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek, inne jej dane osobowe lub inne dane, za pomocą których jest ona publicznie identyfikowana, przez co wyrządza jej szkodę majątkową lub osobistą.

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15.

§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Ważne

Sankcją za te zachowania jest kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Niewątpliwie jest ona dość surowa. Prawodawca traktuje więc te zachowania jako mocno naganne. To, jak konkretnie wysoką karę dostanie dana osoba zależy od wielu okoliczności konkretnej sprawy, w tym od sytuacji majątkowej, rodzinnej sprawcy, jego postawy po popełnieniu przestępstwa, jego uprzedniej karalności itp. 

Znamiona

Stalking może dotyczyć innej osoby lub osoby jej najbliższej np. dziecka. Samo tylko nękanie jeszcze nie przesądza o tym, że mamy do czynienia z przestępstwem. Po pierwsze, osoba nękana powinna oświadczyć sprawcy, że nie wyraża zgody na jego zachowania (polegające np. na nachodzeniu). Po drugie, to nękanie musi być uporczywe, a więc nie może być jednorazowym przypadkiem. To niewłaściwe zachowanie powinno się często powtarzać, trwać długi czas pomimo tego, że druga osoba wyraźnie oświadczyła, że sobie tego nie życzy. 

Wreszcie po trzecie, te uporczywe nękanie powinno skutkować poczuciem zagrożenia, poniżenia, udręczenia albo mocno naruszyć jej prywatność.

Dopiero przy jednoczesnym zaistnieniu tych wszystkich powyżej wskazanych znamion można mówić o odpowiedzialności karnej z art. 190a Kodeksu karnego.

Przykład

Pan Jan przyszedł pewnego dnia do domu Pani Anny, która widząc go poczuła swoiste zagrożenie, poniżenie. Od razu gdy go zobaczyła powiedziała mu, że nie chce mieć z nim już nigdy żadnego kontaktu, a jego obecność w jej domu oraz przed jej domem wzbudza u niej uzasadnione obawy i strach. Następnie Pan Jan odszedł i już nie kontaktował się z Panią Anną. W takiej sytuacji nie wystąpił czyn zabroniony z art. 190a kk, ponieważ nie było wymogu uporczywości zachowania. 

Przykład

Pan Jan przyszedł pewnego dnia do domu Pani Anny, która widząc go poczuła swoiste zagrożenie, poniżenie. Od razu gdy go zobaczyła powiedziała mu, że nie chce mieć z nim już nigdy żadnego kontaktu, a jego obecność w jej domu oraz przed jej domem wzbudza u niej uzasadnione obawy oraz strach. Następnie Pan Jan odszedł. Jednakże wielokrotnie przychodził do niej ponownie co kilka dni. W tym przypadku jest już spełniony wymóg uporczywości zachowania. 

W świetle powyższego warto przytoczyć postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2013 r., III KK 417/13, w którym sąd stwierdził:

Dalszy ciąg materiału pod wideo

„W świetle obowiązującej regulacji, by zachowanie mogło być uznane za stalking, nękanie przez sprawcę musi być uporczywe, a zatem polegać na nieustannym oraz istotnym naruszaniu prywatności innej osoby oraz na wzbudzeniu w pokrzywdzonym uzasadnionego okolicznościami poczucia zagrożenia. Ustawodawca nie wymaga przy tym, aby zachowanie stalkera niosło ze sobą element agresji.”

Ważne

Tak zatem zachowania stalkera wcale nie muszą wyglądać dla osoby trzeciej jako niebezpieczne, charakterystyczne dla patologii społecznej. Wcale nie muszą być agresywne. Mogą one wyglądać jak zwykłe, normalne (nawet grzeczne) kontaktowanie się z drugą osobą. Dopiero na podstawie dokładnych okoliczności można stwierdzić, że spełniają one cechy czynu, o którym mowa w art. 190a k.k., w tym mogą wywoływać obiektywnie uzasadnione uczucie zagrożenia, poniżenia itd. 

Zważyć należy, iż wspomniane w powyższym przepisie uczucie zagrożenia, poniżenia, udręczenia nie może być subiektywne, ale obiektywnie uzasadnione. Mianowicie, takie uczucie musi zostać logicznie, racjonalnie, wyjaśnione szczegółowymi okolicznościami występującymi w konkretnym, indywidualnym przypadku. Powinno to być uzasadnione z punktu widzenia osoby trzeciej, niezwiązanej ze sprawą. 

Ważne

Należy nadmienić, iż prawodawca w §3 przytoczonego wyżej przepisu odniósł się do sytuacji, kiedy to na skutek stalkingu ofiara dokonuje targnięcia się na własne życie. Okoliczność ta powoduje zaostrzenie wysokości grożącej kary do wymiaru od 2 do 15 lat pozbawienia wolności. Wynika z tego, że zdaniem prawodawcy czyn, o którym mowa w przepisie art. 190a kk jest bardzo poważny i może nierzadko wywołać aż tak duże cierpienia emocjonalne, że skutkować to będzie targnięciem się ofiary na własne życie. 

Na mocy § 2 tego przepisu zabronione jest także podszywanie się pod jakąś osobę lub wykorzystywania jej danych osobowych, wizerunku lub danych za pomocą których można ją publicznie zidentyfikować jeżeli w ten sposób ta osoba doznaje szkody osobistej lub majątkowej. Te zachowania są traktowane przez ustawodawcę też jako mocno naganne, ponieważ są one zagrożone tym samym wymiarem sankcji, czyli karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. 

Warto nadmienić, iż przestępstwo to może być popełnione wobec wielu osób. Zgodnie bowiem z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2015 roku V KK 329/15:

„Będzie to miało miejsce wówczas, gdy zamiarem sprawcy będzie nękanie (dręczenie, dokuczenie, niepokojenie) nie tylko konkretnej osoby, ale większej liczby osób połączonych ze sobą węzłem bliskości, w rozumieniu art. 115 § 11 kk, a jego działania nakierowane na różne osoby wywołają u nich skutek, o którym mowa w przepisie art 190a § 1 kk.” 

Ściganie sprawcy 

Zgodnie z §  omawianego przepisu ewentualne ściganie sprawcy czynu następuje tylko wtedy jeżeli ofiara złoży wniosek o ściganie. Jest ono uzależnione więc od woli pokrzywdzonego. Jeżeli nie będzie on chciał ścigania człowieka, który dopuścił się wobec niego stalkingu to nie poniesie on żadnej odpowiedzialności karnej z tytułu tych mocno nagannych zachowań. Takie rozwiązanie można uzasadniać tym, że ten czyn zabroniony jest bardzo mocno związany ze sferą wewnętrzną nachodzonej osoby, jej uczuciami. Odpowiedzialność karna za niego ma bowiem miejsce dopiero wtedy gdy będzie on istotnie naruszał prywatność albo wywoływał uczucie zagrożenia, poniżenia, udręczenia.

Podsumowanie

Stalking jest czynem zabronionym w polskim prawie karnym. Grozi za to dość surowa kara. Należy jednak nadmienić, iż nie każdy przejaw nachodzenia (nawet częstego) innej osoby będzie uznany za stalking w rozumieniu Kodeksu karnego, a więc nie zawsze z takimi zachowaniami będzie związana odpowiedzialność karna. Zachowania sprawcy muszą być uporczywe oraz jednocześnie mocno ingerować w jego prywatność, wywoływać uczucie zagrożenia, poniżenia, udręczenia. 

Radca prawny dr Kamil Lorek

Bibliografia

  1. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (j. t. Dz. U. z 2024 r. poz 17;

  2. Grześkowiak A., Wiak K.(red.) , Prawo karne, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2023 r.;

  3. Stefański R. A.(red.), Kodeks karny. Komentarz,Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2023 r.;

  4. Wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2015 roku V KK 329/15;

  5. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2013 r., III KK 417/13. 

oprac. Wioleta Matela-Marszałek
Źródło: Źródło zewnętrzne

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Gość Infor.pl: Dzieci uzależnione od smartfonów to lenistwo rodziców?

Czy powinno się zakazać używania smartfonów w szkołach? Jak media społecznościowe wykorzystują słabości naszego mózgu? Jak zbudować zdrową relację z technologiami? Czy gry komputerowe to sztuka? Gościem Infor.pl jest Krzysztof M. Maj z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

Cena prądu dla gospodarstw domowych w 2025 r. Do kiedy zamrożona cena maksymalna?

W 2025 roku ceny energii elektrycznej ponownie zostały zamrożone, co zostało oficjalnie potwierdzone przez rząd. Nowe regulacje mają na celu ochronę budżetów rodzinnych przed gwałtownymi wzrostami cen, które mogłyby wywołać poważne obciążenia finansowe.

Co zrobić, gdy sąsiad zakłóca spokój? Hałas, dym, drzewa. Jakie opcje daje prawo?

Każdy z nas zasługuje na spokój i komfort we własnym domu. Niekiedy działania sąsiadów – od głośnych imprez, remontów w niedozwolonych godzinach, poprzez niekontrolowane grillowanie na balkonach, aż po palenie ognisk na pobliskiej posesji – mogą znacząco obniżać jakość życia. Dodatkowo, sytuacje takie jak nadmierna ilość dymu czy niewłaściwe zagospodarowanie zieleni, w tym drzewa z gałęziami przekraczającymi granicę działki, mogą prowadzić do sporów. Współczesne prawo sąsiedzkie oferuje kilka sposobów rozwiązania konfliktu, zaczynając od polubownego porozumienia, a kończąc na postępowaniu sądowym. Poniżej przedstawiamy szczegółowe kroki, które warto podjąć w obliczu zakłócania spokoju przez sąsiada.

Zwolnienie lekarskie to nie urlop. ZUS kontroluje na 2 sposoby przebywających na chorobowym. Kiedy kontroluje pracodawca?

Zwolnienie lekarskie jest dokumentem stwierdzającym niezdolność do pracy i uprawniającym do wypłaty wynagrodzenia albo zasiłku chorobowego. Jest wystawiane osobie, która ze względu na stan zdrowia nie jest w stanie świadczyć pracy. Każda osoba przebywająca na zwolnieniu lekarskim musi się liczyć z możliwością kontroli przeprowadzanej przez ZUS albo pracodawcę.

REKLAMA

Rewolucja w składce zdrowotnej: Co się zmieniło dla przedsiębiorców od 2025 roku? Jakie mają zobowiązania wobec ZUS?

Nowe zasady opłacania składki zdrowotnej weszły w życie od stycznia 2025 r. Przedsiębiorcy mogą liczyć na niższe podstawy wymiaru, nowe wyłączenia z dochodu i zmiany w metodzie kasowej. Jak wpływa to na Twoje finanse? Sprawdź, co przygotował ZUS!

Od 1 marca 2025 r. świadczenie z tytułu pełnienia funkcji sołtysa będzie wynosiło 354,86 zł

354,86 zł będzie wynosiło świadczenie z tytułu pełnienia funkcji sołtysa od 1 marca 2025 r. W Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" opublikowano komunikat Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z 17 lutego 2025 r. w sprawie kwoty świadczenia pieniężnego z tytułu pełnienia funkcji sołtysa.

Nowe świadczenie od państwa: 2610,72 zł miesięcznie już od 1 marca. Wypłaty będą z wyrównaniem

Nowe świadczenie wypłacane co miesiąc, czyli dodatek dopełniający do renty socjalnej idzie w górę. Zgodnie z komunikatem ZUS, od dnia 1 marca 2025 roku kwota dodatku dopełniającego przysługującego osobie uprawnionej do renty socjalnej, będącej całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji, wynosi 2610,72 zł.

MOPS dalej nie wiedzą co robić. Niepełnosprawność nie powstała w młodości [Stare świadczenie pielęgnacyjne 2988 zł i 3287 zł]

Przepisy przez dekadę mówiły, że świadczenie pielęgnacyjne wiąże się z niepełnosprawnością powstałą w wieku do 18 lat (albo do 25 lat w przypadku studentów). Jednocześnie w 2014 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że to niezgodne z Konstytucją RP, ale Sejm nie wdrożył tego wyroku. Jeżeli MOPS stosowały wyrok TK, to kolejne rządy (ściślej wojewodowie) nie chciały płacić MOPS za świadczenia pielęgnacyjne, gdy niepełnosprawność powstała np. u staruszka 80 lat. Minister Finansów mógł 25 stycznia 2025 r. wyjaśnić spór w tej sprawie, ale skierował ją do ponownego rozpatrzenia przez wojewodę.

REKLAMA

Jak skutecznie zrezygnować z subskrypcji?

„Pułapki subskrypcji” to coraz częstszy problem w sieci. Europejskie Centrum Konsumenckie (ECK) podpowiada jak można rozwiązać taką umowę i podaje przydatne wzory: w języku polskim i angielskim.

Karta Nauczyciela - zmiany 2025. Wynagrodzenia, czas pracy, zatrudnienie, odprawy, zastępstwa i inne nowości

W dniu 18 lutego 2025 r. w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów zostały opublikowane założenia bardzo obszernej nowelizacji Karty Nauczyciela. Celem tych zmian jest w szczególności zapewnienie nauczycielom korzystniejszych warunków (niż obecnie obowiązujące w pragmatyce zawodowej nauczycieli) w zakresie wynagradzania, czasu pracy, ochrony stosunku pracy. Doprecyzowane też będą niektóre przepisy pragmatyki zawodowej aby nie było przypadków ich niewłaściwego stosowania. Projekt ma zostać przyjęty przez Radę Ministrów i skierowany do Sejmu w II kwartale 2025 r. Niewykluczone więc jest, że zmiany wejdą w życie jeszcze w 2025 roku.

REKLAMA