- Zniesławiające nieprawdziwe informacje
- Kiedy możemy mówić o zniesławieniu w Internecie?
- Zniesławienie w Internecie – gdzie zgłosić?
- Nawiązka i zadośćuczynienie za zniesławienie
- Wnioski
Zniesławiające nieprawdziwe informacje
Każdy człowiek ma prawo do dobrego imienia i ochrony swoich dóbr osobistych. Co jednak zrobić, jeśli nasza reputacja, dobre imię czy wizerunek są przedmiotem pomówień za pośrednictwem środków masowego komunikowania - na przykład w sytuacji, gdy ktoś zamieszcza na portalach społecznościowych zniesławiające nas nieprawdziwe informacje, których celem jest poniżenie nas prywatnie lub zniszczenie reputacji i zaufania potrzebnych w wykonywanym zawodzie?
Kiedy możemy mówić o zniesławieniu w Internecie?
Przestępstwo zniesławienia spenalizowane jest w art. 212 Kodeksu karnego. Zniesławieniem będą szeroko rozumiane działania przeciwko czci osoby trzeciej, przede wszystkim rozpowszechnianie różnorodnych treści, które w opinii publicznej mogą poniżyć lub narazić zniesławianą osobę na utratę zaufania potrzebnego między innymi do pracy na danym stanowisku lub pełnienia określonej funkcji.
O ile zniesławienie zwykłe zgodnie z art. 212 § 1 k.k. zagrożone jest karą grzywny albo karą ograniczenia wolności, to już zniesławienie za pomocą środków masowego komunikowania podlega karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku (art. 212 § 2 k.k.).
Jak łatwo więc zauważyć, w przypadku zniesławienia dokonanego m.in. w Internecie ustawodawca wziął pod uwagę typ kwalifikowany tego przestępstwa ze względu na jego większą szkodliwość społeczną i stąd też zagrożenie karą pozbawienia wolności do roku.
Zniesławienie w Internecie – gdzie zgłosić?
Zniesławienie zawsze ścigane jest z oskarżenia prywatnego. Osoba zniesławiona może skorzystać z trzech dróg dochodzenia swoich praw:
- Pierwszą z opcji – i zalecaną ze względu na większe możliwości ukarania sprawcy – jest złożenie ustnej skargi na Policji. W trybie art. 488 § 1 Policja jest uprawniona do przyjęcia pisemnej lub ustnej skargi pokrzywdzonego w związku z przestępstwem ściganym z oskarżenia prywatnego i przekazania go do właściwego sądu oraz, w razie potrzeby, do zabezpieczenia dowodów. Jeśli nie mamy pewności co do osoby sprawcy, albo gdy sprawca pozostał anonimowy, Policja ustali adres IP komputera sprawcy. Warto dodać, że zgodnie z ustawą o świadczeniu usług drogą elektroniczną, usługodawca, a więc w tym przypadku dostawca usług internetowych, ma obowiązek udzielić informacji organom państwa na potrzeby prowadzonych przez nie postępowań. Wobec tego ustalenie danych sprawcy, takich jak nazwisko i imiona, adres oraz numer PESEL nie powinny nastręczać trudności.
- Drugą z opcji jest samodzielne sporządzenie i wniesienie do właściwego miejscowo Sądu Rejonowego Wydział Karny prywatnego aktu oskarżenia przeciwko sprawcy. Składając prywatny akt oskarżenia należy pamiętać, aby spełniał on wymogi formalne zgodnie z art. 487 k.p.k., który stanowi, iż prywatny akt oskarżenia musi zawierać jedynie oznaczenie osoby oskarżonego, zarzucany mu czyn oraz wskazania dowodów, na których oskarżenie się opiera. W przypadku zniesławienia dokonanego za pośrednictwem Internetu ważne jest zabezpieczenie linków, wykonanie zrzutów ekranu.
- Trzecią z opcji jest złożenie we właściwym miejscowo Sądzie Okręgowym Wydział Cywilny pozwu o ochronę dóbr osobistych. Złożenie takiego pozwu inicjuje postępowanie cywilne, zaś sam pozew musi spełniać wymogi formalne pisma procesowego. Konieczne będzie także uiszczenie opłaty skarbowej, która w chwili obecnej wynosi 600 zł od pozwu. Jeśli wraz z pozwem składamy żądanie zapłaty zadośćuczynienia za krzywdę, to do kwoty opłaty skarbowej od pozwu należy dodatkowo doliczyć 5% od kwoty takiego roszczenia. Oczywiście w pozwie należy wskazać konkretnie naruszone dobra osobiste oraz przedstawić dowody na okoliczność ich naruszenia, np. wydruki postów z mediów społecznościowych. Można żądać od pozwanego zaprzestania takich czynności, naprawienia skutków zniesławienia, przeprosin, a także zapłaty zadośćuczynienia.
Nawiązka i zadośćuczynienie za zniesławienie
W razie skazania za przestępstwo zniesławienia, Sąd obok kary może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego. Co do zasady, jej wysokość nie może przekroczyć 100 000 zł (art. 48 k.k.).
Niezależnie od otrzymania nawiązki w sprawie karnej o zniesławienie, zgodnie z art. 24 § 1 Kodeksu cywilnego pokrzywdzony może dochodzić zadośćuczynienia na drodze postępowania cywilnego. Zadośćuczynienie przysługuje poszkodowanemu, gdy czuje krzywdę w związku ze zniesławianiem przez drugą osobę. Jako że jest to subiektywne poczucie, to do pokrzywdzonego należy ustalenie kwoty pieniężnej, która będzie satysfakcjonująca za doznane naruszenie dóbr osobistych.
Wnioski
Oprócz wymienionych powyżej trzech możliwości dochodzenia swoich praw za zniesławienie, czwartą opcją jest droga postępowania z aktywnym udziałem prokuratora, który na mocy k.p.k. z uwagi na interes społeczny wszczął postępowanie lub włączył się do już wcześniej wszczętego postępowania. W chwili włączenia się prokuratora w sprawę, postępowanie toczy się z urzędu.
Ponadto wybierając drogę karną, jeśli zapadnie wyrok skazujący, możemy w dalszej kolejności złożyć pozew cywilny o naruszenie dóbr osobistych, zaś ustalenia zawarte w prawomocnym wyroku karnym, skazujące co do popełnienia przestępstwa, są wiążące dla Sądu w postępowaniu cywilnym, więc sami nie musimy ponownie gromadzić materiałów dowodowych. Będąc poszkodowanym przestępstwem zniesławienia warto więc najpierw skorzystać z drogi postępowania karnego, a następnie skierować pozew cywilny z żądaniem adekwatnym do konsekwencji danego zniesławienia.
Przede wszystkim należy ciągle pamiętać, że w Internecie nie jesteśmy wcale tak anonimowi i bezkarni, jak nam się wydaje i dla ustalenia sprawcy zniesławienia nie stanowi przeszkody, że zniesławiające wpisy podpisane są pseudonimem czy publikowane za pośrednictwem fikcyjnego konta w mediach społecznościowych.