Podstawa prawna i orzecznictwo
Definicja legalna pojęcia "funkcjonariusz publiczny" została uregulowana w art. 115 § 13 Kodeksu karnego i stanowi katalog zamknięty. Ustawodawca przyjął, iż pod pojęciem "funkcjonariusza publicznego" należy rozumieć następujące podmioty:
- Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
- posła, senatora, radnego,
- posła do Parlamentu Europejskiego,
- sędziego, ławnika, prokuratora, funkcjonariusza finansowego organu postępowania przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania przygotowawczego, notariusza, komornika, kuratora sądowy, syndyka, nadzorcę sądowego i zarządcę, osobę orzekająca w organach dyscyplinarnych działających na podstawie ustawy,
- osobę będącą pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, a także inne osoby w zakresie, w którym uprawnione są do wydawania decyzji administracyjnych,
- osobę będącą pracownikiem organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe,
- osobę zajmującą kierownicze stanowisko w innej instytucji państwowej,
- funkcjonariusza organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusza Służby Więziennej,
- osobę pełniącą czynną służbę wojskową, z wyjątkiem terytorialnej służby wojskowej pełnionej dyspozycyjnie,
- pracownika międzynarodowego trybunału karnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe.
Polecamy: Kodeks kierowcy. Zmiany 2020 (PDF)
Powyższy katalog wydaje się być czytelnym, jednak w praktyce są wątpliwości czy jako "funkcjonariusza publicznego" można uznawać inne podmioty, które nie zostały wprost wymienione w ustawie karnej. W tym zakresie orzekały sądy, które przyjęły m.in., że funkcjonariuszem publicznym jest funkcjonariusz Biura Ochrony Rządu (obecnie Służba Ochrony Państwa) czy egzaminator wojewódzkiego ośrodka ruchu drogowego, ale nie jest nim np. urzędnik sądowy.
Funkcjonariuszem publicznym nie jest kontroler biletów, albowiem osoba uprawniona do dokonywania kontroli dokumentów przewozu osób i bagażu w pojazdach publicznego transportu zbiorowego nie jest funkcjonariuszem publicznym w rozumieniu art. 115 § 13 pkt 4 k.k. (wyrok SN z dnia 14 grudnia 2017 roku, sygn. III KK 473/17).
Prawidłowe rozumienie pojęcia "funkcjonariusz publiczne" ma istotne znaczenie w odniesieniu do przestępstw, które mogą być popełnione przez podmioty uznane za "funkcjonariuszy publicznych" i zaliczamy do nich: nadużycie funkcji (art. 231 k.k.), znęcanie się (art. 246 k.k. oraz art. 247 k.k.) i fałsz intelektualny (art. 271 k.k.).
Podmioty uznane za "funkcjonariuszy publicznych" podlegają ochronie na podstawie przepisów ustawy karnej, i w związku z tym przestępstwem jest m.in. naruszenie nietykalności funkcjonariusza (art. 222 k.k.) czy czynna napaść na funkcjonariusza (art. 223 k.k.).
Polecamy serwis: Przestępstwa