Podstawa prawna
Niniejsza problematyka została uregulowana w art. 220 Kodeksu karnego (dalej: k.k.) i zgodnie z treścią art. 220 §1 k.k. odpowiedzialności karnego podlega osoba, która będąc odpowiedzialną za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Za takie zachowanie ustawodawca przewidział karę pozbawienia wolności do 3 lat. W sytuacji, gdy sprawca działa nieumyślnie, to wówczas jest wymierzana kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 1 roku (art. 220 § 2 k.k.).
Polecamy: Restrukturyzacja firmy poprzez elastyczne formy zatrudnienia. Poradnik Gazety Prawnej 6/2020
Celem uzupełnienia należy przytoczyć fragment postanowienia SN o sygn. IV KK 104/17 z dnia 8 grudnia 2017 roku, w których zwrócono uwagę na znamiona czynu zabronionego. Otóż uznano, iż skutkiem przestępstwa "jest narażenie człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub skutków dla zdrowia pracownika, mających postać obrażeń ciała określonych w art. 156 k.k. (tj. ciężki uszczerbek na zdrowiu). Zatem skutek ten wyraża się w samym już zaistnieniu stanu bezpośredniego, realnego narażenia na niebezpieczeństwo tych dóbr, choćby odłożonego w czasie. Chodzi bowiem o sytuację niebezpieczną, a nie o czasową bliskość skutku mającego nastąpić w wyniku rozwoju tej sytuacji, jak również o zachowania, które stwarzają rzeczywiste zagrożenie dla życia lub zdrowia, a więc wywołują wysokie prawdopodobieństwo nastąpienia tego skutku w stwierdzonych okolicznościach faktycznych." Dodatkowo określając skutki popełnienia przestępstwa, "należy także brać pod uwagę możliwe przyczynienie się pracownika do powstania zagrożenia, zwłaszcza jeżeli owo przyczynienie się również nosiło cechy naruszenia obowiązków wynikających z zasad bhp".
Sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo nie podlega karze (art. 220 §3 k.k.).
Strona przedmiotowa i podmiotowa
Przedmiotem ochrony jest życie i zdrowie pracowników oraz prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
Przestępstwo polegające na narażeniu pracownika na niebezpieczeństwo może popełnić tylko osoba odpowiedzialna za bezpieczeństwo i higienę pracy. Innymi słowy jest to przestępstwo indywidualne, czyli takie, które może być popełnione przez podmiot posiadający konkretne cechy. W tym przypadku będzie to pracodawca co wynika z treści art. 207 § 2 Kodeksu pracy (dalej: k.p.), albowiem zgodnie z wskazanym przepisem, to właśnie pracodawca jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy. Nadto sprawcą może być osoba, która kieruje pracownikami, co z kolei wynika z treści art. 212 pkt. 1-5 k.p. i w tym przypadku sprawcą będzie np. kierownik, brygadzista, naczelnik itp. (w zależności od nazewnictwa w zakładzie pracy), przy czym każda z tych osób "odpowiada za własne zachowania, niezależnie od odpowiedzialności innych osób, gdyż "prawu karnemu obca jest konstrukcja ponoszenia odpowiedzialności za kogoś", co wynika z treści wyroku SN o sygn. IV KK 216/12 z dnia 19 lutego 2013 roku.
Z uwagi na treść art. 220 § 1 k.k. pokrzywdzonym może być tylko pracownik czyli osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę (art. 2 k.p.).
Sprawcą analizowanego przestępstwa nie będzie pracownik, który nie pełni żadnej funkcji w miejscu pracy, albowiem nie odpowiada on bezpośrednio za bezpieczeństwo i higienę pracy w zakładzie. Obowiązkiem pracownika jest przestrzeganie przepisów bhp i tylko w tym zakresie pracownik może być pociągnięty do odpowiedzialności, ale na podstawie innych przepisów.
Polecamy serwis: Pracownik