Podstawa prawna i komentarz
Przestępstwo nieudzielenia pomocy zostało uregulowane w art. 162 Kodeksu karnego (dalej: k.k.). Zgodnie z treścią § 1 osoba, która człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Mówiąc wprost, każdy ma obowiązek udzielenia pomocy.
Osoba będąca świadkiem tonięcia drugiej osoby nie musi ratować tonącego w morzu, gdy sama nie potrafi pływać lub nurkować. W tym przypadku wystarczającym jest wezwanie pomocy np. telefonicznie, gdyż w innym przypadku świadek naraża sam siebie na niebezpieczeństwo. Usprawiedliwienie zachowania świadka wynika wprost z treści §1, w którym ustawodawca użył określenia "(...) mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (...)".
W przypadku osób, na których ciąży szczególny obowiązek udzielania pomocy, jak np. pielęgniarka, lekarz stosuje się przepisy np. o nieumyślnym spowodowaniu śmierci.
Obowiązek udzielenia pomocy jest uzależniony od sytuacji w jakiej się znajdujemy, czyli musimy mieć realne możliwości do jej udzielenia. Pogląd ten znajduje odzwierciedlenie w postanowieniu SN o sygn. akt III KK 137/16 z dnia 23 sierpnia 2016 roku, z którego wynika, iż "obowiązek udzielenia pomocy człowiekowi znajdującemu się w bezpośrednim niebezpieczeństwie utraty życia albo doznania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu istnieje tylko w czasie, gdy taka pomoc była możliwa (niezależnie od jej spodziewanej skuteczności) oraz nie stwarzała zagrożenia dla udzielającego pomocy lub innych osób". Wynika z tego, iż nie mamy bezwzględnego obowiązku udzielenia pomocy w każdej sytuacji, w tym w sytuacjach niebezpiecznych jak np. konieczność wejścia do płonącego budynku czy budynku grożącego zawaleniem.
Omawiając niniejszą problematykę, należy zwrócić uwagę, na treść §2, w myśl którego nie popełnia przestępstwa, osoba, która nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej. Innymi słowy, jako nieudzielenie pomocy nie należy rozumieć np. odmowy przekazania organów do przeszczepu czy odmowy transfuzji krwi.
Polecamy serwis: Przestępstwa