Zagadnienia wstępne
Przyjmuje się, że przedmiotem ochrony opisywanego przestępstwa jest zdrowie publiczne rozumiane jako zdrowie wielu ludzi, nieoznaczonego kręgu osób. O tym co stanowi przedmiot ochrony wszystkich przepisów karnych Ustawy o przeciwdziałaniu narkomani wypowiedział się także wielokrotnie Sąd najwyższy. Przytoczyć można choćby postanowienie Sądu Najwyższego z 28 września 2006 r., w którym Sąd stwierdził, że „cała ustawa skierowana jest przeciwko nielegalnej produkcji i obrotowi środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi, jednakże nie po to, by w ten sposób chronić interes państwa (reglamentować ten obrót), lecz po to, by chronić zdrowie społeczne, które może być zagrożone wskutek wprowadzenia do nielegalnego obrotu tych środków” (postanowienie SN z dnia 28 września 2006 r., I KZP 19/06, OSNKW 2006, z. 11, poz. 99).
W artykule 53 ust. 1 określono typ podstawowy stanowiący występek w art. 53 ust. 2 - typ kwalifikowany stanowiący zbrodnię.
Strona przedmiotowa przestępstwa
Działanie sprawcy przestępstwa określonego w art. 53 ustawy o przeciwdziałaniu narkomani może przybierać następującą postać:
1. wytwarzania środków odurzających lub substancji psychotropowych;
2. przetwarzania środków odurzających lub substancji psychotropowych;
3. przerabiania środków odurzających lub substancji psychotropowych;
4. przetwarzania słomy makowej.
W słowniczku jaki zawiera w art. 4 ustawa o przeciwdziałaniu narkomani szczegółowo zdefiniowane są pojęcia: wytwarzania (art. 4 pkt 35) przetwarzania (art. 4 pkt 26) przerabiania (art. 4 pkt 20) środek odurzający (art. 4 pkt 26) substancja psychotropowa (art. 4 pkt 24).
Aby opisane powyżej działanie mogło stanowić przestępstwo zgodnie z omawianym przepisem działanie sprawcy musi być podejmowane wbrew przepisom ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, a mianowicie niezgodnie z art. 33 oraz 35 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Wskazane przepisy określają szczegółowy w jakich przypadkach dozwolone jest wytwarzanie, przetwarzanie albo przerabianie środków odurzających lub substancji psychotropowych.
Podmiot przestępstwa
Przestępstwo określone w art. 53 ustawy o przeciwdziałaniu narkomani może co do zasady popełnić każdy, któremu zgodnie z odpowiednimi przepisami prawa karnego materialnego można przypisać winę w czasie czynu. Omawiane przestępstwo należy więc do kategorii przestępstw powszechnych.
Zobacz serwis: Sprawy karne
Strona podmiotowa przestępstwa
Omawiane przestępstwo można popełnić jedynie umyślnie. Ustawa dopuszcza w tym zakresie wystąpienie zarówno zamiaru bezpośredniego jak i ewentualnego. Sprawca więc musi chcieć popełnić przestępstwo (zamiar bezpośredni) albo podejmując działanie przewidywać, że stanowić może ono czyn zabroniony i na to się godzić (zamiar ewentualny).
Sytuacja zmienia się w przypadku przestępstwa kwalifikowanego przez znamię działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej. Wtedy sprawca musi działać w winy umyślnej przybierającej postać zamiaru bezpośredniego.
Typ kwalifikowany przestępstwa określonego w art. 53 ustawy o przeciwdziałaniu narkomani
Przestępstwo określone w art. 53 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii ma także typ kwalifikowany. Obostrzeniu podlega opisywane przestępstwo ze względu na:
1. znaczną ilość przedmiotu przestępstwa (środków odurzających, substancji psychotropowych lub słomy makowej);
2. popełnienie czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.
Typ kwalifikowany przedmiotowego przestępstwa jak już był mowa stanowi zbrodnie. Ponieważ dolna granica zagrożenia karą jest nie mniejsza niż 3 lata pozbawienia wolności.
Zobacz serwis: Wykroczenia
Zagrożenie karą
Przestępstwo z art. 53 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w swej podstawowej odmianie jest zagrożone karą pozbawienia wolności do lat trzech. Typ kwalifikowany zaś zagrożony jest karą grzywny i łącznie stosowaną karą pozbawienia wolności w wymiarze ni niższym niż lat 3.
Omawiając kwestie sankcji karnej grożącej za popełnienie przedmiotowego przestępstwa zasadnym jest przytoczenie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 6 listopada 2002 r. W orzeczeniu tym Sąd stwierdził, że w przypadku skazania za przestępstwo z art. 53 ust. 2 dopuszczalne jest, na podstawie art. 72 ust. 1, orzeczenie przepadku pojazdów mechanicznych i niemechanicznych, jeżeli służyły one lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa (wyrok SA w Warszawie z dnia 6 listopada 2002 r., II AKa 374/02, OSA 2003, z. 7, poz. 72).
Ściganie omawianego przestępstwa następuje z urzędu z oskarżenia publicznego.
Zobacz serwis: Więziennictwo