Zgodnie z tym, co zostało wskazane powyżej, prawo uczestniczenia publiczności na rozprawie jest jedną z elementarnych zasad i gwarancji konstytucyjnych. Ich doniosłość ujawnia się w tym, że tylko przepisy szczególne rangi ustawowej mogą ograniczyć udział osób trzecich (publiczności) w rozprawie, (co ma miejsce w przepisach art. 359 i 360 Kodeksu postępowania karnego). Innymi słowy osoby trzecie mogą uczestniczyć w rozprawie w charakterze publiczności do zasady zawsze tam, gdzie nie jest wyłączona jawność postępowania karnego.
Odnosząc się do kwestii udziału osób trzecich w procesie karnym należy wskazać, iż zasadniczo w charakterze publiczności procesu mogą uczestniczyć wszystkie osoby pełnoletnie, nieuzbrojone (chyba, że przewodniczący zezwoli na udział małoletniego i osobom obowiązanym do noszenia broni) oraz osoby nieznajdujące się tzw. w stanie licującym z powagą sądu (np. będące pod wpływem alkoholu lub narkotyków).
Należy wskazać, iż w odniesieniu do osób znajdujących w się w stanie nielicującym z powagą sądu oraz zakłócających porządek obrad (typu śmiechy, docinki, rozmowy) sąd może wydać polecenie opuszczenia sali sądowej, (co wynika z treści przepisu art. 372 Kodeksu postępowania karnego).
Zobacz: Śledztwo i dochodzenie
Rozprawa niejawna
Również w sytuacji wyłączenia jawności rozprawy przepisy procedury karnej (art. 361 § 1 Kodeksu postępowania karnego) oprócz osób biorących udział w postępowaniu sądowym na rozprawie mogąc być obecne po dwie osoby wskazane przez oskarżyciela publicznego, oskarżyciela posiłkowego, oskarżyciela prywatnego i oskarżonego. Jeżeli jest kilku oskarżycieli lub oskarżonych, każdy z nich może żądać pozostawienia na sali rozpraw po jednej osobie.
Ponadto, w razie wyłączenia jawności przewodniczący może zezwolić poszczególnym osobom na obecność na rozprawie.
Przewodniczący poucza osoby uczestniczące w takiej niejawnej rozprawie o obowiązku prawnym zachowania w tajemnicy okoliczności ujawnionych na rozprawie.
Wskazana wyżej sytuacja (uczestnictwa owych osób trzecich w rozprawie niejawnej) nie może mieć miejsce, jeśli zachodzi obawa ujawnienia tajemnicy państwowej lub obawa ujawnienia informacji niejawnych o klauzuli tajności „tajne” lub „ściśle tajne”.
Zobacz serwis: Postępowanie karne