Granice rozpoznawania sprawy
W akcie oskarżenia kierowanym do sądu prokurator opisuje czyn oskarżonego oraz określa jego kwalifikację prawną. Należy wskazać, iż kwalifikacja ta nie wiąże sądu, w przeciwieństwie do opisu czynu, który będzie przedmiotem rozpoznania (bo poza granice tego czynu wyjść mu nie wolno).
Jeżeli przedmiotem postępowania sądowego będzie zakup przez oskarżoną na aukcji kradzionego telefonu, który nie miał dokumentów, a sąd w postępowaniu dowodowym ustali, że oskarżona kupiła kiedyś w ten sam sposób laptopa, to nie może osądzić sprawy kupna laptopa (bo czyn ten wykracza poza zachowanie opisane w akcie oskarżenia). Sprawę kupna laptopa może od początku prowadzić prokuratura.
Zmiana kwalifikacji prawnej czynu
Zgodnie z powyższym opisem nie wykraczając poza granice oskarżenia sąd może zmienić kwalifikację prawną czynu przypisaną oskarżonemu np. uznając, iż nie popełnił on paserstwa umyślnego, a jedynie nieumyślne.
Zobacz serwis: Postępowanie karne
Zgodnie z treścią przepisu art. 399 Kodeksu postępowania karnego sąd musi uprzedzić obecne na rozprawie strony o swoim ewentualnym zamyśle. Warto podkreślić, że w opisywanej formule procesowej sąd jedynie ostrzega strony o możliwości zmiany kwalifikacji prawnej czynu, co nie oznacza, iż jej dokona. Brak dokonanie sygnalizowanej zmiany nie jest żadnym naruszeniem przepisów prawa procesowego.
W przypadku, gdy w związku z zgłoszoną możliwością zmiany kwalifikacji prawnej oskarżony zgłosi wniosek o przerwanie rozprawy celem umożliwienia mu przygotowania się do obrony, sąd musi taki wniosek uwzględnić. Wynika to naturalnie z prawa do obrony oskarżonego. Chodzi o to, że w zależności od zarzucanego czynu może być obrana diametralnie inna linia obrony.
Kiedy sąd uprzedza o możliwości zmiany kwalifikacji prawnej czynu?
Sąd może uprzedzić strony o możliwości zmiany kwalifikacji prawnej czynu w 2 sytuacjach: w toku procesu ( z opisanymi możliwymi następstwami) oraz po wznowieniu zamkniętego przewodu sądowego. Chodzi o to, że jeżeli przewód sądowy został zamknięty a sąd w toku narady ustali, iż czyn należałoby zakwalifikować z innej podstawy prawnej, wówczas powinien wznowić przewód sądowy (może to uczynić aż do ogłoszenia wyroku) i uprzedzić o tym strony. Sytuacja wówczas będzie identyczna jak już opisywana, – jeśli oskarżony wniesie o przerwę w rozprawie, to sąd obligatoryjnie ją zarządzi. Jeśli strony nie zgłoszą żadnych wniosków czy zastrzeżeń co do dokonanego sądowego uprzedzenia stron, wówczas sąd zamyka rozprawę i proceduje dalej w kierunku wydania wyroku (wysłuchuje głosu stron, udaje się na naradę etc.).
Zobacz serwis: Kary i środki karne