Postępowanie nakazowe stanowi szczególny rodzaj postępowania karnego i zostało uregulowane w art. 500–507 Kodeksu postępowania karnego (kpk). Ten rodzaj postępowania kończy się wyrokiem nakazowym.
Kiedy i jak wydaje się wyrok nakazowy?
Aby zaistniała możliwość wydania wyroku nakazowego muszą zostać spełnione określone przesłanki.
Wyrok nakazowy, czyli wspomniana propozycja kary, może zapaść w prostych sprawach w których prowadzono dochodzenie (nie śledztwo), uznając na podstawie zebranego w postępowaniu przygotowawczym materiału, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne.
Sąd może wydać wyrok nakazowy, gdy na podstawie zebranych dowodów okoliczności czynu i wina oskarżonego nie budzi wątpliwości.
Sąd w wyroku nakazowym może skazać oskarżonego tylko na karę grzywny (do 200 stawek dziennych albo do 200 000 złotych) lub ograniczenia wolności. Oznacza to, że wyrok nakazowy może zostać wydany tylko w przypadku tych przestępstw, za które można orzec karę grzywny lub karę ograniczenia wolności. Obok wspomnianej wyżej kary sąd w wyroku nakazowym sąd może rzec środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny – w pewnych przypadkach można poprzestać tylko na tych środkach.
Wyrok nakazowy nie może zapaść w sprawach z oskarżenia prywatnego lub gdy oskarżony jest nieletni, głuchy, niemy, niewidomy albo gdy zachodzi wątpliwość co do jego poczytalności.
Sąd wydaje wyrok nakazowy na posiedzeniu, w którym udziału nie biorą strony. W dalszej kolejności wyrok jest doręczany oskarżycielowi, a także oskarżonemu, którzy mogą się zastanowić czy orzeczenie sądu im odpowiada – jeżeli tak to sprawa załatwiona, jeżeli nie to trzeba wnieść sprzeciw.
Jak wnieść sprzeciw?
Prawo do wniesienia sprzeciwu mają zarówno oskarżony jak i oskarżyciel (również posiłkowy, którym może być pokrzywdzony). Pokrzywdzony, o ile nie jest oskarżycielem nie ma takiej możliwości (postanowienie SN z 24.09.1997 r., I KZP 13/97).
Należy jednak pamiętać, że na wniesienie sprzeciwu do sądu, który wydał wyrok nakazowy mają tylko 7 dni od dnia doręczenia tego wyroku bowiem po upływie tego terminu wyrok się uprawomocnia.
Wniesienie sprzeciwu po terminie lub przez osobę nieuprawnioną poskutkuje odmową prezesa sądu przyjęcia tego sprzeciwu.
Przyjmuje się, że sprzeciw powinien zostać wniesiony na piśmie i musi on spełniać wymogi formalne stawiane pismom procesowym co oznacza, że powinien zawierać:
- oznaczenie sądu (adres, nazwa);
- sygnaturę sprawy;
- dane wnoszącego (imię, nazwisko, adres zamieszkania, czy jest się oskarżonym czy oskarżycielem);
- wskazanie swojego żądania np. nie zgadzam się z wyrokiem nakazowym i chcę jego zmiany, albo np. ,,wnoszę sprzeciw od wyroku nakazowego i chcę rozpoznania sprawy na zasadach ogólnych’’.
- można też krótko uzasadnić swoje żądanie;
- podpis.
Przykładowy wzorzec sprzeciwu od wyroku nakazowego znajdziesz w poniższym artykule.
Sprzeciw od wyroku nakazowego nie podlega opłacie. W przypadku braków formalnych (np. brak podpisu) wnoszący jest wzywany do ich usunięcia w ciągu 7 dni pod rygorem bezskuteczności sprzeciwu.
Skuteczne wniesienie sprzeciwu powoduje, że wyrok nakazowy traci moc, a sprawa zostanie rozpoznana na zasadach ogólnych. Z uwagi na utratę mocy wyroku sąd nie jest nim związany w trakcie ponownego rozstrzygania w sprawie.
Cofnięcie sprzeciwu
Prawo dopuszcza możliwość cofnięcia wniesionego sprzeciwu od wyroku nakazowego – wystarczy zwykłe oświadczenie woli (najlepiej na piśmie). Taka możliwość istnieje do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej. Cofnięcie sprzeciwu powoduje uprawomocnienie się wyroku nakazowego.
Opracowano na podstawie:
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1904 z późn. zm.)