Instytucja umorzenia absorpcyjnego została uregulowana w art. 11 k.p.k. Umorzenie absorpcyjne stanowi wyjątek od jednej z najważniejszych zasad postępowania karnego tj. zasady legalizmu zgodnie, z którą odpowiednie organy powołane do ścigania przestępstw mają obowiązek przeprowadzenia postępowania oraz wniesienia oskarżenia w sprawach o czyn ścigany z urzędu.
Na czym polega umorzenie absorpcyjne?
Możliwość zastosowania umorzenia absorpcyjnego pojawia się w przypadku gdy sprawca popełnił 2 czyny zabronione: jeden z nich to czyn poważny - drugi to czyn ,,lekki'' . Jeżeli za czyn surowszy wymierza się sprawcy surową karę to często bywa tak, że nie ma sensu karanie sprawcy jeszcze za ten drobniejszy czyn więc istnieje możliwość by umorzyć postępowanie w sprawie lżejszego czynu - właśnie do takich sytuacji zastosowanie ma art. 11 k.p.k.
Przesłanki zastosowania umorzenia absorpcyjnego
Aby postępowanie mogło zostać umorzone na podstawie art. 11 k.p.k. muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:
- ,,lżejszy czyn'' musi być występkiem zagrożonym karą do 5 lat pozbawienia wolności;
- orzeczenie wobec oskarżonego kary musi być oczywiście niecelowe ze względu na rodzaj i wysokość prawomocnie orzeczonej kary za ,,cięższe przestępstwo'',
- umorzeniu nie sprzeciwia się interes pokrzywdzonego.
Jeżeli chodzi o przesłankę nr. 3 to należy zaznaczyć, że nie ma wymogu uzyskania zgody pokrzywdzonego na dokonanie umorzenia w omawianym trybie. Obiektywnej oceny spełnienia tej przesłanki dokonuje organ procesowy.
Przeciwko Janowi K toczy się postępowanie o dokonanie zabójstwa tj. zbrodni zagrożonej karą pozbawienia wolności od lat 8, 25 lat albo dożywotniego pozbawienia wolności. (art.148 § 1 k.k.) oraz o oszustwo komputerowe tj. występek zagrożony karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 (art. 287 § 1 k.k.). Sąd za zabójstwo skazał go na 25 lat pozbawienia wolności. We wskazanym przypadku postępowanie w sprawie ,,lżejszego'' czynu tj. oszustwa komputerowego może zostać umorzone na podstawie art. 11 k.p.k.
Jak dokonuje się umorzenia absorpcyjnego?
Możliwość dokonania umorzenia absorpcyjnego istnieje na każdym etapie postępowania. W postępowaniu przygotowawczym decyzja o umorzeniu zapada w formie postanowienia - w postępowaniu sądowym również ta forma jest właściwa.
Na postanowienie o zastosowaniu umorzenia absorpcyjnego przysługuje zażalenie.
Na etapie postępowania przygotowawczego o umorzeniu decyduje prokurator lub nieprokuratorski organ ścigania (np. policja, ABW), na etapie sądowym decyduje sąd.
W sytuacji, w której oprócz prawomocności wyroku wszystkie w/w przesłanki zostały spełnione, ale istnieją podstawy do przyjęcia, iż wyrok taki zostanie wydany, możliwe jest zawieszenie postępowania karnego. Organ procesowy w terminie 3 miesięcy od uzyskania prawomocności przez wyrok w cięższej sprawie albo podejmuje zawieszone postępowanie, albo je umarza.
Możliwość wznowienia postępowania
Istnieje możliwość wznowienia postępowania umorzonego na podstawie art. 11 § 1. Jest to dopuszczalne w wypadku uchylenia lub istotnej zmiany treści prawomocnego wyroku, z powodu którego zostało ono umorzone.
Opracowano na podstawie:
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 1987 z późn. zm.)