Zgodnie z treścią Ustawy o Policji, każdy policjant wykonujący czynności operacyjno-rozpoznawcze, dochodzeniowo-śledcze bądź administracyjno-porządkowe ma prawo do legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości. Policjant przystępujący do tej czynności jest zobowiązany podać swój stopień, imię i nazwisko w sposób umożliwiający odnotowanie tych danych oraz podstawę prawną (art. 15 ust. 1 Ustawy o Policji) i przyczynę podjęcia czynności służbowej. W przypadku legitymowania grupy osób funkcjonariusz umundurowany przedstawia się jednocześnie wszystkim osobom. Policjant nieumundurowany ma ponadto obowiązek okazać legitymację służbową a na żądanie osoby wobec której podjęto czynność umożliwić jej odnotowanie danych w niej zawartych.
Zobacz: Postępowanie sprawdzające kandydata do służby w policji
Sposoby ustalenia tożsamości osoby
Policjant może ustalić tożsamość legitymowanej osoby na podstawie dowodu osobistego, paszportu, zagranicznego dokumentu tożsamości, innego niebudzącego wątpliwości dokumentu zaopatrzonego w fotografię i oznaczonego numerem lub serią. Do ustalenia danych wystarczy również oświadczenie innej osoby, której tożsamość została potwierdzona na podstawie takich dokumentów. W przypadku legitymowania osoby znajdującej w pojeździe, ze względów bezpieczeństwa policjant ma prawo zażądać od tej osoby opuszczenia pojazdu. Policjant może zażądać z tych samych powodów opuszczenia samochodu przez inne osoby w nim przebywające.
Policjant może odstąpić od legitymowania osoby, która jest mu znana osobiście.
Bezpodstawne wprowadzenie policjanta w błąd co do tożsamości własnej lub innej osoby bądź co do swego zawodu, miejsca zatrudnienia lub zamieszkania podlega karze grzywny (art. 65 § 1 kw). Takiej samej karze podlega bezpodstawne nieujawnienie takich informacji (art. 65 § 2 kw).
W jakim celu i w jakich przypadkach dokonuje się legitymowania
Każdy funkcjonariusz ma prawo legitymowania osób w przypadkach, kiedy ustalenie ich tożsamości jest niezbędne do wykonania czynności służbowych. Najczęściej legitymowane są osoby w celu identyfikacji osoby podejrzewanej o popełnienie przestępstwa bądź wykroczenia a także wskazanej jako jego sprawca, ustalenia świadków określonego zdarzenia, przed wykonaniem polecenia wydanego przez sąd, prokuratora, organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego. Wylegitymowana może zostać praktycznie każda osoba, która przebywa (nawet nieświadomie) w miejscu w którym w jakikolwiek sposób doszło do naruszenia porządku publicznego. Na czynność legitymowania nie przysługuje zażalenie.
Inne służby uprawnione do legitymowania
Oprócz policji uprawnionymi do legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości są: funkcjonariusze Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Celnej, Straży: Granicznej, Łowieckiej, Ochrony Kolei, Miejskiej (Gminnej), Biura Ochrony Rządu. Uprawnienia takie mają również funkcjonariusze Straży Rybackiej ale jedynie wobec osób podejrzewanych o nielegalne dokonywanie połowu ryb.
Funkcjonariusze Żandarmerii Wojskowej, w ramach swoich uprawnień mogą legitymować osoby cywilne, ale wyłącznie w przypadkach kiedy osoba taka jest pracownikiem zatrudnionym w jednostce wojskowej a legitymowanie następuje w związku z ich zachowaniem się podczas pracy w tych jednostkach bądź w związku z popełnieniem przez te osoby podczas pracy czynu zabronionego przez ustawę pod groźbą kary oraz wobec osób współdziałających w popełnieniu takiego czynu. Ponadto osoba cywilna może być legitymowana przez Żandarmerię Wojskową w trakcie pobytu na terenie jednostki wojskowej lub w obiekcie wojskowym.
Zobacz również serwis: Sprawy karne