Kiedy sąd może orzec nawiązkę?
Kodeks karny przewiduje, że w razie skazania sprawcy za umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu albo za inne przestępstwo umyślne, którego skutkiem jest:
- śmierć człowieka,
- ciężki uszczerbek na zdrowiu,
- naruszenie czynności narządu ciała,
- rozstrój zdrowia,
sąd może orzec nawiązkę na rzecz instytucji, stowarzyszenia, fundacji lub organizacji społecznej.
Ponadto, nawiązka może być orzeczona w razie skazania sprawcy za przestępstwo przeciwko środowisku naturalnemu, a także za przestępstwo katastrofy komunikacyjnej, sprowadzenia bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy komunikacyjnej lub wypadku komunikacyjnego, którego sprawca był w stanie nietrzeźwości (pod wpływem środków odurzających) albo zbiegł z miejsca zdarzenia.
Nawiązkę orzeka się w wysokości do 100 000 złotych. Może zostać orzeczona zamiast naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
Zobacz serwis: Pokrzywdzony
Czy można kwestionować nawiązkę?
Zgodnie z treścią przepisów kodeksu postępowania karnego od orzeczenia wydanego w pierwszej instancji stronom przysługuje środek odwoławczy. Jednak odwołujący się może skarżyć jedynie rozstrzygnięcia lub ustalenia naruszającego jego prawa lub szkodzącego jego interesom. Czy, w związku z tym, pokrzywdzony może zaskarżyć orzeczenie na jego rzecz nawiązki, jeżeli o naprawienie szkody chce starać się na drodze cywilnej?
Kwestia ta stała się przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego. Rozpoznający apelację sąd okręgowy stwierdził, że należy przyznać rację pokrzywdzonemu, który twierdził, że postępowanie cywilne daje mu możliwość lepszego zaspokojenia roszczeń. I choć nawiązka była świadczeniem orzeczonym na korzyść pokrzywdzonego, a jej uchylenie polepszyłoby sytuację skazanego, to należy brać tu pod uwagę perspektywę lepszego rozwiązania dla pokrzywdzonego.
Sąd Najwyższy uznał jednak, że taka argumentacja nie jest trafna. Podkreślił, że nawiązka jest zadośćuczynieniem za doznaną krzywdę i zarówno w procesie karnym, jak i cywilnym jej wysokość określana jest tak samo.
Jeżeli pokrzywdzony uzna, że nawiązka przyznana w postępowaniu karnym jest niewystarczająca, może dochodzić dodatkowych roszczeń przed sądem cywilnym. Nie ma natomiast możliwości uchylenia orzeczenia o przyznaniu nawiązki.
Zobacz serwis: Sprawy karne