Pierwsze uproszczenie dochodzenia – brak konieczności sporządzania uzasadnień poszczególnych decyzji
Odnosząc się do dochodzenia, należy w pierwszej kolejności zauważyć iż ustawodawca w celu “odciążenia” organów ścigania dał im fakultatywną możliwość od zwolnienia się od kilku pracochłonnych i czasochłonnych czynności – sporządzania uzasadnień od swoich decyzji. Zgodnie z obowiązującymi przepisami policja oraz organy uprawnione do prowadzenia dochodzenia na podstawie art. 325d KPK mogą nie sporządzać uzasadnienia w przypadku:
- wnoszenia aktu oskarżenia,
- postanowienia o wszczęciu dochodzenia,
- wydania postanowienia o odmowie wszczęcia dochodzenia,
- umorzenia dochodzenia i wpisania sprawy do rejestru przestępstw,
- umorzenia dochodzenia,
- zawieszenia dochodzenia.
Użyte określenie “mogą” daje organom swobodę decyzyjną. Z pewnością brak sporządzania uzasadnień przez wskazane organy jest z ich punktu widzenia oszczędny czasowo, ale już tylko lektura tych czynności rodzi naturalne pytanie – czy jest to korzystne dla uczestników postępowania? Odpowiedź wydaje się jednoznaczna.
Zobacz również: Istotne decyzje śledczych w dochodzeniu nie wymagające uzasadnienia
Drugie uproszczenie – możliwość umorzenia rejestrowego oraz prowadzenia tzw. skróconego dochodzenia
Wskazane wyżej dwa uproszczenia sprowadzają się do możliwości zastosowania przez śledczych wyżej wskazanych dwóch instytucji tj. umorzenia rejestrowego oraz możliwości prowadzenia tzw. skróconego dochodzenia. Są to instytucje wyjątkowe i właściwe tylko dla dochodzenia.
Umorzenie rejestrowe polega na tym, że jeżeli dane uzyskane w toku czynności, o których mowa w art. 308 § 1 KPK lub prowadzonego przez okres co najmniej pięć dni dochodzenia nie stwarzają dostatecznych podstaw do wykrycia sprawcy w drodze dalszych czynności procesowych, można wydać postanowienie o umorzeniu dochodzenia i wpisaniu sprawy do rejestru przestępstw. Teoretycznie nad sprawą na podstawie odrębnych przepisów pracuje wówczas Policja i może być ona podjęta w każdej chwili w razie ujawnienia się nowych faktów, dowodów etc.
Z kolei możliwość prowadzenia skróconego dochodzenia statuuje art. 325h KPK, który stanowi, iż dochodzenie można ograniczyć do ustalenia, czy zachodzą wystarczające podstawy do wniesienia aktu oskarżenia lub innego zakończenia postępowania. Obligatoryjne są jedynie czynności przewidziane w art. 321 § 1-5 oraz w art. 325g § 2 oraz przesłuchanie podejrzanego i pokrzywdzonego oraz przeprowadzenie i utrwalenie w protokołach czynności, których nie będzie można powtórzyć. Utrwalenie innych czynności dowodowych następuje w formie protokołu ograniczonego do zapisu najbardziej istotnych oświadczeń osób biorących udział w czynności.
Zobacz również: Czym jest umorzenie rejestrowe?
Pozostałe uproszczenia
Pozostałe uproszczenia dochodzenia nie mają tak olbrzymiej rangi, ale należy je zaznaczyć i wymienić. Są one następujące:
Po pierwsze, w dochodzeniu nie jest wymagane sporządzenie postanowienia o przedstawieniu zarzutów oraz wydanie postanowienia o zamknięciu dochodzenia, chyba że podejrzany jest tymczasowo aresztowany.
Po drugie, o wszczęciu dochodzenia nie musi być informowany Prokurator (co stawia pod znakiem zapytania ustawowy zapis o tym, iż Prokurator nadzoruje każde dochodzenie). Również elementem uproszczenia jest fakt, iż Prokurator nie zatwierdza postanowienia o wszczęciu dochodzenia oraz postanowienia o umorzeniu rejestrowym (a zatwierdza pozostałe tego typu postanowienia).
Zobacz serwis: Prawo karne