Czy lekarz ma obowiązek powiadomienia organów ścigania o przestępstwie?

Łukasz Nysztal
Adwokat
rozwiń więcej
kobieta lekarz medycyna fotolia
Lekarz udzielając pomocy medycznej niejednokrotnie spotyka się z urazami lub wynikami badań, które mogą świadczyć o popełnieniu bądź przez pacjenta bądź też na pacjencie czynu zabronionego. Czy w takim wypadku ma obowiązek powiadomienia policji o wynikach swoich ustaleń czy też musi uzyskać zgodę pacjenta na powiadomienie organów ścigania.

Analiza prawna takiego przypadku wymaga rozstrzygnięcia czy na lekarzu posiadającym taką wiedzę w wyniku udzielania pomocy medycznej spoczywa obowiązek powiadamiania o przestępstwie, czy też zasady etyki zawodowej oraz tajemnica lekarska zabraniają mu przekazania takiej informacji organom ścigania bez wyraźnej zgody pacjenta.

Zgodnie z art. 304 kpk - każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję. Instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub Policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa. 

Zobacz: Kodeks postępowania karnego


W doktrynie prawniczej wskazuje się, że obowiązek z art. 304 kpk jest obowiązkiem społecznym, nie zagrożonym żadną karą w razie jego uchybienia. Obowiązek ten został jednak doprecyzowany w art. 240 kk, który zawiera nie tylko obowiązek społeczny, ale i prawny (zagrożony karą w razie jego uchybienia). W myśl przepisu art. 240 kk każdy ma obowiązek zawiadomienia o karalnym przygotowaniu albo usiłowaniu lub dokonaniu czynu zabronionego, określonego w art.: 118, 127, 128, 130, 134, 140, 148, 163, 166 lub 252 kk.

Każdy – w tym również lekarz ma obowiązek powiadomienia policji o dokonaniu przestępstw:

  •  zabójstwa
  • terroryzmu
  • działalności szpiegowskiej
  • zamachu na życie prezydenta
  •  zamach na siły zbrojne RP
  •  zagrożenia zdrowia lub życia wielu osób
  •  porwanie samolotu lub statku
  •  wzięcie zakładnika

W pozostałych przypadkach lekarz dowiedziawszy się o możliwości popełnienia przestępstwa przez pacjenta lub popełnienia przestępstwa na jego osobie musi kierować się ustawą o zawodzie lekarza i lekarza dentysty. Zgodnie z art. 40 powołanej ustawy - Lekarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu. Przepisu tego nie stosuje się tylko w enumeratywnie wyliczonych przypadkach gdy:

Zobacz: Jawność rozprawy w postępowaniu karnym

1) tak stanowią ustawy;

2) badanie lekarskie zostało przeprowadzone na żądanie uprawnionych, na podstawie odrębnych ustaw, organów i instytucji; wówczas lekarz jest obowiązany poinformować o stanie zdrowia pacjenta wyłącznie te organy i instytucje;

3) zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pacjenta lub innych osób;

4) pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy wyraża zgodę na ujawnienie tajemnicy, po uprzednim poinformowaniu o niekorzystnych dla pacjenta skutkach jej ujawnienia;

5) zachodzi potrzeba przekazania niezbędnych informacji o pacjencie lekarzowi sądowemu;

6) zachodzi potrzeba przekazania niezbędnych informacji o pacjencie związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych innemu lekarzowi lub uprawionym osobom uczestniczącym w udzielaniu tych świadczeń.

Nie ma wątpliwości co do tego, że społeczny obowiązek powiadomienia o przestępstwie wynikający z art. 304 kpk musi ustąpić obowiązkowi prawnemu, a taki charakter ma wyrażony w art. 40 ust. 1 ustawy o zawodzie lekarza obowiązek dochowywania tajemnicy lekarskiej.

Prawo
Policjanci: Każdy policjant z dodatkiem do mieszkania. Nie tylko na wynajmowane. 5342,88 zł to renta wdowia
14 lis 2024

W piątek rozmowy MSWiA o polepszeniu sytuacji w Policji. Policjanci w mediach społecznościowych wyrażali obawy, że niestety rozmowy nie będą dotyczyły podwyżek płac. Wdowy "mundurowe" także otrzymają rentę wdowią. 

UdSC: Status uchodźcy daje prawa zbliżone do tych co mają polscy obywatele, a czasem - identyczne. Pieniądze na utrzymanie, dostęp do usług medycznych, zasiłki, edukacja
14 lis 2024

Cudzoziemcy, którzy starają się w Polsce o ochronę międzynarodową mają prawo do pewnych świadczeń - m.in. opieki medycznej. Natomiast po uzyskaniu statusu uchodźcy, przysługują im uprawnienia zbliżone do tych, które mają obywatele Polski - wyjaśnia Rzecznik Urzędu do Spraw Cudzoziemców Jakub Dudziak. Mają również możliwość uzyskania pomocy w ramach indywidualnego programu integracji.

Kiedy będzie ogłoszony kandydat PiS na prezydenta RP? Jest już jasne, że przed tą datą
14 lis 2024

Jarosław Kaczyński, zapytany o termin ogłoszenia kandydata PiS na prezydenta, poprosił o cierpliwość. "Platforma Obywatelska mówi o 7 grudnia. My chcemy być wcześniej, ale proszę nas nie poganiać" – stwierdził. Dopytywany o wyniki wewnętrznych badań partii, które mogłyby wskazać potencjalnego kandydata, zapewnił, że są one prowadzone na bieżąco.

800 plus - zmiany w 2024 roku i weryfikacja uprawnień obywateli Ukrainy. Postępowanie wyjaśniające przed ZUS - czego wymagają sądy
14 lis 2024

Obowiązująca od 1 lipca 2024 r. zmiana ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, wprowadziła w szczególności wymóg, aby dziecko obywatela Ukrainy, na które ubiega się on o świadczenie wychowawcze (800 plus) realizowało obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązek szkolny albo obowiązek nauki. Tymczasem niedługo po jej wejściu w życie, pojawiły się wątpliwości co do zasad, na podstawie których ZUS ma przeprowadzać weryfikację legalności pobytu obywateli Ukrainy w Polsce. Wojewódzkie Sądy Administracyjne wytknęły w swoich wyrokach decyzjom ZUS wstrzymującym wypłaty 800 plus brak wszechstronnego zbadania konkretnych spraw.

ZUS: Suma świadczeń przekazanych przedsiębiorcom poszkodowanym w powodzi przekroczyła 120 mln zł. Jakie są warunki uzyskania świadczenia interwencyjnego?
14 lis 2024

Od 5 października 2024 r. przedsiębiorcy mogą składać do ZUS wnioski o świadczenie interwencyjne. ZUS informuje, że już ponad 120 mln zł trafiło do przedsiębiorców poszkodowanych w powodzi.

Darowizna w pierwszej linii: Jaki jest limit kwoty, do której nie trzeba nic zgłaszać urzędowi skarbowemu?
15 lis 2024

Darowizna pieniężna w pierwszej linii, czyli w ramach najbliższej rodziny, nie zawsze musi być zgłaszana do urzędu skarbowego. Dopiero po przekroczeniu kwoty limitu, zarezerwowanej dla pierwszej grupy podatkowej, taki obowiązek się pojawia. Zgłoszenie pozwala na skorzystanie ze zwolnienia podatkowego od darowizn.

Rejestrowane związki partnerskie: jakie zmiany przepisów dla osób żyjących w związkach nieformalnych (konkubinatach)
14 lis 2024

W dniu 18 października 2024 na stronach Rządowego Centrum Legislacji pojawiły się dwa projekty ustawy tj. projekt ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich oraz projekt ustawy wprowadzającej ustawę o rejestrowanych związkach partnerskich. Oba te projekty są obecnie na etapie opiniowania, uwagi do nich mogą być złożone do dnia 17 listopada br. O ile pierwszy z projektów jest stosunkowo niewielki objętościowo, gdyż zawiera tylko 34 artykuły, o tyle drugi z nich zawiera ich już 251 i wprowadzać ma zmiany w bardzo wielu obowiązujących aktach prawnych. 

Opłaty za czynności adwokackie wzrosną o 100 proc.
14 lis 2024

Wzrosną stawki za udzieloną pomoc prawną przez adwokata "z wyboru". Trwają prace nad projektem nowelizacji rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości. Nowelizacja zakłada wzrost minimalnych stawek o 100 proc. w 11 kategoriach spraw.

Niefortunna zmiana prawa. RPO: skazani powinni sami stawiać się w zakładzie karnym w wyznaczonym terminie, a dopiero w drodze wyjątku być doprowadzani
14 lis 2024

Jest apel o zmianę prawa karnego wykonawczego. Według Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO), skazani powinni samodzielnie stawiać się w zakładzie karnym w wyznaczonym terminie, a dopiero w drodze wyjątku być doprowadzani na wezwanie sądu.

Rewolucja w składkach zdrowotnych. Przedsiębiorcy będą mogli sporo zaoszczędzić. W 2025 r. – składka zdrowotna od 75% płacy minimalnej, a nie od dochodu, a w 2026 r. – obniżenie składki z 9 do 4,5%
15 lis 2024

W ostatnim czasie, sporo „dzieje się” w temacie składek zdrowotnych opłacanych przez przedsiębiorców. Na pierwsze czytanie w Sejmie oczekuje rządowy projekt ustawy, zakładający zniesienie obowiązku płacenia przez przedsiębiorców składki na ubezpieczenie zdrowotne od zbycia środków trwałych. Minister Funduszy i Polityki Regionalnej zapowiada natomiast kolejne zmiany w wysokości składki – ulgę dla mikroprzedsiębiorców jeszcze w 2025 r. i obniżenie wysokości składki w 2026 r., którym mieliby zostać objęci również średni przedsiębiorcy. 

pokaż więcej
Proszę czekać...