Jawność rozprawy w postępowaniu karnym

Łukasz Nysztal
Adwokat
rozwiń więcej
Prawo./ Fot. Fotolia
Przepisy kodeksu postępowania karnego wskazują, że zasadniczo wszystkie rozprawy karne są jawne – czyli dostępne dla wszystkich zainteresowanych osób. Jawność rozprawy trwa od chwili wywołania sprawy do chwili zamknięcia rozprawy i ogłoszenia wyroku (za wyjątkiem narady nad wyrokiem). W rozprawie biorą udział strony, ich obrońcy i pełnomocnicy, osoby będące świadkami, biegłymi oraz publiczność.

W charakterze publiczności na sali rozpraw mogą przebywać jedynie osoby pełnoletnie i nieuzbrojone. Wyklucza się również udział osób nietrzeźwych lub innych, których postawa nie licuje z godnością Sądu. Przewodniczący może zezwolić na obecność na rozprawie małoletnim oraz osobom obowiązanym do noszenia broni.

Zobacz: Zaskarżenie wyroku zaocznego w postępowaniu karnym

W art. 357 kpk w szczególny sposób uregulowano kwestię udziału w rozprawie przedstawicieli prasy lub telewizji. Mogą oni oczywiście przebywać na sali rozpraw w charakterze publiczności bez uzyskania żadnego szczególnego pozwolenia. Pozwolenie Sądu jest natomiast potrzebne na dokonywanie za pomocą aparatury utrwaleń obrazu i dźwięku z przebiegu rozprawy. Warunkiem udzielenia zgody jest przedstawienie od wykazania przez przedstawicieli prasy uzasadnionego interesu społecznego w rejestrowaniu rozprawy oraz dokonywanie tych czynności w taki sposób, że nie będzie utrudniać to prowadzenia rozprawy. Przeciwko zezwoleniu na nagrywanie rozprawy może natomiast przemawiać ważny interes uczestnika postępowania.

Zgoda na nagrywanie (wyłącznie rejestrowanie dźwięku) może być udzielona również stronie postępowania - jeżeli nie przemawia przeciw temu wzgląd na prawidłowość postępowania.
Reguła jawności rozprawy może zostać wyłączona. Wówczas rozprawa odbywa się niejawnie – czyli bez udziału publiczności.

Z mocy prawa niejawna jest rozprawa dotycząca:

  •  wniosku prokuratora o umorzenie postępowania z powodu niepoczytalności sprawcy i zastosowanie środka zabezpieczającego,
  • sprawy o pomówienie lub znieważenie.

W przypadku spraw o pomówienie lub znieważenie „dysponentem” jawności rozprawy jest pokrzywdzony, który może złożyć wniosek o rozpoznanie sprawy w trybie jawnym.
Art. 360 kpk określa natomiast sytuacje kiedy sąd przez wydanie postanowienia wyłącza jawność rozprawy.
Jawność rozprawy może być wyłączona w całości lub w części gdy mogłaby:

  •  wywołać zakłócenie spokoju publicznego,
  •  obrażać dobre obyczaje,
  •  ujawnić okoliczności, które ze względu na ważny interes państwa powinny być zachowane w tajemnicy,
  •  naruszyć ważny interes prywatny.

Ponadto Sąd może wyłączyć jawność rozprawy na wniosek osoby składającej wniosek o ściganie lub jeżeli choćby jeden z oskarżonych jest nieletni lub na czas przesłuchania świadka, który nie ukończył 15 lat.

W razie wyłączenia jawności mogą być obecne na rozprawie, oprócz osób biorących udział w postępowaniu, po dwie osoby wskazane przez oskarżyciela publicznego, oskarżyciela posiłkowego, oskarżyciela prywatnego i oskarżonego. Jeżeli jest kilku oskarżycieli lub oskarżonych, każdy z nich może żądać pozostawienia na sali rozpraw po jednej osobie. Przewodniczący poucza obecnych o obowiązku zachowania w tajemnicy okoliczności ujawnionych na rozprawie toczącej się z wyłączeniem jawności i uprzedza o skutkach niedopełnienia tego obowiązku. Rozpowszechnianie informacji z rozprawy prowadzonej z wyłączeniem jawności jest zagrożone karą do 2 lat pozbawienia wolności (art. 241 § 2 kk). 

Zobacz: Kodeks karny

Bez względu na to czy rozprawa odbywała się jawnie czy z wyłączeniem jawności – publikacja wyroku zawsze odbywa się jawnie. Natomiast wówczas, gdy jawność rozprawy została wyłączona chociażby w części, sąd może wyłączyć jawność rozprawy w czasie przedstawiania ustnie powodów wyroku.

Prawo
Osoby z niepełnosprawnościami czekają na ustawę o asystencji osobistej. Co mówi pełnomocnik rządu ds. osób z niepełnosprawnościami?
17 lip 2024

Osoby z niepełnosprawnościami czekają na ustawowe uregulowanie asystencji osobistej. Łukasz Krasoń, pełnomocnik rządu ds. osób z niepełnosprawnościami, przekazał, że projekt przepisów jest już na ostatniej prostej. Upowszechnienie się asystencji osobistej pozwoliłoby sporej grupie osób z niepełnosprawnościami na bardziej aktywne życie, także pod względem zawodowym.

Renta wdowia. Kiedy wejdzie w życie? Ministra podała termin, jest zmiana
17 lip 2024

Projekt wprowadzający rentę wdowią wróci już niedługo pod obrady Sejmu. Ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk przekazała, że ma się to wydarzyć jeszcze w lipcu. Podała też termin, kiedy w związku z tym ustawa o rencie wdowiej może ostatecznie wejść w życie.

Jak przekazać darowiznę swojemu dziecku i uniknąć podatku? W 2024 r. zrób te trzy rzeczy, a będziesz mógł spać spokojnie
16 lip 2024

Jak przekazać darowiznę swojemu dziecku i uniknąć podatku? Zrób trzy rzeczy, a będziesz mógł spać spokojnie. Darowizny w najbliższej rodzinie są co do zasady zwolnione od podatku, jednak czasami trzeba złożyć druk SD-Z2.

Wycieczki szkolne – sukces programu Podróże z klasą. Wkrótce rusza kolejny nabór
16 lip 2024

W ramach programu „Podróże z klasą” pozytywnie rozpatrzono 2283 wniosków o dofinansowanie wycieczek szkolnych. Barbara Nowacka, minister edukacji, ogłasza nowy nabór w programie, na który przeznaczy dodatkowe 20 mln zł.

15 sierpnia mija termin wdrożenia przepisów z tzw. ustawy Kamilka
16 lip 2024

Na wdrożenie „Standardów ochrony”, wprowadzonych w ramach tzw. ustawy Kamilka pozostał jedynie miesiąc. Niestety, większość placówek, których dotyczą przepisy ma duży problem z przygotowaniem i implementacją wymaganych dokumentów i procedur. 

Od 1 stycznia 2025 r. wzrosną kryteria dochodowe w pomocy społecznej, a także zasiłki
16 lip 2024

Są już nowe kwoty kryteriów dochodowych, uprawniających do świadczeń z pomocy społecznej od dnia 1 stycznia 2025 r. Odpowiednie rozporządzenie w tej sprawie zostało właśnie opublikowane w Dzienniku Ustaw.

Pracowałeś przed 1999 rokiem i masz te dokumenty? Możesz mieć wyższą emeryturę w 2024 roku – tylko złóż wniosek do ZUS
16 lip 2024

Warto przeszukać swoje szafki i segregatory. W nich można znaleźć dokumenty, które mogą pozwolić ZUS-owi przeliczyć ponownie emeryturę i przyznać wyższe świadczenie. Mogą to być np. wpisy w starym „książeczkowym” dowodzie osobistym o zatrudnieniu. Konieczny jest też wniosek do ZUS w tej sprawie. Jest to ważne przede wszystkim dla osób za które były opłacane składki przed 1999 rokiem. Bo po tej dacie wszystkie składki są ujmowane na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS.

Zdrowie jest najważniejsze, dlatego akcyza musi pójść w górę. Jest jednak podejrzenie, że chodzi o coś innego
16 lip 2024

Chodzi o podniesienie podatku akcyzowego na papierosy i inne wyroby nikotynowe. Resort finansów poinformował o swoich planach dotyczących wysokości akcyzy na 2025 rok. Ruch ten podyktowany jest rzekomą troską o zdrowie Polaków, ale wiadomo, że jest próbą zaradzenia kryzysowi budżetowemu.

Kiedy ZUS ponownie przeliczy emeryturę? 3 powody. Ważne zwłaszcza dla osób zatrudnionych przed 1999 rokiem
16 lip 2024

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyjaśnia, że wniosek o ponowne przeliczenie emerytury może skutecznie złożyć emeryt, jeśli są ku temu podstawy.  Jest to możliwe na przykład, gdy emeryt dysponuje nowymi dokumentami dotyczącymi dodatkowego stażu pracy czy dodatkowych zarobków uzyskanych przed lub po przyznaniu świadczenia emerytalnego. 

Będzie drożej. W 2025 r. zapłacimy 59,50 zł podatku za 50-metrowe mieszkanie i 178,50 zł za 150-metrowy dom. W 2020 r. było to 40,50 zł i 121,50 zł.
16 lip 2024

Będzie drożej. Wiemy to, bo wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie pierwszego półrocza roku wzrósł o 2,7 proc. Zapłacimy 59,50 zł za 50-metrowe mieszkanie i 178,50 zł za 150-metrowy dom.

pokaż więcej
Proszę czekać...