W ramach orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych zakaz może dotyczyć wszelkich pojazdów mechanicznych lub pojazdów mechanicznych określonej kategorii.
Zakaz może dotyczyć kierowania takimi pojazdami w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym.
Definicja pojazdu przyjmowana jest za art. 2 pkt 31 ustawy z 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym. Jest to środek transportu przeznaczony do poruszania się po drodze oraz maszyna lub urządzenie do tego przystosowane. Nie ma natomiast ustawowej definicji pojazdu mechanicznego. Definicja taka została jednak nakreślona w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 1975 r (V KZP 2/74), zawierającej wytyczne wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej w sprawach o przestępstwa drogowe. „Pojazdem mechanicznym w ruchu lądowym w rozumieniu przepisów kodeksu karnego jest każdy pojazd drogowy czy szynowy napędzany umieszczonym w nim silnikiem, jak również maszyna samobieżna i motorower".
Zobacz: Elektroniczne bransolety na stadionach
Środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów lub pojazdów mechanicznych może być orzeczony w stosunku do każdego uczestnika ruchu. Oznacza to, że zakaz taki może być orzeczony zarówno do osoby, która posiada stosowne uprawnienia (prawo jazdy) do prowadzenia pojazdów jak i do osoby, która takich uprawnień nie posiada (nawet w stosunku do osoby, która z uwagi na wiek nie mogła jeszcze uzyskać takich uprawnień). Odnosząc się do definicji osoby uczestniczącej w ruchu ponownie należy odnieść się do ustawy prawo o ruchu drogowym. Zgodnie z art. 2 pkt. 17 przez uczestnika ruchu rozumiemy pieszego, kierującego, a także inne osoby przebywające w pojeździe lub na pojeździe znajdującym się na drodze.
Ustawa rozróżnia fakultatywne i obligatoryjne orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów. § 1 powołanego art. 42 kk określa, że Sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji. Obligatoryjny zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych został określony w § 2 – 4. Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa wymienionego w § 1 był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia określonego w art. 173, 174 lub 177.
Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na zawsze, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 173, którego następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, albo w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 177 § 2 lub w art. 355 § 2 był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia, chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami.
Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na zawsze w razie ponownego skazania osoby prowadzącej pojazd mechaniczny w warunkach określonych powyżej.
Zakaz prowadzenia pojazdów orzeka się w latach. Zakaz najkrócej trwa 1 rok, najdłużej 10 lat. Osobną kategorią jest możliwość orzeczenia środka karnego na zawsze.