Zgodnie z art. 2 Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, przemoc w rodzinie to jednorazowe lub wielokrotne umyślne działanie bądź zaniechanie działania, które narusza prawa bądź dobra osobiste członków rodziny lub osób wspólnie zamieszkujących albo gospodarujących, w szczególności jeśli zachowania te narażają te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszają ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodują szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołują cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.
Artykuł 207. § 1 Kodeksu karnego stanowi, że „kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.
Przemoc może być fizyczna, czyli spowodowana agresywnym zachowaniem sprawcy, psychiczna polegająca m.in. na zastraszaniu, groźbach, upokarzaniu czy obwinianiu, czy seksualna. Za przemocą w rodzinie może być nawet uznane uniemożliwienie dostępu do rodzinnych środków finansowych.
Jak założyć „Niebieska kartę”?
Ofiary przemocy domowej mogą podczas interwencji poprosić policjanta o założenie tzw. „Niebieskiej Karty” bądź udać się do policjanta dzielnicowego i wtedy ją sporządzić. Karta składa się z dwóch części. W Karcie A policjant opisuje sytuację, którą zastał w trakcie interwencji, dane osób pokrzywdzonych, sprawcy i świadków zdarzenia, podjęte działania oraz sposób zakończenia interwencji. Karta B zawiera informacje dla ofiar przemocy, w tym adresy i telefony do instytucji i organizacji udzielających pomocy. Zdarza się oczywiście, że założenie Niebieskiej Karty w trakcie interwencji jest niemożliwe, gdyż policjanci zmuszeni są do podjęcia natychmiastowych działań polegających np. na obezwładnieniu sprawcy. W takim wypadku funkcjonariusze zbierają jedynie najpotrzebniejsze dane, zaś Kartę wypełniają już po zakończonych czynnościach.
Zobacz: Przestępstwo spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu
Niebieską Kartę otrzymuje dzielnicowy, który w ciągu 7 dni jest zobowiązany do wizyty w danej rodzinie celem podjęcia czynności zapobiegających zagrożeniom oraz ustalenia rodzaju potrzebnych działań. Jeśli ofiara przemocy nie otrzymała wcześniej Karty B, dzielnicowy w trakcie takiej wizyty powinien ją przekazać. Obowiązkiem policjanta dzielnicowego jest składanie wizyt kontrolnych co najmniej raz w miesiącu celem sprawdzenia stanu bezpieczeństwa domowników oraz zachowania sprawcy. Powinien on także przeprowadzać rozmowy profilaktyczne ze sprawcą, informować go o możliwościach leczenia oraz udziale w programach dla sprawców przemocy w rodzinie. Sporządzenie Niebieskiej Karty spowoduje, że dzielnicowy będzie interweniował na prośbę ofiary.
Dane w Karcie powinny zawierać informacje na temat sytuacji bytowo-socjalnej rodziny, sytuacji dzieci, zachowaniu się sprawcy (w szczególności czy spożywa alkohol, zażywa środki odurzające itd.)
Zakończenie procedury Niebieskiej Karty następuje w momencie gdy z posiadanej dokumentacji oraz informacji wynika, że w danej rodzinie nie występuje już zjawisko przemocy domowej. O zakończeniu programu, dzielnicowy powiadamia ofiarę rodziny.
Warto pamiętać, ze Niebieska Karta może posłużyć jako dowód przeciwko sprawcy w przypadku założenia sprawy karnej. Istnieje możliwość, aby w momencie zakładania Karty złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, jednakże samo sporządzenie Niebieskiej Karty nie powoduje wszczęcia postępowania karnego.
Zobacz: Kodeks postępowania karnego
Celem Niebieskiej Karty jest, aby sprawca przemocy zdał sobie sprawę, że jego zachowanie jest dokumentowane oraz może nieść za sobą poważnie konsekwencje. Ma ona również zapewnić przez interweniujących policjantów bezpieczeństwo osobom pokrzywdzonym oraz zapewnić pomoc medyczną, terapeutyczną czy psychologiczną. Finalnym celem Karty jest zlikwidowanie zjawiska przemocy w danej rodzinie.