W dniu 22 marca 2011 roku, weszła w życie ustawa z dnia 20 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy Kodeks Postępowania Karnego. Nowe uregulowania przewidują możliwość kontroli poziomej orzeczenia, której potrzebę sygnalizował już Trybunał Konstytucyjny.
Zobacz: Uporczywe nękanie wkrótce karalne
Sytuacje, których dotyczy zmiana
Nowelizacja kodeksu postępowania karnego pozwala oskarżonym (podejrzanym), na zaskarżanie postanowień o tymczasowym aresztowaniu wydanych na skutek zażalenia prokuratora. Chodzi tu o sytuacje, w których prokurator najpierw wnioskował o tymczasowe aresztowanie prawdopodobnego sprawcy przestępstwa, ale sąd odmówił uznania wniosku. Następnie prokurator wniósł zażalenie na decyzję sądu i w wyniku odwołania doszło w końcu do zastosowania środka zapobiegawczego. Od decyzji takiej nie mógł się już odwołać tymczasowo aresztowany.
Zobacz: Zmiany zasad w naborze do policji
Kontrola pozioma orzeczenia
Nowelizacja, która weszła w życie 22 marca 2011 r. pozwala na zaskarżanie postanowień o tymczasowym aresztowaniu wydanym na skutek zażalenia prokuratora. Nowa ustawa wprowadza możliwość kontroli poziomej orzeczenia.
Kto rozpozna zażalenie?
Zażalenie na postanowienie sądu II instancji o zastosowaniu tymczasowego aresztu będzie rozpoznawał inny równorzędny skład tego sądu.
Dotychczas, sąd w takim składzie rozpoznawał tylko zażalenia od wydanego w toku postępowania odwoławczego postanowienia o przeprowadzeniu obserwacji, zastosowaniu środka zapobiegawczego, lub nałożeniu kary porządkowej.
Nowa regulacja realizuje prawa podejrzanego
Tymczasowo aresztowanemu przysługuje domniemanie niewinności. Aresztowany przez sąd drugiej instancji na skutek zażalenia prokuratora powinien mieć prawo do skontrolowania niekorzystnego dla siebie postanowienia.
Zobacz: Poszlaki jako dowody
Wynika to wprost z konstytucyjnej zasady równości broni obu stron procesowych.
Zgodnie z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 listopada 2009 r. każde orzeczenie sądu o tymczasowym aresztowaniu rodzi prawo oskarżonego do odwołania się do sądu wyższej instancji albo co najmniej do innego składu tego samego sądu.