W terminie zawitym 7 dni od daty ogłoszenia wyroku strona, podmiot określony w art. 416 kpk, a w wypadku wyroku warunkowo umarzającego postępowanie, wydanego na posiedzeniu, także pokrzywdzony, mogą złożyć wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku. Dla oskarżonego pozbawionego wolności, który nie ma obrońcy i nie był obecny podczas ogłoszenia wyroku, termin wymieniony biegnie od daty doręczenia mu wyroku.
Złożenie przez stronę środka odwoławczego w terminie siedmiu dni od daty ogłoszenia wyroku zobowiązuje sąd do sporządzenia uzasadnienia i doręczenia stronie jego odpisu, wraz z odpisem wyroku.
Nie jest natomiast dopuszczalne złożenie wniosku o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem przed ogłoszeniem wyroku. Złożenie takiego wniosku powoduje jego bezskuteczność.
Wniosek złożyć może tylko strona (z jej upoważnienia także obrońca albo pełnomocnik), a więc: oskarżyciele, powód cywilny i oskarżony, ale nie przedstawiciel społeczny, który nie jest stroną, czy też pokrzywdzony niekorzystający z uprawnień oskarżyciela posiłkowego lub powoda cywilnego. Prawo to przysługuje także podmiotowi wymienionemu w art. 416 kpk – a więc podmiot, który w wyniku przestępstwa uzyskał korzyść i który to został w wyroku zobowiązany do jej zwrotu.
Zobacz: Kodeks postępowania karnego
Wniosek musi mieć formę pisemną, a więc nie wystarczy zgłosić go do protokołu rozprawy po ogłoszeniu wyroku. Jednakże gdy strona zgłosi taki wniosek na rozprawie, należy go odnotować w protokole, a następnie jeszcze raz pouczyć stronę, że musi złożyć wniosek w formie pisemnej (art. 16 § 2).
Uzasadnienie wyroku powinno być sporządzone w ciągu 14 dni od daty złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia, a w wypadku sporządzenia uzasadnienia z urzędu - od daty ogłoszenia wyroku; w sprawie zawiłej, w razie niemożności sporządzenia uzasadnienia w terminie, prezes sądu może przedłużyć ten termin na czas oznaczony.
Zgodnie z art. 424 kpk w uzasadnieniu wyroku winny znaleźć się wszystkie motywy, jakimi kierował się sąd wydając wyrok, by możliwe było dokonanie jego kontroli przez sąd odwoławczy. Niezbędne jest podanie w sposób uporządkowany, co sąd uznał za udowodnione, jak ocenił poszczególne dowody i dlaczego oparł się na jednych dowodach, odrzucając inne.
Nie jest wystarczające posługiwanie się streszczeniem dowodów zamiast dokonania ustaleń faktycznych i wskazania, na jakich dowodach zostały one oparte. Konieczne jest ustalenie zależności każdego z dowodów w całości lub w konkretnym fragmencie i poszczególnych okoliczności faktycznych, które wymagają udowodnienia.
W części uzasadnienia tyczącej wymiaru kary sąd powinien odnieść się do ustawowych dyrektyw i przesłanek decydujących o wyborze kary na tle okoliczności sprawy i wyjaśnić, dlaczego zastosował określone instytucje - bądź ich nie zastosował - i dlaczego uznał za sprawiedliwe wymierzenie kary w takim, a nie innym rozmiarze.
Nieco odmienne wymogi ustawodawca postawił uzasadnieniu wyroku sądu odwoławczego (sądu II instancji). Zgodnie z art. 457 § 3 kpk sąd odwoławczy musi dodatkowo wskazywać czym kierował się sąd wydając wyrok oraz dlaczego zarzuty i wnioski apelacji sąd uznał za zasadne albo niezasadne.
Uzasadnienie orzeczenia podpisują osoby, które orzeczenie wydały, nie wyłączając osoby przegłosowanej. W sprawach rozpoznawanych w składzie sędziego i dwóch ławników uzasadnienie podpisuje tylko przewodniczący, chyba że zgłoszono zdanie odrębne. W sprawach rozpoznawanych w składzie dwóch sędziów i trzech ławników uzasadnienie podpisują obaj sędziowie, chyba że zgłoszono zdanie odrębne.