Jest to środek izolacyjny, który sąd rodzinny może orzec w stosunku do nieletniego, który dopuścił się czynu karalnego (przestępstwa lub przestępstwa skarbowego), jeżeli przemawiają za tym wysoki stopień demoralizacji nieletniego oraz okoliczności i charakter czynu, zwłaszcza gdy inne środki wychowawcze okazały się nieskuteczne lub nie rokują resocjalizacji nieletniego.
Środek taki można więc stosować w stosunku do osoby, która w chwili popełnienia czynu miała ukończone 13 lat, a nie ukończone 17 lat, chyba że w chwili orzekania nieletni ukończył lat 18 i sąd rodzinny wymierzył mu karę - stosując jej nadzwyczajne złagodzenie, ponieważ uznał, że stosowanie środków poprawczych nie byłoby już celowe.
Orzeczenie środka w postaci umieszczenia w zakładzie poprawczym jest fakultatywne i zależy od uznania sądu, po przeanalizowaniu okoliczności popełnienia czynu jak i względów pedagogicznych (nieskuteczności dotychczas stosowanych środków wychowawczych, ujemnej prognozy resocjalizacyjnej, wysoki stopień demoralizacji).
Sąd może orzec ten specyficzny środek w dwojakiej postaci: bezwzględnej lub warunkowej.
Umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym można warunkowo zawiesić, jeżeli właściwości i warunki osobiste oraz środowiskowe sprawcy, jak również okoliczności i charakter jego czynu uzasadniają przypuszczenie, że pomimo niewykonania środka poprawczego cele wychowawcze zostaną osiągnięte.
Warunkowe zawieszenie następuje na okres próby, który wynosi od roku do lat 3; w okresie próby sąd stosuje do nieletniego środki wychowawcze. Jeżeli w okresie próby zachowanie nieletniego wskazuje na dalszą demoralizację albo jeżeli nieletni uchyla się od wykonywania nałożonych na niego obowiązków lub od nadzoru, sąd rodzinny może odwołać warunkowe zawieszenie i zarządzić umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym.
Orzekając umieszczenie w zakładzie poprawczym sąd nie określa czasu pobytu nieletniego w tym zakładzie. Maksymalny okres pobytu nieletniego w zakładzie poprawczym trwa do 21 roku życia.
Sąd rodzinny może warunkowo zwolnić nieletniego z zakładu poprawczego, jeżeli postępy w jego wychowaniu pozwalają przypuszczać, że po zwolnieniu z zakładu nieletni będzie przestrzegał porządku prawnego i zasad współżycia społecznego. Warunkowe zwolnienie z zakładu nie może nastąpić wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od umieszczenia nieletniego w zakładzie; do okresu tego sąd może zaliczyć okres pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich.
Zobacz: Czym jest zatarcie skazania?
Orzekając warunkowe zwolnienie z zakładu poprawczego, sąd rodzinny ustala okres próby od roku do lat 3; okres próby nie może jednak trwać dłużej niż do ukończenia przez sprawcę lat 21. Do warunkowo zwolnionego sąd stosuje środki wychowawcze.
Jeżeli w okresie próby warunkowo zwolniony uległ ponownie demoralizacji albo uchyla się od wykonywania nałożonych na niego obowiązków lub od nadzoru, sąd rodzinny może odwołać warunkowe zwolnienie i zarządzić ponowne umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym.