Kiedy zarządza się poszukiwanie listem gończym?
Instytucja listu gończego jest szczególnym rodzajem środka przymusu jakim jest poszukiwanie. Zastosowanie poszukiwania zarządza się w przypadku, gdy miejsce pobytu oskarżonego jak również osoby podejrzanej nie jest znane. Poszukiwanie może ograniczać się do ustalenia miejsca pobytu oskarżonego, zaś dodatkowo można zarządzić zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie oskarżonego oraz przeszukanie.
List gończy stosuje się w przypadku kiedy miejsce osoby podejrzanej lub oskarżonego nie jest znane i osoba ta się ukrywa. Postanowienie w tej kwestii wydaje, w zależności od fazy postępowania karnego sąd lub prokurator.
Poza powyższymi konieczne jest również spełnienie dodatkowych przesłanek.
W postępowaniu przygotowawczym postanowienie o poszukiwaniu listem gończym można zastosować o ile wcześniej zostało wydane postanowienie o przedstawieniu zarzutów.
W postępowaniu sądowym konieczne jest uprzednie wydanie przez sąd postanowienia o tymczasowym aresztowaniu, które można wydać również bez względu na to czy przesłuchano podejrzanego. Jest to podyktowane przyczynami natury praktycznej i daje szersze możliwości stosowania tego środka przymusu wobec osoby ukrywającej się, unikającej tym samym konfrontacji z organami wymiaru sprawiedliwości.
Osoba poszukiwana listem gończym która się ujawni może zostać od razu umieszczona w areszcie tymczasowym.
Zobacz także: Czym jest znikoma szkodliwość społeczna czynu
Warto pamiętać o tym, iż tymczasowe aresztowanie ze swej natury jest najostrzejszym z środków zapobiegawczych i co do zasady może być stosowane dopiero w przypadku, gdy inne środki zapobiegawcze okażą się niewystarczające. W takiej sytuacji osoba, wobec której wydano postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania może złożyć wniosek o zmianę środka zapobiegawczego np. na dozór policyjny lub zakaz opuszczania kraju. W tym celu należy wykazać między innymi, iż nie zachodzi uzasadniona obawa ucieczki lub ukrywania się i że osoba wnioskująca nie będzie utrudniała postępowania, a także że będzie się stawiała na każde wezwanie organów prowadzących dochodzenie. Sąd nie musi przychylić się do wniosku o zmianę środka, zwłaszcza w przypadku przestępstwa dużej wagi lub w przypadku wcześniejszych wyroków karnych skazujących osobę wnioskującą, a także jeśli nie dopełniała ona wcześniej obowiązków wynikłych, na przykład z przepisów dotyczących zawieszenia wykonywania kary. Sąd może przychylić się do takiego wniosku i zmienić środek zapobiegawczy na mniej dolegliwy niż tymczasowe aresztowanie, przy czym rozstrzyga o tym w przeciągu trzech dni.
Zobacz także: Czym jest tymczasowe aresztowanie
Poszukiwana listem gończym może być również osoba co do której zapadł już wyrok karny, co jednocześnie oznacza, iż nie ma konieczności uprzedniego wydania postanowienia o tymczasowym aresztowaniu.
Treść listu
W liście gończym podaje się między innymi dane o osobie poszukiwanej, mające ułatwić jej odnalezienie, w tym przede wszystkim personalia, rysopis, znaki szczególne, miejsce zamieszkania i pracy, z załączeniem, w miarę możliwości, fotografii poszukiwanego. Ponadto ujawnia się w nim informację o treści postanowionego osobie poszukiwanej zarzutu, o postanowieniu o jej tymczasowym aresztowaniu albo o zapadłym wyroku. W liście wzywa się każdego, kto zna miejsce pobytu poszukiwanego do zawiadomienia o tym najbliższej jednostki Policji, prokuratora lub sądu oraz ostrzega o odpowiedzialności karnej za ukrywanie poszukiwanego lub dopomaganie mu w ucieczce.
Dodatkowo można wyznaczyć nagrodę za ujęcie lub przyczynienie się do ujęcia poszukiwanego, a także udzielić zapewnienia o utrzymaniu w tajemnicy co do osoby informującej.
Jeśli należy się liczyć z możliwością posiadania przez poszukiwanego broni, to informacja o tym także powinna trafić do listu gończego.
Rozpowszechnienie
List gończy rozpowszechnia się najczęściej przez publikację w prasie, rozklejane w formie plakatów, pokazywane w telewizji w porach wysokiej oglądalności, ogłaszanie w radio, a także rozsyłanie do jednostek policji, straży granicznej i innych jednostek.
Zobacz także: Jak wygląda przeszukanie
List żelazny
Osoba poszukiwana listem gończym przebywająca za granicą może skorzystać z instytucji listu żelaznego, która zapewnia jej możliwość powrotu do Polski bez obawy o to, że zostanie zatrzymana i umieszczona w areszcie tymczasowym. Jeżeli oskarżony przebywający za granicą złoży oświadczenie, że stawi się do sądu lub do prokuratora w oznaczonym terminie pod warunkiem odpowiadania z wolnej stopy, właściwy miejscowo sąd okręgowy może wydać oskarżonemu list żelazny. List żelazny zapewnia oskarżonemu pozostawanie na wolności aż do prawomocnego ukończenia postępowania,