Recydywistą zwykłym w myśl art. 64 § 1 jest osoba, która:
- został skazany poprzednio za przestępstwo umyślne;
- odbył karę co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności;
- w ciągu 5 lat po odbyciu tej kary popełnił przestępstwo umyślne;
- popełnił przestępstwo podobne do tego, za które był skazany.
Ten sam rodzaj przestępstw
Przestępstwami podobnymi są przestępstwa należące do tego samego rodzaju; przestępstwa z zastosowaniem przemocy lub groźby jej użycia albo przestępstwa popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej uważa się za przestępstwa podobne.
Natomiast przez odbycie kary należy rozumieć zarówno wymierzenie kary pozbawienia wolności w wyroku końcowym, jak też okres tymczasowego aresztowania zaliczony na poczet kary pozbawienia wolności w sprawie lub odbycie kary pozbawienia wolności orzeczonej za granicą i tam wykonywanej.
Drugie skazanie
Przestępstwo, za które następuje drugie skazanie, musi być podobne do przestępstwa umyślnego, za które nastąpiło pierwsze skazanie, i za które sprawca odbywał karę pozbawienia wolności, a nie do innego przestępstwa popełnionego poprzednio przez niego.
Ponowne popełnienie przestępstwa musi nastąpić przed upływem 5 lat od odbycia kary pozbawienia wolności za poprzednie przestępstwo umyślne.
Orzeczenie sądu
Każda odpowiedzialność w ramach recydywy musi mieć wpływ na wymiar kary. Sąd, ustalając spełnienie warunków recydywy specjalnej zwykłej, nie musi jednak orzekać kary bezwzględnego pozbawienia wolności. Może natomiast wymierzyć każdą z kar przewidzianych w przepisie części szczególnej albo w innej ustawie, tyle tylko, że w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę, w wypadku kary grzywny oznacza to 540 stawek dziennych, a jeżeli chodzi o karę ograniczenia wolności 18 miesięcy.
Nie ma natomiast możliwości zastosowania instytucji warunkowego umorzenia postępowania, gdyż na przeszkodzie temu stoi warunek niekaralności sprawcy za przestępstwo umyślne. Zaostrzone są również okoliczności do warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary. Warunkowe przedterminowe zwolnienie może nastąpić dopiero po obyciu 2/3 kary.
Recydywa wielokrotna
Szczególnie surowo karana jest recydywa wielokrotna opisana w art. 64 § 2 kk.
Recydywa wielokrotna zachodzi, gdy spełnione są łącznie następujące warunki:
- sprawca uprzednio został skazany w warunkach określonych w art. 64 § 1,
- odbył karę pozbawienia wolności trwającą łącznie co najmniej rok,
- w ciągu 5 lat po odbyciu w całości lub w części ostatniej kary popełnił ponownie przestępstwo umyślne przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwo zgwałcenia, rozboju, kradzieży z włamaniem lub inne przestępstwo przeciwko mieniu popełnione z użyciem przemocy lub groźby jej użycia.
Z definicji recydywy wielokrotnej wynika, że sprawca musi być karany po raz trzeci za popełnienie przestępstwa.
Warunkowe zawieszenie wykonywania kary
Do sprawców, którzy popełnili przestępstwo w warunkach recydywy wielokrotnej nie stosuje się w zasadzie instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary, chyba, że zachodzi wyjątkowy wypadek. Recydywiście wielokrotnemu sąd musi wymierzyć karę pozbawienia wolności, powyżej przewidzianego w danym przepisie minimum ustawowego, do górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za to przestępstwo, zwiększonego o połowę.
Podwyższenie górnego ustawowego zagrożenia nie może jednak dotyczyć najcięższych przestępstw - zbrodni. Sąd może jednak na zasadach ogólnych wziąć pod uwagę recydywę przy sądowym wymiarze kary - orzekając taką karę w górnej wysokości ustawowego zagrożenia.
Z oczywistych względów w przypadku sprawcy odpowiadającego w ramach recydywy wielokrotnej dodatkowo zaostrzono proces resocjalizacji.
Warunkowe przedterminowe zwolnienie może nastąpić dopiero po odbyciu 3/4 kary i nie może nastąpić wcześniej niż po roku faktycznego wykonywania kary.