Naprawienie szkody na podstawie art. 46 § 1 kk opiera się na wniosku pokrzywdzonego. Wniosek może swoją formą być zbliżony do powództwa cywilnego, ale może się ograniczyć do żądania naprawienia szkody, lecz bez precyzowania żądania ani wysokości powstałej szkody, np. proszę o zobowiązanie oskarżonego do naprawienia szkody na moją rzecz na podstawie art. 46 § 1 kk.
Możliwe jest również złożenie takiego wniosku ustnie do protokołu.
Istotny jest również czas złożenia takiego wniosku. Zgodnie z art. 49a kpk, wniosek może być zgłoszony do zakończenia pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego na rozprawie głównej. Wniosek taki (jeżeli nie wytoczono powództwa cywilnego) zgłosić może pokrzywdzony, a także prokurator. W późniejszym czasie takiego wniosku nie można już zgłosić - co oczywiście nie wyklucza dochodzenia roszczenia odszkodowawczego na drodze cywilnej.
Złożenie wniosku przez pokrzywdzonego obliguje sąd do orzeczenia o naprawieniu szkody w całości albo w części, w zależności od wyników postępowania dowodowego w zakresie jej rozmiaru.
Pojęcie szkody odnosi się tu do ujęcia cywilistycznego a więc obejmuje zarówno stratę wymierną jak i stratę spodziewanych korzyści. Nie każde przestępstwo upoważnia jednak pokrzywdzonego do dochodzenia naprawienia szkody w procesie karnym.
Żądanie naprawienia szkody dotyczy przestępstw:
- przeciwko życiu i zdrowiu
- bezpieczeństwu w komunikacji
- środowisku
- mieniu
- obrotowi gospodarczemu
Wyrok skazujący w zakresie naprawienia szkody może być wykonany w drodze przymusu (egzekucji). Roszczenie o naprawienie szkody staje się wymagalne z chwilą uprawomocnienia się wyroku. Jeśli skazany dobrowolnie nie dokona zapłaty tytułem naprawienia szkody należy wystąpić do sądu o wydanie odpisu wyroku z klauzulą wykonalności, a następnie złożyć wniosek egzekucyjny u komornika. (art. 107 § 1 i 2 kpk). Uchylanie się od obowiązku naprawienia szkody może również stanowić podstawę do podjęcia postępowania celem skierowania do wykonania zawieszonej kary.
Pokrzywdzony może żądać solidarnego zobowiązania współsprawców przestępstwa do naprawienia szkody w całości albo w części (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2000 r. I KZP 40/2000 OSNKW 2001/1-2 poz. 2). Ubezpieczenie się sprawcy od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych nie wyłącza stosowania art. 46 § 1 i 2 kk (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2001 r. I KZP 7/2001 OSNKW 2000/7-8 poz. 55).
Źródło: www.forum.prawnikow.pl