Przeprowadzenie konfrontacji uczestników postępowania (biegłych, świadków lub oskarżonych) jest czynnością fakultatywną i zależy od decyzji organu prowadzącego postępowanie karne. Tak i każdy inny dowód, może być ona przeprowadzona na wniosek stron lub z urzędu.
Wyjątek dotyczy jedynie zeznań świadka incognito, albowiem świadek ten nie uczestniczy w bezpośrednich konfrontacjach (albowiem wówczas istniałaby uzasadniona obawa ujawnienia jego danych).
Konfrontację przeprowadza się głównie wówczas, gdy w wypowiedziach danych osób istnieją sprzeczności (to podstawowy ustawowy wymóg). Czynność ta ma na celu wyjaśnienie skąd się te sprzeczności wzięły oraz ustalenie, która z relacji zasługuje na atrybut wiarygodności (jeśli w ogóle któraś zasługuje). W literaturze podkreśla się czasem, iż jest to ostateczny środek dowodowy tj. sytuacja, gdy nie wiadomo, którym wypowiedziom procesowym dać wiarę (komu przyznać atrybut wiarygodności).
Jak przebiega konfrontacja?
Przeprowadzenie konfrontacji odbywa się w ten sposób, że standardowo sąd (lub organ prowadzący postępowanie przygotowawcze) jednocześnie wzywa przesłuchiwane osoby i odczytuje im ich fragmenty zeznań sprzecznych ze sobą lub odmiennie relacjonujących jedno zdarzenie i prosi o wyjaśnienie rozbieżności. Mówiąc kolokwialnie jest to takie „stawienie sobie do oczu” osób przesłuchiwanych w sprawie. Naturalnie może konfrontacja może dotyczyć dwóch lub nawet większej liczby osób.
Należy podkreślić, iż oceny przebiegu konfrontacji dokonuje sąd w oparciu o zasadę swobodnej oceny dowodów, czyli w oparciu o swoją indywidualną ocenę. Oznacza to, iż nie ma żadnej formalnej reguły pozwalającej na określenie, kiedy komuś można przyznać atrybut wiarygodności, a komu nie. Istotne jest również podkreślenie, iż z czynności konfrontacji sporządza się dokładny protokół, który jest jej zapisem.
Zobacz serwis: Postępowanie karne