Kiedy powołuje się biegłego
Zgodnie z treścią przepisu art. 193 Kodeksu postępowania karnego biegłego (lub biegłych) powołuje się wówczas gdy w sprawie konieczne jest stwierdzenie okoliczności wymagających wiadomości specjalnych. Wskazana opinia może być udzielona pisemnie lub ustnie. Należy wskazać, iż sama fachowość podmiotu składającego taką opinię nie przesądza o jej procesowym znaczeniu. Dowód z opinii biegłego podlega tzw. swobodnej ocenie dowodów dokonywanej przez sąd, co oznacza, iż z mocy prawa taki dowód nie jest ważniejszy od innych dowodów i automatycznie nie ma pełnego waloru przekonywalności (wiarygodności). Oznacza to, iż sąd może nawet odmówić wiary treści takiej opinii, a dać wiarę innym dowodom takim jak zeznania świadków.
W sprawie o wypadek drogowy sąd może dać wiarę świadkom wypadku co do faktu, iż oskarżony jechał z nadmierną prędkością wbrew opinii biegłego, iż prędkość tego kierowcy mieściła się w górnej dopuszczalnej administracyjnie granicy.
Powyższe twierdzenie jest o tyle istotne, iż zadaje kłam powszechnie przyjętemu wyobrażeniu, jakoby opinia biegłego miała być ważniejsza od innych dowodów i jakoby musiała rozstrzygać kwestię winy w procesie karnym.
Wpływ opinii biegłego na treść wyroku
Należy wskazać obiektywizująco, iż dowód z treści opinii biegłego często jest w praktyce dowodem “mocnym”, niezwykle istotnym i nieraz bardzo silnie wpływa na treść wyroku sądu. Podkreślić jednak należy, iż nie zawsze opinia biegłego o danej treści musi mieć charakter dowodu przesądzającego o odpowiedzialności karnej oskarżonego. Chodzi o to, że istnieją instrumenty służące prowadzeniu polemiki z treścią opinii wydanej przez danego biegłego, a nawet umożliwiające dowiedzenie tezy odwrotnej do tej wskazanej przez biegłego.
W pierwszej kolejności należy zauważyć, iż aby móc skutecznie próbować prowadzić polemikę z biegłym, należy wpierw dokonać własnej wnikliwej analizy tej opinii. Innymi słowy, należy po prostu poszukać jej słabych punktów – sprawdzić czy jest logicznie skonstruowana, czy jest spójna wewnętrznie (czy nie zawiera wewnętrznych sprzeczności), czy biegły wykonał całe zadanie zlecone mu przez sąd. Należy również zbadać to, w oparciu o jakie materiały została wydana oraz (w miarę możliwości) poddać ją kontroli merytorycznej.
Zobacz również serwis: Wykroczenia
Uzupełnienie opinii biegłego
Zgodnie z treścią przepisu art. 201 Kodeksu postępowania karnego strona może wnosić o uzupełnienie opinii biegłego powołanego w danej sprawie jeżeli treść opinii tego biegłego jest niepełna, niejasna albo gdy zachodzi w niej sprzeczność. Reasumując zatem, strona niezadowolona z treści opinii biegłego może wnosić o jego uzupełniające przesłuchanie, lub o zobowiązanie tego biegłego do sporządzenia opinii uzupełniającej jego poprzednie wywody.
Należy dodatkowo możliwe jest również doprowadzenie do sytuacji powołania nowego biegłego w sprawie, a nawet możliwe jest doprowadzenie do następczej konfrontacji między powołanymi w sprawie biegłymi. Po przeprowadzeniu takich dowodów sąd oceni któremu z biegłych przyznać atrybut wiarygodności, a twierdzeń którego nie uznać (może również nie uznać za wiarygodną żadnej z wskazanych opinii).
Zobacz również: Procedura odwołania biegłego
Podsumowując, treść opinii biegłego jako dowód w sprawie karnej może, ale nie musi mieć decydującego znaczenia dla rozstrzygnięcia sądu. Jest tak często, ale należy wiedzieć, że istnieją realne środki dla prowadzenia polemiki z treścią takiej opinii (jeśli jest ona wadliwa) które rozsądnie wykorzystywane mogą prowadzić nawet do całkowitej odmowy uznania jej wiarygodności przez sąd.