Zgodnie z wyrażoną w art. 10 kodeksu karnego zasadą odpowiedzialności karnej przewidzianej w polskim kodeksie karnym podlegają osoby, które w momencie popełnienia czynu zabronionego ukończyły 17 lat. Od tej reguły przewidziano jednak pewne odstępstwa.
Nieletni, małoletni, młodociany
W pierwszej kolejności należy zdefiniować kim jest osoba nieletnia. Nieletnim jest osoba, która ukończyła lat 15 a nie ukończyła jeszcze 17 lat. Chodzi oczywiście o moment popełnienia czynu zabronionego.
Nie można mylić nieletniego z małoletnim. Małoletnim bowiem jest osoba która w momencie popełnienia czynu zabronionego miała więcej niż 17 lat ale mniej niż 18 lat.
Jeszcze kim innym jest młodociany. Definicję młodocianego zawiera art. 115 par. 10 kodeksu karnego. Zgodnie z tą definicją młodociany to sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył lat 21 i w czasie orzekania w pierwszej instancji 24 lat.
Wszystkie te terminy wydają się brzmieć podobnie i dotyczyć tych samych osób. Jest jednak inaczej i warto pamiętać o tych różnicach. W dalszej części będzie mowa o osobie nieletniej.
Zobacz: Kiedy nieletni odpowiadają za przestępstwo
Tylko niektóre przestępstwa
Nieletni odpowiada tylko za popełnienie niektórych przestępstw. Enumeratywnie wylicza je art. 10 par. 2 kodeksu karnego Chodzi tu m.in. o zamach na Prezydenta RP, zabójstwo, ciężki uszczerbek na zdrowiu, niektóre postacie gwałtu, rozbój.
Za inne niż określone w art. 10 kodeksu karnego przestępstwa osoba nieletnia nie będzie odpowiadać karnie.
Zobacz również serwis: Sprawy karne
Inne przesłanki
Nie wystarczy jednak aby osoba nieletnia popełniła określony w art. 10 kodeksu karnego czyn zabroniony aby kierować sprawę do sądu „dla dorosłych”. Aby taka odpowiedzialność miała miejsce muszą przemawiać za nią:
- Okoliczności sprawy,
- Stopień rozwoju sprawcy,
- Właściwości i warunki osobiste sprawcy, zwłaszcza gdy stosowane poprzednio środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.
Dopiero jeżeli zaszły te okoliczności o których mowa powyżej osoba nieletnia stanie przed sądem karnym. W innym wypadku jej sprawą zajmie się sąd rodzinny.