Definicję usiłowania zawiera art. 13 kodeksu karnego. Stanowi on, że odpowiada za usiłowanie, kto w zamiarze popełnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem zmierza bezpośrednio do jego dokonania, które jednak nie następuje.
Karalność
Polski ustawodawca przyjął zasadę, że usiłowanie jest karane. Sąd wymierza karę za usiłowanie w granicach zagrożenia przewidzianego dla danego przestępstwa. Oznacza to tyle, że jeżeli ktoś usiłuje zabić drugą osobę to grozi mu kara pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 8 lat, kara 25 lat pozbawienia wolności albo kara dożywotniego pozbawienia wolności.
Czynny żal
Ustawodawca przewidział jednak łaskawsze traktowanie osób które wyraziły tzw. czynny żal. Chodzi w tym wypadku o sytuacje gdy sprawca dobrowolnie odstępuje od dokonania czynu zabronionego lub zapobiega skutkowi stanowiącemu znamię przestępstwa. W takiej sytuacji sprawca nie podlega karze. Oznacza to ni mniej ni więcej, że nie jest skazany.
Nieco inaczej traktuje się osobę, która dobrowolnie starała się zapobiec skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego. Chodzi tu o sytuację gdy sprawca starał się zapobiec skutkowi ale jego działanie okazało się nieskuteczne. W takiej sytuacji sąd może (ale nie musi) zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Nadzwyczajne złagodzenie kary ogólnie rzecz biorąc polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia albo kary łagodniejszego rodzaju. Zasady nadzwyczajnego złagodzenia kary określa art. 60 kodeksu karnego.
Wobec sprawcy nie okazującego czynnego żalu sąd nie ma możliwości odstąpić od ukarania czy nadzwyczajnie złagodzić karę.
Zobacz: Jakie mogą być formy stadialne popełnienia przestępstwa
Usiłowanie nieudolne
Jeszcze inaczej karane jest tzw. usiłowanie nieudolne. W tym wypadku sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary lub nawet od niej odstąpić. W tym wypadku ustawodawca daje szerokie uprawnienia sądowi. Sąd bowiem nie ma obowiązku stosować „łagodniejszych kar” wobec sprawcy usiłowania nieudolnego. W tym wypadku wszystko pozostaje w gestii składu orzekającego.
Zobacz również serwis: Sprawy karne
Podsumowanie
Warto pamiętać, że usiłowanie jest karane na takich samych zasadach jak dane przestępstwo. Trzeba również wiedzieć, że usiłować można tylko popełnić przestępstwa umyślne. Nie można natomiast usiłować przestępstw nieumyślny.