W dniu 30 czerwca 2013 r. weszła w życie nowelizacja ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym (Dz. U. z 2012 r. poz. 1514, dalej „nowelizacja”). Głównym celem nowelizacji jest zapewnienie możliwości komunikowania się za pomocą systemu teleinformatycznego pomiędzy Krajowym Rejestrem Karnym (dalej „KRK”) a Krajowym Rejestrem Sądowym (dalej „KRS”) oraz ułatwienie i przyspieszenie obiegu dokumentów pomiędzy KRK a sądami powszechnymi.
Przesłanki nowych regulacji
Potrzeba uregulowania przepływu informacji pomiędzy KRK a KRS została dostrzeżona przede wszystkim w związku z zakazem powoływania w skład organów niektórych podmiotów rejestrowanych w KRS, osób karanych za przestępstwa szczegółowo wymienione w przepisach regulujących tworzenie i funkcjonowanie tych podmiotów. Obostrzenie to dotyczy przede wszystkim spółek kapitałowych, organizacji pożytku publicznego oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych. Sądy rejestrowe, które rozpatrują wnioski o wpisanie tych podmiotów do KRS, w razie ustalenia składów osobowych sprzecznych z przepisami, powinny odmówić dokonania takiego wpisu.
Zobacz serwis: Sprawy karne
Dotychczasowy stan prawny
Należy zwrócić uwagę, że w dotychczasowym stanie prawnym sądy rejestrowe podejmowały się szczegółowego badania niekaralności członków organów pomiotów ubiegających się o rejestrację tylko wtedy, gdy powzięły w tym zakresie uzasadnione wątpliwości. Dokonanie w tym przedmiocie właściwych ustaleń było jednak utrudnione. Główną przyczyną takiego stanu rzeczy był fakt, że podmioty składające wniosek o rejestrację w KRS nie są w żaden sposób zobligowane do wykazywania, że osoby powołane w skład ich organów spełniają opisany powyżej wymóg niekaralności. Co więcej, sąd rejestrowy nie był informowany o prawomocnym skazaniu osób już wpisanych do KRS jako członkowie organów ani też
o orzeczeniu wobec takich osób środków karnych, o których mowa w art. 39 pkt 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. 1997 r. Nr 88, poz. 553 ze zm., dalej „kk”), tj. zakazu zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub wykonywania określonej działalności gospodarczej.
Weryfikacja na etapie rejestracji podmiotu w KRS
W związku z wyraźną luką prawną, nowelizacja wprowadzi dwa rodzaje komunikowania się pomiędzy KRK a KRS. Pierwszy z nich polegać będzie na weryfikacji danych osobowych członków organów podmiotu już na etapie jego rejestrowania w KRS bądź przy dokonywaniu zmian osobowych w organach podmiotu już wpisanego. Co istotne, zgodnie z nowelizacją, żądanie zweryfikowania informacji o wskazanych osobach będzie kierowane do KRK automatycznie przez system teleinformatyczny KRS, a sama weryfikacja danych odbywać się dwuetapowo. Najpierw, po złożeniu odpowiedniego żądania, nastąpi sprawdzenie czy dana osoba figuruje w KRK w związku z popełnieniem czynów, o których mowa w przepisach ustanawiających wymogi niekaralności. W rezultacie sąd rejestrowy otrzyma informację, że dana osoba figuruje w KRK we wskazanym zakresie, bądź nie figuruje. Dopiero w przypadku otrzymania przez KRS informacji potwierdzającej fakt figurowania danej osoby w KRK, będzie następować dalsza weryfikacja danych. Jej efektem będzie przesłanie z systemu teleinformatycznego KRK do systemu teleinformatycznego KRS dokładnych danych dotyczących konkretnego skazania.
Zobacz serwis: Prawo karne
Informacje z KRK
Drugi rodzaj komunikowania się pomiędzy rejestrami dotyczy informowania KRS przez KRK o wszystkich osobach figurujących w KRK w związku ze skazaniem za czyny, o których mowa w przepisach wprowadzających wymogi niekaralności, a także o osobach, wobec których orzeczono środki karne z art. 39 pkt 2 kk. Informacje w tym zakresie będą przesyłane do KRS z systemu KRK z urzędu. W przypadku, gdy KRK otrzyma informację zwrotną z KRS, że któraś ze zgłoszonych przez KRK osób jest jednocześnie wpisana w KRS (z wyjątkiem wpisów w charakterze wspólnika), z systemu KRK przesyłane będą dokładne dane dotyczące skazania lub orzeczonych w stosunku do tej osoby ww. środków karnych. Otrzymanie takiej informacji ma pozwolić sądowi na ewentualne wszczęcie z urzędu postępowania mającego na celu wykreślenie danej osoby z KRS.
Funkcjonowanie KRK
Kolejna grupa zmian wprowadzonych nowelizacją dotyczy funkcjonowania samego Krajowego Rejestru Karnego oraz sądów powszechnych w zakresie, w jakim sądy te sporządzają dokumenty podlegające rejestracji w KRK. Nowelizacja nakłada na sądy ogólny obowiązek przekazywania kart rejestracyjnych i zawiadomień tj. dokumentów, na podstawie których przetwarza się dane osobowe lub dane o podmiotach zbiorowych na potrzeby KRK, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, jeśli stan przygotowań technicznych sądu na to pozwala (dotychczas była to jedynie forma papierowa). Z uwagi na fakt, iż wiele sądów będzie musiało dostosować swoje warunki techniczne do standardów umożliwiających wdrożenie systemu teleinformatycznego, przez pewien czas będzie jeszcze równolegle funkcjonować także tradycyjna papierowa forma dokumentów przesyłanych pocztą.
Podpis elektronicznych na dokumentach z KRK
W drodze nowelizacji przyjęto także regulację dotyczącą uwierzytelniania kart rejestracyjnych i zawiadomień przekazywanych za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Zgodnie z nowelizacją zarówno zawiadomienia, jak i karty rejestracyjne przekazywane do KRK za pośrednictwem systemu teleinformatycznego powinny być opatrzone podpisem elektronicznym, o którym mowa w art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz. U. 2001 r. Nr 130, poz. 1450, z późn. zm.) weryfikowanym certyfikatem wystawianym przez Ministra Sprawiedliwości.
Podsumowanie
Podsumowując, należy wskazać, że najistotniejszą zmianą przyjętą w drodze nowelizacji jest wprowadzenie brakujących dotychczas regulacji w zakresie przekazywania informacji pomiędzy Krajowym Rejestrem Karnym a Krajowym Rejestrem Sądowym. Nowe rozwiązania mają służyć ułatwieniu i przyspieszeniu komunikacji pomiędzy Krajowym Rejestrem Karnym a sądami. Warto również zauważyć, że w celu poprawy przepływu informacji pomiędzy tymi instytucjami, sądy zostały zobligowane do przekazywania do KRK informacji za pomocą systemu teleinformatycznego. Należy się zatem spodziewać, że przyjęte rozwiązania przyczynią się do wyeliminowania sytuacji, w których w skład organu reprezentującego określony podmiot, wchodzić będą osoby niepożądane z uwagi na ich uprzednią karalność.