Kodeks karny usystematyzował katalog kar, umieszczając na pierwszym miejscu karę najłagodniejszą, czyli grzywnę. Akcentuje się w ten sposób potrzebę wyraźnego dozowania kar przy ich orzekaniu.
Zmiany
Kara grzywny jest karą majątkową przewidzianą za przestępstwo. Jej wysokość nie jest kwotowo określana w sankcji za poszczególne przestępstwo, tak jak ma to miejsce w przypadku wykroczeń (np. podlega karze do 1 000 zł). Karę grzywny za przestępstwo wymierza się w stawkach dziennych, określając liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki. Do tej pory, jeżeli ustawa nie stanowiła inaczej, najniższa liczba stawek wynosiła 10, zaś najwyższa 360.
Nowelizacja kodeksu karnego podwyższa grzywny:
- samoistne oraz kumulatywne – do 540 stawek dziennych (wcześniej – 360)
- akcesoryjne (orzekane obok kary pozbawienia wolności w zawieszeniu) – do 270 stawek (wcześniej 180)
- kumulatywna orzekana za przestępstwa gospodarcze 0 do 3000 stawek dziennych (wcześniej 2000).
Możliwe będzie orzeczenie maksymalnie grzywien w kwocie:
- samoistna i kumulatywna – 1.080.000 zł (obecnie – 720.000 zł),
- akcesoryjna – 540.000 zł (wcześniej – 360.000 zł),
- kumulatywna orzekana za przestępstwa gospodarcze – 6.000.000 zł (wcześniej – 4.000.000 zł).
Zobacz również: Stalking jest już przestępstwem
Zasady nakładania grzywny
Kara grzywny może wystąpić w kilku postaciach: jako grzywna samoistna, grzywna orzeczona obok kary pozbawienia wolności (art. 33 § 2) oraz grzywna orzeczona w wypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności lub kary ograniczenia wolności
W pierwszym etapie sąd określa liczba stawek dziennych opierając się na wytycznych z przepisu art. 33 § 1 KK (liczba stawek dziennych może wynosić co do zasady od 10 do 540) oraz maksymalnej wysokości liczby stawek dziennych umieszczonej w sankcji danego przepisu określającego przestępstwo. W ten sposób sąd uwzględniając uwarunkowania popełnienia przestępstwa (np. charakter czynu zabronionego, winę, okoliczności wpływające na zaostrzenie bądź złagodzenia kary, sposób popełnienia czynu, motywację sprawcy, okoliczności popełnienia czynu itp.) określa liczbę stawek dziennych.
Zobacz również: Zasady wymiaru grzywny
Drugi etap wymierzenia kary grzywny za przestępstwo opiera się na określeniu wysokości stawki dziennej (art. 33 § 3 KK). Sąd, ustalając wartość stawki dziennej bierze pod uwagę następujące okoliczności: dochody sprawcy (realna możliwość uiszczenia grzywny), jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Dzieje się tak, gdyż wymierzenie kary grzywny sprawcy, która w sposób oczywisty przekracza w jej spłaci jego możliwości, staje się bezcelowe i nie realizuje celów resocjalizacyjnych. Wysokość stawki jest ograniczona ustawowo – nie może być bowiem niższa od 10 zł, ani wyższa od 2 000,00 zł.
Zobacz również serwis: Kodeks karny