Do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy i renty rodzinnej przysługują następujące dodatki i świadczenia:
Dodatek pielęgnacyjny
Przysługuje on osobom, które zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy oraz samodzielnej egzystencji albo ukończyły wiek 75 lat. Dodatek pielęgnacyjny przyznawany jest na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika ZUS stwierdzającego całkowitą niezdolność do pracy i niezdolność do samodzielnej egzystencji. Dla osób, które ukończyły 75 lat dodatek pielęgnacyjny przyznawany jest przez organ rentowy z urzędu.
Dodatek kombatancki
Przysługuje kombatantom i innym osobom uprawnionym w myśl przepisów ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. z 2002r. Nr 42, poz.371 z późn. zm.). Dodatek kombatancki przysługuje na podstawie zaświadczenia Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych stwierdzającego określone w wymienionej ustawie okresy działalności kombatanckiej lub represji.
Dodatek za tajne nauczanie
Świadczenie to jest przyznawane tym osobom, które w czasie okupacji prowadziły tajne nauczanie, lub przed dniem 1 września 1939 r. nauczały w języku polskim w szkołach polskich na terenie III Rzeszy Niemieckiej oraz byłego Wolnego Miasta Gdańska. Dodatek ten przysługuje na podstawie ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2003r. Nr 118, poz. 1112 z późn. zm.). Osobie uprawnionej jednocześnie do dodatku kombatanckiego i dodatku za tajne nauczanie przysługuje tylko jeden dodatek kombatancki.
Świadczenie pieniężne dla byłych żołnierzy górników
Świadczenie przyznawane jest na podstawie ustawy z dnia 2 września 1994 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych (Dz. U. z 2001r. Nr 60, poz.622 z późn. zm.). Świadczenie to jest przyznawane i wypłacane przez organy rentowe na podstawie zaświadczenia organu wojskowego (Wojskowej Komendy Uzupełnień właściwej ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej), potwierdzającego rodzaj i okres wykonywania przymusowego zatrudnienia w ramach zastępczej służby wojskowej. Świadczenie przysługuje za każdy pełny miesiąc tego zatrudnienia, maksymalnie za 20 miesięcy.
Świadczenie pieniężne
Świadczenie pieniężne dla osób deportowanych do pracy przymusowej oraz osadzonych w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR przyznawane jest na podstawie ustawy z dnia 31 maja 1996 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR (Dz. U. Nr 87, poz.395 z późn. zm.). Świadczenie to przysługuje za każdy pełny miesiąc trwania pracy nie więcej jednak łącznie niż za 20 miesięcy pracy przymusowej. Świadczenie pieniężne przysługuje osobie, która nie ma ustalonego prawa do dodatku kombatanckiego oraz dodatku za tajne nauczanie. W razie zbiegu tego świadczenia ze świadczeniem pieniężnym dla byłych żołnierzy, górników przysługuje jedno z tych świadczeń - korzystniejsze lub wybrane przez uprawnionego. Świadczenie pieniężne dla osób deportowanych przyznawane jest decyzją kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, a wypłacane przez organy rentowe.
Świadczenie pieniężne dla osób będących cywilnymi niewidomymi ofiarami działań wojennych, które nie wchodząc w skład formacji wojskowych, zmilitaryzowanych służb państwowych lub formacji zbrojnych ruchu oporu, doznały naruszenia sprawności organizmu powodującego całkowitą niezdolność do pracy, poprzez utratę wzroku w wyniku działań wojennych w okresie wojny 1939-1945 lub też eksplozji niewypałów lub niewybuchów pozostałych po wojnie 1939-1945, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Świadczenie to przyznawane jest na podstawie ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych (Dz. U. Nr 249, poz.1824), która weszła w życie od 1 stycznia 2007r.
Osobie uprawnionej równocześnie do świadczenia pieniężnego i do:
- dodatku kombatanckiego lub świadczenia przysługującego w wysokości tego dodatku, określonych w przepisach o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego,
- dodatku określonego w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników,
- dodatku za tajne nauczanie,
- świadczenia pieniężnego określonego w przepisach o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud urany i batalionach budowlanych,
- świadczenia pieniężnego określonego w przepisach o osobach deportowanych do pracy przymusowej oraz osadzonych w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR,
przysługuje tylko jedno z tych świadczeń lub jeden z tych dodatków - wyższy lub wybrany przez zainteresowanego.
Świadczenie dla cywilnych niewidomych ofiar wojny przysługuje w kwocie renty socjalnej.
Świadczenie pieniężne podlega zmniejszeniu o 50% w przypadku, gdy osoba uprawniona pobiera emeryturę, rentę z tytułu niezdolności do pracy, rentę rodzinną, rentę socjalną, uposażenie rodzinne wypłacane członkom rodziny sędziego lub prokuratora bądź też świadczenie o charakterze rentowym z instytucji zagranicznej. W przypadku, gdy wypłata tych świadczeń jest zawieszona - świadczenie pieniężne wypłacane jest w całości.
Osoba, która korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych od uzyskiwanych dochodów z tytułu emerytury lub renty jako cywilna ofiara, która utraciła wzrok w wyniku działań wojennych w okresie wojny 1939-1945 lub eksplozji pozostałych po tej wojnie niewypałów i niewybuchów we wniosku o przyznanie świadczenia składa stosowne oświadczenie w tym zakresie.
Jeżeli wnioskodawca nie korzysta z powyższego zwolnienia od podatku dochodowego - do wniosku powinien dołączyć:
- orzeczenie o uznaniu za inwalidę I lub II grupy w związku z utratą wzroku lub orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy w związku z utratą wzroku,
- zaświadczenie o utracie wzroku z powodu urazu, wystawione przez lekarza okulistę,
- dowody poświadczające okoliczności i skutki wypadku, który spowodował utratę wzroku, w tym dokumentację medyczną,
- dowody poświadczające okoliczności i skutki wypadku, który spowodował utratę wzroku, w tym dokumentację medyczną.
Dodatek kompensacyjny
Przysługuje on kombatantom oraz innym osobom uprawnionym na podstawie ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. z 2002r. Nr 42, poz.371 z późn, zm.).
Dodatek dla sierot zupełnych
Jeżeli do renty rodzinnej uprawniona jest sierota zupełna, przysługuje jej dodatek dla sierot zupełnych.
Kwoty dodatków oraz świadczeń (z wyłączeniem ryczałtu energetycznego) podlegają podwyższeniu przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji emerytur i rent od miesiąca, w którym przeprowadzana jest waloryzacja.
Ryczałt energetyczny
Ryczałt energetyczny w wysokości 50% taryfowych opłat za korzystanie z energii elektrycznej, gazowej i cieplnej na cele domowe przysługuje kombatantom oraz innym osobom uprawnionym na podstawie ustawy z dnia 24 stycznia 1991r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. z 2002r. Nr 42, poz.371 z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 2 września 1994 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych (Dz. U. z 2001r. Nr 60, poz.622 z późn. zm.).
Od 1 marca 2010 r. ryczałt energetyczny wynosi 139,16 zł.
Aktualna na 2019/2020 kwota: Ryczałt energetyczny – dodatek do emerytury i rety
Dodatek kompensacyjny i ryczałt energetyczny może być przyznany także wdowom (wdowcom) po kombatancie - na podstawie zaświadczenia Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych potwierdzającego uprawnienia jako członka rodziny po kombatancie.
Ekwiwalent pieniężny z tytułu prawa do bezpłatnego węgla dla byłych pracowników kopalni całkowicie likwidowanej
Ekwiwalent przysługuje na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w latach 2003-2006 (Dz. U. Nr 210, poz.2037).
Z wnioskiem do ZUS o wypłatę ekwiwalentu występuje przedsiębiorstwo górnicze - po uprzednim uzyskaniu od emeryta lub rencisty oświadczenia o rezygnacji z prawa do pobierania deputatu węglowego w naturze. Przedsiębiorstwo górnicze we wniosku określa wysokość ekwiwalentu i okres, za jaki przysługuje ekwiwalent.
Wysokość ekwiwalentu stanowi iloczyn ilości węgla objętego uprawnieniami, która nie może być wyższa niż 3 Mg węgla kamiennego rocznie i przeciętnej średniorocznej ceny zbytu węgla.
Minister właściwy do spraw gospodarki, w terminie do dnia 20 stycznia każdego roku, ustala i ogłasza w formie obwieszczenia w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej, przeciętną średnioroczną cenę zbytu 1 Mg węgla kamiennego w asortymencie Orzech II, z roku poprzedzającego rok, w którym ekwiwalent pieniężny z tytułu bezpłatnego węgla ma być wypłacany, skorygowany o przewidywany wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych na rok planowany.
Ekwiwalent pieniężny dla byłych pracowników kolejowych
Przysługuje on na podstawie ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe" (Dz. U. Nr 84, poz.948 z późn. zm.).
Na podstawie tych przepisów organ rentowy kontynuuje wypłatę deputatu węglowego w ilości 1800 kg węgla kamiennego rocznie, w formie ekwiwalentu pieniężnego - tym byłym pracownikom kolejowym, którym przysługiwało prawo do tego deputatu w zatrudnieniu, z tytułu którego powstało prawo do emerytury lub renty.
Za podstawę ustalenia wysokości ekwiwalentu pieniężnego przyjmuje się przeciętną średnioroczną cenę detaliczną 1000 kg węgla kamiennego z roku poprzedzającego rok, w którym ekwiwalent ma być wypłacany, ogłoszoną przez Prezesa GUS w terminie do dnia 20 stycznia każdego roku, w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym RP "Monitor Polski", skorygowaną o przewidywany w ustawie budżetowej średnioroczny wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów na rok planowany.
Źródło: ZUS
Zobacz również serwis: Prawa seniora