MRPiPS o wyborze korzystniejszych tablic emerytalnych. Czy będą zmiany?

• Zmiany w ustalaniu wysokość emerytury? „Senior miałby motywację do dalszej pracy”
• Odpowiedź Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
• Czym są tablice średniego trwania życia? 5 najważniejszych informacji

Zmiany w ustalaniu wysokość emerytury? „Senior miałby motywację do dalszej pracy”

Do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wpłynęło zapytanie dotyczące tablic średniego trwania życia. Jak przekonuje posłanka Małgorzata Gromadzka, aktualna sytuacja jest niekorzystna dla seniorów. Chodzi o art. art. 26 ust. 6 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli jest to korzystniejsze, dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Posłanka proponuje stosowanie tablic trwania życia obowiązujących po dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny, jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego. Dawałoby to możliwość wyboru roku, w którym pracujący senior zdecydowałby się na przejście na emeryturę. „W obecnym stanie prawnym dalsza praca po osiągnięciu wieku emerytalnego powoduje, że naliczona emerytura jest mniejsza niż obliczona w lutym ubiegłego roku” – czytamy.

„Twierdzenie byłej pani prezes ZUS, że przedłużenie pracy zwiększa wymiar emerytury, jest dzisiaj nieprawdziwe, a przedłużenie pracy o rok spowodowało spadek naliczonej emerytury o 7,2%, wynikający z zastosowania nowej tablicy trwania życia. Rekordowa liczba osób, która zdecydowała się przejść w miesiącu lutym ubiegłego roku na emeryturę, wynikała właśnie z zastosowania tablicy dalszego trwania życia, która stała się niekorzystna w następnym okresie przejścia na emeryturę. Gdyby osoby mające wiek emerytalny, lecz jeszcze pracujące bez pobierania emerytury, mogły dokonać wyboru roku stosowania tablic dalszego trwania życia po osiągnięciu wieku emerytalnego, nie wystąpiłaby taka sytuacja, jak w lutym 2023 r. Pracujący senior miałby motywację do dalszej pracy i jego emerytura rzeczywiście by wzrastała wraz z przedłużeniem pracy” – pisze Gromadzka.

I pyta o to czy ministerstwo planuje zmiany w ustawie. Drugie pytanie dotyczy tego czy przepis: „jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące po dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn“ nie byłby korzystniejszy dla emerytów i rencistów.

Odpowiedź Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej

Odpowiedzi na te pytania udzielił wiceminister Sebastian Gajewski. 

Przypomniał on, iż w ustawie o emeryturach i rentach z FUS przesłanki nabycia prawa do emerytury zostały sformułowane w sposób bezwzględnie obowiązujący. „Podstawą ustalenia emerytury jest suma środków zewidencjonowanych na koncie i subkoncie w ZUS. Wysokość emerytury zależy od zwaloryzowanych kwot na obu kontach oraz od średniego dalszego trwania życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego. Zapewnia to dożywotnią wypłatę świadczeń z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS), z gwarancją wypłaty minimalnego świadczenia, pod warunkiem posiadania określonego stażu ubezpieczeniowego” – czytamy w odpowiedzi.

Warto pamiętać, iż wysokość emerytury dla osób ubezpieczonych, które urodziły się po 31 grudnia 1948 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustala według tzw. nowych zasad. Najogólniej rzecz ujmując, oblicza ją, dzieląc tzw. podstawę obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku, w którym dana osoba przechodzi na emeryturę. 

Tablice średniego trwania życia ogłaszane przez Prezesa GUS są podstawą do obliczenia emerytur na wnioski zgłoszone przez ubezpieczonych od 1 kwietnia danego roku do 31 marca następnego roku i są wspólne dla kobiet i mężczyzn.

„Doceniając kontynuowanie pracy przez osoby mające prawo do emerytury ze względu na osiągnięcie wieku emerytalnego, podjęto decyzję o złagodzeniu powyższej zasady poprzez umożliwienie, w sytuacji gdy jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, dla ustalenia wysokości emerytury zastosowania tablic trwania życia obowiązujących w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, zgodnie z ar. 26 ust. 6 ustawy emerytalnej” – czytamy w odpowiedzi.

Zdaniem wiceministra jest to rozwiązanie, które – jak się wydaje – wychodzi naprzeciw postulatom zgłoszonym w zapytaniu.

Jednocześnie sekretarz stanu zapewnia, iż dłuższa aktywność zawodowa, a tym samym dalsze opłacanie składek emerytalnych, powoduje, że wzrasta kwota składek zapisanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego. Z kolei kwota kapitału początkowego i składek zapisanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego rośnie wskutek kolejnych waloryzacji. 

Wiceminister podkreśla, iż średnie dalsze trwanie życia dla kobiet i mężczyzn znacznie się obniżyło w okresie pandemii COVID-19. O zakończeniu tego negatywnego wpływu świadczy jednak średnie dalsze trwanie życia w 2023 r. 

Wskazuje też, iż postępowanie w sprawie świadczeń emerytalno-rentowych wszczyna się na podstawie wniosku osoby zainteresowanej. „O momencie złożenia wniosku decyduje więc ubezpieczony, który ma świadomość stosowanych tablic dalszego średniego trwania życia oraz waloryzacji zewidencjonowanego kapitału składkowego na koncie w ZUS i na tej podstawie podejmuje decyzję co do momentu przejścia na emeryturę” – przekonuje wiceminister. 

„Ustalenie prawa do emerytury i jej wysokości następuje na mocy decyzji wydanej w tym zakresie przez Oddział ZUS, który stosuje obowiązujące w momencie zgłoszenia wniosku tablice dalszego średniego trwania życia lub obowiązujące w momencie osiągnięcia wieku emerytalnego, jeśli byłoby to dla ubezpieczonego korzystniejsze. Mając powyższe na względzie informuję, że przyjęte rozwiązania wynikają z reformy ubezpieczeń społecznych, są z nią zgodne i w sposób zabezpieczający interesy ubezpieczonych regulują poruszoną w zapytaniu poselskim tematykę. W związku z tym w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie są prowadzone prace legislacyjne, zmierzające do zmiany obowiązujących w tym obszarze regulacji” – poinformowano w odpowiedzi. 

MRPiPS przypomina też o możliwości skorzystania z ulgi PIT-0 dla seniora.

Czym są tablice średniego trwania życia? 5 najważniejszych informacji

1. Tablice trwania życia co roku publikowane przez Główny Urząd Statystyczny są kluczowym elementem do ustalenia wysokości emerytury osób urodzonych po 1948 roku. 
2. Wysokość świadczenia ustala się dzieląc kapitał emerytalny przez przeciętne dalsze trwanie życia.
3. Przyznając emeryturę, ZUS sprawdza, która tablica jest korzystniejsza: obowiązująca w momencie złożenia wniosku o emeryturę czy w momencie osiągnięci wieku emerytalnego. Do obliczeni przyjmuje się korzystniejszą z nich.
4. Co do zasady tablice nie dotyczą osób, które już przeszły na emeryturę. 
5. Od 1 kwietnia ZUS korzysta z nowej tablicy GUS do obliczania wysokości nowo przyznawanych emerytur. Najnowsza tablica dalszego trwania życia powoduje obliczenie emerytury osoby w wieku 60 lat niższej o 3,7 proc., a osoby w wieku 65 lat – o 4,1 proc. niż na podstawie poprzedniej tablicy. ZUS tej z nowej tablicy korzysta od 1 kwietnia 2024 r.

Źródło: Źródło: Zapytanie nr 798 do ministra rodziny, pracy i polityki społecznej w sprawie emerytur i rent dla seniorów