Bon senioralny to nowe wsparcie. Co oznacza dla rodzin seniorów?

• Bon senioralny, czyli opieka nad seniorem w ich miejscu zamieszkania
• Jest kryterium przychodów seniora, na rzecz którego przyznawany będzie bon senioralny
• Kryterium dotyczące przychód zstępnego, uprawniające do ubiegania się o świadczenie
• Jaka będzie wysokość bonu senioralnego?

Bon senioralny to „odwrócone babciowe” w usłudze – przekonywała minister do spraw polityki senioralnej Marzena Okła-Drewnowicz. Jak wskazała, wprowadzenie bonu pozwalającego na wsparcie osób wieku powyżej 75 lat, jest adresowane przede wszystkim do rodzin aktywnych zawodowo.

Bon senioralny, czyli opieka nad seniorem w ich miejscu zamieszkania

Jednym z największych wyzwań związanych z wprowadzeniem bonu senioralnego będzie znalezienie i zaangażowanie osób, które będą świadczyć pomoc osobom starszym. Marzena Okła-Drewnowicz, minister resortu polityki senioralnej zauważa, że opieka nad seniorami w ich miejscu zamieszkania jest „wielkim dylematem i problemem” dla wielu rodzin, które są aktywne zawodowo.

"Dlatego celem ustawy o bonie senioralnym jest pomoc rodzinom aktywnym zawodowo, na których podatkach zależy nam wszystkim, bo bez tych podatków nie będzie żadnej polityki senioralnej (…). Zainwestowanie pieniądza publicznego w tę opiekę w miejscu zamieszkania ma na celu stworzenie publicznego sektora usług opiekuńczych” - zaznaczyła minister.

Potrzeba wprowadzenia nowych rozwiązań wynika z tego, że maleje liczba osób w wieku produkcyjnym, a zwiększa się liczba osób w wieku poprodukcyjnym. „Dzisiaj na jedną osobę starszą przypadają trzy osoby w wieku produkcyjnym, za 16 lat będą to dwie osoby, a później będzie tylko mniej” - powiedziała.

Jest kryterium przychodów seniora, na rzecz którego przyznawany będzie bon senioralny

Ustawa o bonie senioralnym, zaprezentowana w połowie października ubiegłego roku, przewiduje wprowadzenie kryterium związanego z przychodami osoby w wieku 75 lat lub więcej, na rzecz której przyznawany będzie bon senioralny. Kryterium to zależy od roku przyznawania świadczenia i liczone jest wraz z dodatkiem pielęgnacyjnym. Nowe przepisy zakładają zatem, że przychód seniora nie będzie mógł być wyższy niż:

• 3 500,00 zł brutto (wraz z dodatkiem pielęgnacyjnym) w 2026 r.;
• 4 000,00 zł brutto (wraz z dodatkiem pielęgnacyjnym) w 2027 r.;
• 4 500,00 zł brutto (wraz z dodatkiem pielęgnacyjnym) w 2028 r.;
• 5 000,00 zł brutto (wraz z dodatkiem pielęgnacyjnym) w 2029 r i kolejnych latach obowiązywania ustawy.

Innymi słowy o nowe wsparcie będzie mogła ubiegać się rodzina seniora, który ukończył 75. rok życia i ma przyznaną emeryturę lub rentę. Ale warunkiem jest, by średnie miesięczne świadczenie seniora z uwzględnieniem dodatku pielęgnacyjnego nie przekraczało kwoty 3500 zł brutto w 2026 r., 4000 zł brutto w 2027 r., 4500 zł brutto w 2028 r. oraz począwszy od 2029 r. - 5000 zł brutto.

Przychód osoby w wieku 75 lat lub więcej, na rzecz której przyznany zostanie bon senioralny, będzie określany na podstawie decyzji właściwego organu w sprawie przyznania renty lub emerytury zawierającej wysokość tego świadczenia (wraz z dodatkiem pielęgnacyjnym) z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku. Do wniosku dołączana będzie także kopia deklaracji podatkowej za poprzedni rok.

Kryterium dotyczące przychód zstępnego, uprawniające do ubiegania się o świadczenie

Wskażmy, że osobą uprawnioną do pozyskania usług świadczonych w ramach bonu senioralnego na rzecz osoby w wieku 75 lat lub więcej będzie jej zstępny. Zstępny jest osobą, na której zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny oraz:

1. pozostającą w zatrudnieniu, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 43 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, tj. wykonującą pracę na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego oraz umowy o pracę nakładczą lub
2. prowadzącą działalność gospodarczą, która jest zorganizowaną działalnością zarobkową, wykonywaną we własnym imieniu i w sposób ciągły, o której mowa w art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, lub
3. świadczącą usługi na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, lub
4. osiągającą przychód z działalności rolniczej, z działów specjalnych produkcji rolnej lub ze świadczenia pomocy rolnikowi (pomocnik rolnika), w rozumieniu ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Ustawodawca zakłada, że przychód zstępnego uprawniający do ubiegania się o przyznanie bonu senioralnego nie może przekraczać wysokości:

• dwukrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę dla gospodarstwa jednoosobowego lub
• trzykrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę dla gospodarstwa wieloosobowego (bez względu na liczbę osób w rodzinie).

W przypadku gospodarstwa jednoosobowego przychód nie może być niższy niż wysokość wynagrodzenia minimalnego za pracę.

Przychód gospodarstwa domowego będzie określany na podstawie:

• zaświadczenia (w przypadku osób pracujących lub świadczących usługi na podstawie umowy zlecenia, agencyjnej umów do których stosuje się przepisy dotyczące zlecenia) lub oświadczenia (w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą) o przychodach zstępnego obejmującego przeciętny przychód z 3 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku;
• zaświadczenia wydanego przez gminę o dochodach z gospodarstwa rolnego w przypadku rolników;
• kopii deklaracji podatkowej, za rok poprzedzający rok złożenia wniosku.

W przypadku rolników, dochód ustalany będzie jako iloczyn powierzchni gruntów w hektarach przeliczeniowych i przeciętnego dochodu z 1 hektara przeliczeniowego ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczpospolitej Polskiej „Monitor Polski” na podstawie przepisów ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2024 r. poz. 1176).

Jaka będzie wysokość bonu senioralnego?

Miesięczna wartość bonu senioralnego może wynosić maksymalnie 2150,00 zł, co będzie odpowiadało 50 godzinom usług wsparcia. Poprzez bon senioralny rozumie się prawo do skorzystania ze wsparcia w ramach usług wsparcia w określonej liczbę godzin, w zakresie niezaspokojonych potrzeb w zakresie podstawowych czynności życia codziennego. Wartość przyznawanego bonu senioralnego będzie uzależniona od potrzeb osób starszych wynikających oceny przeprowadzonej przez gminę. Wartość bonu odpowiada liczbie godzin przemnożonych przez stawkę za jedną godzinę usług.

Usługi świadczone w ramach bonu senioralnego będą przyznawane w zakresie niezaspokojonych potrzeb życia codziennego w ramach czterech obszarów:

• zaspokojenie podstawowych codziennych potrzeb życiowych lub
• pomoc w uzyskaniu dostępu do świadczeń zdrowotnych, lub
• podstawowa opieka higieniczno-pielęgnacyjna, lub
• zapewnienie kontaktów z otoczeniem.

Liczba godzin usługi wsparcia uzależniona będzie od liczby punktów w skali niezaspokojonych potrzeb w zakresie podstawowych czynności życia codziennego określonych w toku oceny przez gminę z wykorzystaniem kwestionariusza. Osobie w wieku 75 lat lub więcej, która otrzymała w skali niezaspokojonych potrzeb życia codziennego :

• od 11 do 20 punktów - przysługuje do 12 godzin usług wsparcia miesięcznie;
• od 21 do 35 punktów – przysługuje od 13 do 24 godzin usług wsparcia miesięcznie;
• od 36 do 50 punktów - przysługuje od 25 do 36 godzin usług wsparcia miesięcznie;
• od 51 do 60 punktów - przysługuje od 37 do 50 godzin usług wsparcia miesięcznie.

Bon senioralny będzie przyznawany w formie decyzji wydawanej na 12 miesięcy. Po tym okresie następuje ponowna weryfikacja prawa do usług. W przypadku zmiany potrzeb życia codziennego osoby w wieku 75 lat lub więcej, która korzysta z bonu senioralnego, osoba wykonująca usługi wsparcia lub zstępny informuje podmiot realizujący bon senioralny lub gminę. Gmina dokonuje wówczas weryfikacji oceny niezaspokojonych potrzeb życia codziennego tej osoby