W ramach finansowania z KPO, od 1 stycznia 2026 r. wprowadzony zostanie bon senioralny przysługujący osobom w wieku powyżej 75. lat, które będą potrzebowały pomocy w codziennych czynnościach. Wartość bonu senioralnego ma wynosić maksymalnie 2150 zł miesięcznie. Komu dokładnie będzie przysługiwał, na jakich zasadach?
- Bon senioralny znalazł się w rewizji KPO
- Projekt ustawy o bonie senioralnym
- Zasady ubiegania się o przyznanie bonu senioralnego
- Wniosek o przyznanie bonu senioralnego
- Wartość bonu senioralnego to maksymalnie 2150,00 zł
- Usługi świadczone w ramach bonu senioralnego będą przyznawane w zakresie podstawowych czynności dnia codziennego
- Gmina będzie realizować bon senioralny lub zleci jego realizację różnym typom podmiotów
Bon senioralny znalazł się w rewizji KPO
Na ostatnim posiedzeniu rząd przyjął, przedłożoną przez Minister Funduszy i Polityki Regionalnej, uchwałę w sprawie zmiany Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności. Założeniem rewizji KPO jest jej ograniczenie do zmian niezbędnych do skutecznej realizacji reform i inwestycji szczególnie istotnych dla dalszego rozwoju społeczno-gospodarczego Polski. W ramach KPO Polska będzie mogła wykorzystać 253 mld zł. Bezzwrotne środki to 109 mld zł, a część pożyczkowa – oparta na preferencyjnych warunkach – to 148,6 mld zł. Unijne środki pomogą polskiej gospodarce i sprawią, że będzie ona mogła łatwiej znosić potencjalne kryzysy.
Jednym z elementów rewizji KPO jest bon senioralny. W dokumencie wskazano, że w ramach finansowania z KPO od 1 stycznia 2026 r. wprowadzony zostanie bon senioralny przysługujący osobom w wieku powyżej 75. lat, które będą potrzebowały pomocy w codziennych czynnościach. Projekt ustawy o bonie senioralnym już jest. "Bon senioralny to takie narzędzie, dzięki któremu samorządy będą mogły zorganizować usługę wsparcia w miejscu zamieszkania na rzecz osoby starszej i potrzebującej pomocy, której bliscy pracują" - wyjaśniała minister ds. polityki senioralnej Marzeny Okły-Drewnowicz.
Projekt ustawy o bonie senioralnym
Założenia bonu senioralnego znalazły się w niedawno opublikowanym projekcie ustawy o bonie senioralnym (UA3). Wynika z nich, że na wsparcie w ramach programu mogą liczyć seniorzy w wieku 75+ i ich pracujące rodzin. Projektowane rozwiązanie jest nakierowane na osoby aktywne zawodowo, które w związku z wykonywaną pracą nie mogą zapewnić wsparcia bliskiej osobie starszej w zakresie podstawowych czynności dnia codziennego.
Ustawodawca założył, że osobą uprawnioną do korzystania z usług świadczonych w ramach bonu senioralnego będzie osoba, która ukończyła 75. rok życia w przypadku, której jest możliwe zidentyfikowanie określonych potrzeb w zakresie podstawowych czynności dnia codziennego, które to potrzeby nie mogą zostać zaspokojone przez rodzinę tej osoby.
Osobą uprawnioną do pozyskania usług w ramach bonu senioralnego na rzecz osoby starszej będzie jej zstępny. Zstępny to osoba, na której zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2023 r. poz. 2809) ciąży obowiązek alimentacyjny, która uzyskuje dochody z pracy (umowa o pracę, umowa cywilnoprawna, własna działalność gospodarcza, dochody z pracy w rolnictwie).
Zasady ubiegania się o przyznanie bonu senioralnego
Projekt ustawy przewiduje, że dochód zstępnego uprawniający do ubiegania się o przyznanie bonu senioralnego nie może być niższy niż wysokość wynagrodzenia minimalnego za pracę oraz nie może przekraczać wysokości:
1) dwukrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę dla gospodarstwa jednoosobowego lub
2) trzykrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę dla gospodarstwa wieloosobowego (bez względu na liczbę osób w rodzinie).
Wsparcie w ramach bonu nie będzie przysługiwało na usługi o charakterze medycznym.
W przypadku, w którym w gospodarstwie domowym wraz z osobą starszą zamieszkuje inna osoba dorosła, która nie pracuje i jest zdolna zapewnić jej pomoc wówczas wsparcie w ramach bonu senioralnego nie będzie przysługiwało.
W przypadku gdy osoba w wieku 75 lat, na rzecz której składany jest wniosek o bon senioralny, zamieszkuje wraz z współmałżonkiem/partnerem w wieku co najmniej 75 lat, wówczas ocena potrzeby wsparcia uwzględnia także niezaspokojone potrzeby w zakresie podstawowych czynności dnia codziennego współmałżonka/partnera.
Wniosek o przyznanie bonu senioralnego
Wniosek o przyznanie bonu senioralnego będzie składany przez zstępnego osoby w wieku 75 lat lub więcej do gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania osoby w wieku 75 lat lub więcej. Projekt ustawy przewiduje, że wniosek w postaci elektronicznej będzie składany za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.
Elementem wniosku będzie kwestionariusz pozwalający na ocenę poziomu niezaspokojonych potrzeb, która będzie podstawą dla gminy do określenia rodzaju i intensywności wsparcia. Załącznikiem do wniosku będzie zgoda osoby w wieku 75 lat lub więcej na złożenie wniosku przez zstępnego. Gmina będzie mogła przeprowadzić weryfikację złożonego wniosku w środowisku osoby na rzecz której został on złożony, w celu potwierdzenia informacji dotyczącej zakresu jej niezaspokojonych potrzeb.
Wartość bonu senioralnego to maksymalnie 2150,00 zł
Miesięczna wartość bonu senioralnego może wynosić maksymalnie 2150,00 zł, co odpowiada 50% wynagrodzenia minimalnego w II połowie 2024 r. Poprzez bon senioralny rozumie się prawo do skorzystania ze wsparcia w ramach usług o charakterze opiekuńczym w określonej liczbę godzin i zakresie podstawowych czynności dnia codziennego przez gminę.
Wartość bonu odpowiadać będzie liczbie godzin przemnożoną przez stawkę za jedną godzinę usług.
Wartość bonu senioralnego, która nie zostanie wykorzystana w danym miesiącu, nie jest dodawana do wartości bonu senioralnego ustalanej na kolejny miesiąc. Bon senioralny nie podlega wymianie na gotówkę czy też inne prawne środki płatnicze lub inne środki wymiany.
Usługi świadczone w ramach bonu senioralnego będą przyznawane w zakresie podstawowych czynności dnia codziennego
Usługi świadczone w ramach bonu senioralnego będą przyznawane w zakresie podstawowych czynności dnia codziennego w ramach 4 obszarów, które będą obejmować:
- podstawowe zaspokojenie codziennych potrzeb życiowych lub
- pomoc w uzyskaniu dostępu do świadczeń zdrowotnych, lub
- podstawową opiekę higieniczno-pielęgnacyjnej, lub
- zapewnienie kontaktów z otoczeniem.
W przypadku odnotowania przez osobę wykonującą usługi w ramach bonu senioralnego znacznej zmiany potrzeb osoby w wieku 75 lat lub więcej, będzie ona zobowiązana do informowania o tym bezpośredniego zwierzchnika, wyznaczonego w podmiocie realizującym bon senioralny.
Gmina będzie realizować bon senioralny lub zleci jego realizację różnym typom podmiotów
Projektowane rozwiązanie zakłada, że gmina, do której zostanie złożony wniosek o przyznanie bonu senioralnego, będzie weryfikowała złożony wniosek, pod kątem spełnienia warunków określonych w ustawie z wykorzystaniem własnych zasobów lub też przy zaangażowaniu funkcjonujących w gminie jednostek.
Gmina może samodzielnie realizować bon senioralny lub zlecić jego realizację różnym typom podmiotów np. podmiotom ekonomii społecznej, organizacjom pozarządowym lub podmiotom prywatnym. Wskazanie szerokiego katalogu podmiotów, którym gmina będzie mogła zlecić realizację usług w ramach bonu senioralnego ma również umożliwić rozwój lokalnych instytucji ekonomii społecznej. Takie podejście poszerza gminie zakres podmiotów, które mogą realizować usługi w ramach bonu senioralnego, nie ograniczając go przede wszystkim do ośrodków pomocy społecznej czy centrów usług społecznych, które zostały przekształcone z ośrodka pomocy społecznej.
Podmiot realizujący bon senioralny będzie kontraktował (forma zatrudnienia czy świadczenia pracy nie będzie determinowana przez ustawę) osoby wykonujące usługi w ramach bonu senioralnego.
Na poziomie projektowanych rozwiązań zakłada się ustanowienie minimalnych wymagań, które powinny spełniać osoby wykonującą usługi w ramach bonu senioralnego. W ramach tych wymagań, zakłada się, że osoba wykonująca usługi w ramach bonu senioralnego jest osobą, która:
1) jest pełnoletnia;
2) posiada wykształcenie co najmniej średnie, średnie branżowe, zasadnicze branżowe lub zasadnicze zawodowe;
3) nie jest członkiem rodziny osoby w wieku 75 lat lub więcej, na rzecz której będzie świadczyć usługi w ramach bonu senioralnego;
4) nie jest oddzielnie zamieszkującym małżonkiem, wstępnym ani zstępnym osoby w wieku 75 lat lub więcej, na rzecz której będzie świadczyć usługi w ramach bonu senioralnego;
5) oświadczyła, że jest zdolna pod względem psychofizycznym do świadczenia takich usług w ramach bonu senioralnego;
6) ukończyła szkolenie z zakresu udzielania pierwszej pomocy.
Osoba świadcząca usługi w ramach bonu senioralnego przed przystąpieniem do ich świadczenia powinna odbyć co najmniej 30-godzinowe szkolenia. Zagadnienia wchodzące w przedmiot szkolenia powinny obejmować m.in.:
1) organizacja opieki nad seniorem;
2) podstawy metodyki pracy opiekuńczej;
3) podstawy psychologii i socjologii w opiece nad seniorem;
4) praktyczne aspekty wykonywania czynności opiekuńcze oraz związanych z aktywizacją społeczną.
Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to III kwartał 2024 r.