Kombatant
Kombatantem jest osoba będąca członkiem formacji wojskowych i innych organizacji walczących w obronie Polski, która brała udział w wojnach, działaniach zbrojnych i powstaniach narodowych, walcząc o niepodległość i suwerenność RP. Ustawa o kombatantach szczegółowo wylicza, jakie działania uważane są za działalność kombatancką. Do przyznania prawa do emerytur i rent, a co za tym idzie także dodatków, dla kombatantów wymagane jest dysponowanie uprawnieniami kombatanckimi. Decyzję w sprawie uprawnień wydaje Szef Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
Polecamy: Pracownicze plany kapitałowe. Nowe obowiązki pracodawców i płatników.
Polecamy: PPK dla pracownika
Emerytura kombatanta
Osoby posiadające już takie uprawnienia mogą nie tylko wcześniej przejść na emeryturę, ale także otrzymać wyższe świadczenie wraz ze specjalnymi dodatkami. Okresy brane pod uwagę przy ustalaniu prawa do emerytury kombatanckiej liczą się podwójnie. Dokładnie wyliczone są w ustawie o kombatantach. Są to m.in.: okresy działalności kombatanckiej, działalności równorzędnej z działalnością kombatancką, okresy zaliczane do okresów tej działalności, okresy podlegania represjom wojennym i okresu powojennego i okresy pracy przymusowej. Przejście na emeryturę następuje w wieku 55 lat (kobiety i 60 lat (mężczyźni).
Dodatki do emerytur i rent kombatanta
Ponadto kombatanci mogą ubiegać się o dodatek pielęgnacyjny, dodatek za tajne nauczanie, dodatek kombatancki, kompensacyjny, ryczałt energetyczny i świadczenie honorowe dla 100-latka. Do wniosku należy dołączyć dokument potwierdzający uprawnienia kombatanckie.
Dodatek kombatancki, kompensacyjny i ryczałt energetyczny
Dodatek kombatancki w okresie od 1 marca 2019 r. do 29 lutego 2020 r. wynosi 222,01 zł (kwota netto). Jest corocznie waloryzowany z dniem 1 marca. Wypłata dodatku następuje wraz z dotychczas pobieranym świadczeniem emerytalno-rentowym. W przypadku zbiegu prawa do dodatku kombatanckiego i dodatku za tajne nauczanie, wypłaca się jedno z tych świadczeń. Składając wniosek o dodatek kombatancki, na tym samym formularzu wnioskuje się także o dodatek kompensacyjny i ryczałt energetyczny. Jest to druk ZUS ERK (Wniosek o świadczenie w wysokości dodatku kombatanckiego, dodatek kombatancki, dodatek kompensacyjny, ryczałt energetyczny).
Kwota dodatku kompensacyjnego równa jest 15% dodatku kombatanckiego. Od 1 marca 2019 r. do 29 lutego 2020 r. wynosi więc 33,30 zł. Ryczałt energetyczny pozwala seniorom na obniżenie kosztów zużycia energii elektrycznej, gazowej, cieplnej o kwotę 171,41 zł. Wysokość ryczałtu podaje Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych do 7 dnia roboczego miesiąca lutego w każdym roku. Zaczyna obowiązywać 1 marca danego roku.
Przewiduje się kilka sposobów złożenia wniosku o wyżej opisane dodatki do emerytury lub renty kombatanckiej:
- ustnie do protokołu w jednostce ZUS,
- pisemnie na formularzu ZUS ERK w jednostce ZUS,
- za pośrednictwem poczty na formularzu ZUS ERK,
- za pośrednictwem polskiego urzędu konsularnego.
Składając wniosek w jednostce ZUS, można zrobić to przez pełnomocnika. Wzór pełnomocnictwa można pobrać ze strony ZUS (druk PEL - pełnomocnictwo do wykonywania czynności prawnych w relacjach z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych).
Najniższa emerytura z FUS
Jeśli kombatantowi nie przysługuje emerytura lub renta z ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin lub na podstawie innych przepisów i nie ma przy tym środków niezbędnych do utrzymania, można w drodze wyjątku przyznać prawo do najniższej emerytury na gruncie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Wówczas będzie mógł ubiegać się o dodatek pielęgnacyjny.
Dodatek pielęgnacyjny
Ukończenie wieku 75 lat powoduje przyznanie prawa do dodatku z urzędu. Jego kwota wynosi aktualnie 222,01 zł netto. Jest w każdym roku waloryzowany z dniem 1 marca. Oprócz osiągnięcia 75 lat do pobierania dodatku uprawnia także uznanie emeryta lub rencisty za osobę całkowicie niezdolną do pracy i samodzielnej egzystencji. W tym przypadku składa się do organu emerytalnego wniosek wraz z dokumentem potwierdzającym stan zdrowia kombatanta.
Warto zaznaczyć, ze przebywanie przez kombatanta w zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym pozbawia dodatku pielęgnacyjnego, chyba że przebywa on poza tą placówką przez okres dłuższy niż 2 tygodnie w miesiącu.
Ponadto ustawa o kombatantach przyznaje im prawo do pierwszeństwa do środowiskowej opieki socjalnej w miejscu zamieszkania oraz w uzyskaniu miejsc w domach pomocy społecznej. Co więcej, osobom, które znalazły się w trudnej sytuacji materialnej czy zdrowotnej oraz w związku z zaistnieniem zdarzeń losowych, można przyznać na określonych zasadach pomoc finansową.
Świadczenie honorowe dla 100-latka
Osoby pobierające emeryturę lub rentę dla kombatantów mogą liczyć także na świadczenie honorowe po osiągnięciu wieku 100 lat. Jest ono przyznawane przez ZUS niezależnie od innych świadczeń, nawet jeśli dana osoba nie pobiera żadnych świadczeń z ZUS. Różnica polega na tym, że osoby pobierające świadczenie z ZUS otrzymają dodatek dla 100-latka z urzędu, a osoby, których takich świadczeń nie pobierają, muszą złożyć wniosek o świadczenie honorowe.
Świadczenie honorowe nie zastępuje dotychczas pobieranego świadczenia emerytalno-rentowego, lecz stanowi do niego dodatek.
Świadczenie honorowe równe jest wysokości kwoty bazowej, o której mowa w art. 19 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (100% przeciętnego wynagrodzenia pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne, określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, w poprzednim roku kalendarzowym.) Kwotę bazową podaje do 7 dnia roboczego lutego każdego roku Prezes GUS. Od 1 marca 2019 r. do 29 lutego 2020 r. kwota bazowa, z więc i świadczenie honorowe dla 100-latków wynosi 4003,88 zł brutto.
Ustawa z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dziennik Ustaw rok 2018 poz. 276)
Komunikat Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia 23 stycznia 2019 r. w sprawie kwoty ryczałtu energetycznego (Monitor Polski rok 2019 poz. 133)
Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 11 lutego 2019 r. w sprawie kwoty bazowej w 2018 r. (Monitor Polski rok 2019 poz. 153)
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dziennik Ustaw rok 2018 poz. 1270)