Emerytura z IKZE - 138 zł miesięcznie. Ile pieniędzy zgromadziliśmy na Indywidualnych Kontach Zabezpieczenia Emerytalnego?

• Czym jest IKZE? Najważniejsze zasady
• Ile pieniędzy zgromadzono na Indywidualnych Kontach Zabezpieczenia Emerytalnego
• 1/3 biernych kont
• Jaka emerytura z IKZE?

Czym jest IKZE? Najważniejsze zasady

Skrót IKZE oznacza „indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego”. Produkt ten regulowany jest przepisami ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego, z tym że IKZE pojawiło się dopiero w 2014 roku.

Na podstawie obecnie obowiązujących przepisów, prawo do wpłat na IKZE ma osoba, która ukończyła 16 lat. Osoba małoletnia może dokonywać wpłat na IKZE tylko w roku kalendarzowym, w którym uzyskuje dochody z pracy wykonywanej na podstawie umowy o pracę i w wysokości nieprzekraczającej tych dochodów.

Na IKZE może gromadzić oszczędności wyłącznie jeden oszczędzający. A zatem przepisy nie przewidują prowadzenia wspólnego konta IKZE, np. dla małżonków.

Co ważne, IKZE można założyć bez względu na to, czy posiada się już IKE i czy jest się uczestnikiem pracowniczego programu emerytalnego (PPE) lub pracowniczego planu kapitałowego (PPK).

Produkty IKZE są licencjonowane, to jest mogą je oferować jedynie określone w przepisach kategorie podmiotów, a są nimi fundusze inwestycyjne, dobrowolne fundusze emerytalne, domy maklerskie, zakłady ubezpieczeń na życie oraz banki. Celem gromadzenia środków w ramach IKZE jest ich wypłata, która możliwa jest po osiągnięciu przez oszczędzającego wieku lat 65.

Dla osób oszczędzających w IKZE przewidziana jest preferencja podatkowa polegająca na odliczaniu od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych (czyli od dochodu) wpłat na to konto. Kwota wpłat na IKZE w danym roku jest limitowana co do zasady do wysokości 1,2-krotności przeciętnego wynagrodzenia, a w przypadku osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą jest to limit 1,8-krotności tego wynagrodzenia.

Wypłata z IKZE dla oszczędzających i dla osób uprawnionych do środków z IKZE w przypadku śmierci oszczędzającego jest opodatkowana podatkiem zryczałtowanym w stawce 10%. Natomiast opodatkowanie zwrotu środków z IKZE następuje według obowiązującej skali podatkowej.

Ile pieniędzy zgromadzono na Indywidualnych Kontach Zabezpieczenia Emerytalnego

Na koniec 2023 roku wartość aktywów zgromadzonych w ramach kont IKZE wynosiła 9.189 mln złotych, natomiast na koniec 2024 roku wartość ta zwiększyła się do kwoty ponad 12.110 mln złotych. Jest to więcej o kwotę 2 921 mln zł, co stanowi zwiększenie wartości aktywów w ramach IKZE o prawie 32%. Na powyższy wzrost składają się zarówno nowe wpłaty, jak też zwiększenie wartości już zgromadzonych aktywów. W 2024 roku w Polsce produkt IKZE oferowało łącznie 47 podmiotów, pozwala stwierdzić, że jest to bardzo szeroka i zróżnicowana oferta produktowa.

Na koniec 2024 roku prowadzonych było 593 tysiące kont IKZE, z czego najwięcej, bo prawie 251 tysięcy, było prowadzonych przez fundusze inwestycyjne, a na drugim miejscu plasowały się IKZE prowadzone przez domy maklerskie z liczbą ponad 122 tysięcy. Natomiast najmniejszym zainteresowaniem cieszyły się IKZE prowadzone przez banki.

Tak zauważalna przewaga liczby kont IKZE o charakterze stricte kapitałowym, to jest opartych o inwestowanie w jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych lub papiery wartościowe takie jak akcje czy obligacje, jest zjawiskiem pożądanym, gdyż rozwiązania te powinny potencjalnie przynosić przyszłym emerytom większe stopy zwrotu niż produkty bankowe czy ubezpieczeniowe.

W ciągu całego 2024 roku środki z IKZE wycofało ponad 22 tysiące oszczędzających, z czego większość dokonała tego przed osiągnięciem ustawowego wieku lat 65 (oraz 5 lat stażu) uprawniającego do wypłaty środków, co stanowi niewiele ponad 3,7% liczby IKZE. Jednakże kwota środków wycofanych z IKZE przed osiągnięciem wieku emerytalnego (318 mln zł) to tylko 2,6% aktywów IZKE, co wskazuje, że osoby już przekonane do tego rozwiązania korzystają z niego dłużej i w większym stopniu. To dobry prognostyk.

Na koniec 2024 roku prowadzonych było 280 tys. IKZE dla kobiet i 313 tys. IKZE dla mężczyzn, co stanowi odpowiednio 47% oraz 53% liczby wszystkich IKZE. Mamy więc lekką nadreprezentację mężczyzn w IKZE w stosunku do populacji naszego kraju, gdzie proporcje są odwrotne, to jest 52% populacji stanowią kobiety, a tylko 48%mężczyźni.

1/3 biernych kont

Sytuacja jaką zidentyfikowano w 2024 roku w zakresie IKZE jest niestety niepokojąca. Fakt, że prawie 1/3 IKZE była kontami biernymi, na które nie dokonano żadnego zasilenia w ciągu całego roku, pokazuje, że niestety duża część osób, które z różnych powodów założyły wcześniej IKZE, w praktyce nie korzystają z tego rozwiązania. Jest to sytuacja niepożądana, gdyż z jednej strony generuje dodatkowe koszty –utrzymania infrastruktury IKZE przez usługodawców, a jednocześnie nie prowadzi do rozwoju instytucji IKZE, poza wzrostem organicznym aktywów na skutek zarządzania przez instytucje finansowe już zgromadzonymi środkami. W istocie bowiem mniejsza liczba aktywnie oszczędzających na IKZE oznacza mniejszą popularność tego rozwiązania.

Jaka emerytura z IKZE?

Biorąc pod uwagę obecną średnią długość dalszego trwania życia zgodnie z obowiązującymi od 1 kwietnia 2025 roku tablicami w tym zakresie, która dla 65 latka wynosi obecnie 220 miesięcy, możliwa jest ocena znaczenia wielkości kapitału zgromadzonego na IKZE dla ewentualnego podwyższenia świadczenia na emeryturze. W dużym uproszczeniu, dzieląc średnie kwoty zgromadzone na IKZE przez 220 miesięcy otrzymamy efektywnie – odpowiednio kwotę 93 albo 138 zł miesięcznie. Nie wpłynie to niestety na poziom życia seniora. Dlatego trzeba sobie jasno powiedzieć, że na dziś, po 10 latach funkcjonowania IKZE, trudno mówić aby produkt ten w zauważalny sposób był w stanie zwiększyć poziom emerytur w naszym kraju. Jest tam po prostu za mało odłożonych środków.

dr Marcin Wojewódka, Instytut Emerytalny, Forum Ekspertów Ad Rem
https://adremeksperci.pl/
https://www.instytutemerytalny.pl/

Źródło: Raport: IKZE w 2024 roku - Instytut Emerytalny