Emerytury i renty w 2025 r. - kwoty wolne od egzekucji i potrąceń. Jak ZUS potrąca emerytom i rencistom egzekwowane należności?

• Czym jest kwota wolna od potrąceń i egzekucji?
• Kwoty emerytur i rent wolne od egzekucji i potrąceń od 1 marca 2025 r.
• Waloryzacja 2025: Najniższa emerytura i renta od 1 marca i kwoty maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent
• Podstawowe zasady potrącania przez ZUS z emerytur i rent, kwot podlegających egzekucji

Czym jest kwota wolna od potrąceń i egzekucji?

Kwota wolna od potrąceń i egzekucji to część emerytury lub renty, której nie można zająć w ramach egzekucji sądowej lub administracyjnej. Z tej kwoty nie można dokonywać żądnych innych odliczeń. Ta kwota jest gwarantowana przepisami ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2024 r. poz. 1631; ost. zm. poz. 1674 - dalej także jako „ustawa emerytalna”).

Kwoty emerytur i rent wolne od egzekucji i potrąceń od 1 marca 2025 r.

Na podstawie art. 94 ust. 2 ustawy emerytalnej, Prezes ZUS ogłosił, że od 1 marca 2025 r., kwoty emerytur i rent wolnych od egzekucji i potrąceń wynoszą:

a) 806,67 zł – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie:
- należności alimentacyjnych,
- należności z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłaconych osobie uprawnionej na podstawie ustawy z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów,
- należności likwidatora funduszu alimentacyjnego powstałych z tytułu świadczeń alimentacyjnych wypłaconych na podstawie ustawy z 18 lipca 1974 r. o funduszu alimentacyjnym oraz
- należności z tytułu wypłaconej zaliczki alimentacyjnej wypłaconych osobie uprawnionej na podstawie ustawy z 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej
wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi oraz należności alimentacyjnych potrącanych na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego.

Warto przypomnieć, że w okresie od 1 marca 2024 r. do 28 lutego 2025 r., kwotą wolną od potrąceń z tych tytułów była kwota 764,62 zł.

b) 1331,03 zł – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż wymienione w lit. a): należności alimentacyjne, należności z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego, należności likwidatora funduszu alimentacyjnego oraz należności z tytułu wypłaconej zaliczki alimentacyjnej wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi.
Warto przypomnieć, że w okresie od 1 marca 2024 r. do 28 lutego 2025 r., kwotą wolną od potrąceń z tych tytułów była kwota 1261,64 zł.

c) 1064,84 zł – przy potrącaniu:

– świadczenia wypłacanego w kwocie zaliczkowej, a następnie kwoty świadczenia lub świadczeń podlegających rozliczeniu w trybie określonym w art. 98 ust. 3 ustawy emerytalnej, a następnie traktowanego jak świadczenie wypłacane w kwocie zaliczkowej kwoty zasiłku chorobowego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia oraz świadczenia rehabilitacyjnego, o których mowa w przepisach o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zaliczonego na poczet emerytury przyznanej za okres, za który zostały pobrane,

– kwot nienależnie pobranych emerytur, rent i innych świadczeń z tytułu zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego za okres przed dniem wejścia w życie ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z tytułu ubezpieczeń społecznych, o których mowa w ustawie z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, wraz z odsetkami za zwłokę w ich spłacie oraz z tytułu zaopatrzenia określonego w odrębnych przepisach,

– kwot nienależnie pobranych świadczeń uzupełniających dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji,

– kwot nienależnie pobranych świadczeń postojowych otrzymanych na podstawie przepisów ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych,

– nieopłaconych należności z tytułu składek, o których mowa w art. 24 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, do których poboru jest obowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych,

– kwot nienależnie pobranych świadczeń wychowawczych i świadczeń dobry start,

– kwot nienależnie pobranych zasiłków rodzinnych lub pielęgnacyjnych, świadczeń rodzinnych oraz zasiłków dla opiekunów w razie braku możliwości potrącenia z wypłacanych zasiłków rodzinnych, pielęgnacyjnych, świadczeń rodzinnych oraz zasiłków dla opiekunów, wraz z odsetkami za zwłokę w ich spłacie, a także kwoty zasiłku pielęgnacyjnego wypłaconego za okres, za który przyznano dodatek pielęgnacyjny,

– kwot nienależnie pobranego dodatku weterana poszkodowanego,

– kwot nienależnie pobranych świadczeń wyrównawczych otrzymanych na podstawie przepisów ustawy z 29 października 2021 r. o świadczeniu wyrównawczym dla osób uprawnionych do wcześniejszej emerytury z tytułu opieki nad dziećmi wymagającymi stałej opieki,

– kwot nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego,

– kwot nienależnie pobranego świadczenia wspierającego, o którym mowa w ustawie z 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym,

– kwot nienależnie pobranych świadczeń „aktywny rodzic”, o których mowa w ustawie z dnia 15 maja 2024 r. o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka – „Aktywny rodzic”,

– zasiłków wypłaconych z tytułu pomocy społecznej, jeżeli przy wypłacie zastrzeżono ich potrącanie, oraz zasiłku stałego lub zasiłku okresowego wypłaconych na podstawie przepisów o pomocy społecznej za okres, za który przyznano emeryturę lub rentę,

– zasiłków i świadczeń wypłaconych na podstawie przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu za okres, za który przyznano prawo do emerytury lub renty.

Warto przypomnieć, że w okresie od 1 marca 2024 r. do 28 lutego 2025 r., kwotą wolną od potrąceń z tych tytułów była kwota 1009,33 zł.

d) 322,66 zł – przy potrącaniu należności z tytułu odpłatności za pobyt osób uprawnionych do świadczeń w domach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych lub zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych – na wniosek dyrektorów tych placówek.
Warto przypomnieć, że w okresie od 1 marca 2024 r. do 28 lutego 2025 r., kwotą wolną od potrąceń z tych tytułów była kwota 305,84 zł.

Waloryzacja 2025: Najniższa emerytura i renta od 1 marca i kwoty maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent

Prezes ZUS ogłosił także w tym samym komunikacie, że od dnia 1 marca 2025 r.:

1) kwoty najniższej emerytury i renty wynoszą:
a) 1878,91 zł miesięcznie – emerytura, renta rodzinna i renta dla osób całkowicie niezdolnych do pracy,
b) 1409,18 zł miesięcznie – renta dla osób częściowo niezdolnych do pracy;

2) kwoty dodatków do emerytury i renty wynoszą:
a) pielęgnacyjnego – 348,22 zł miesięcznie,
b) dla sierot zupełnych – 654,48 zł miesięcznie;

3) kwoty maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent w razie osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 70 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, nie wyższej jednak niż 130 % tego wynagrodzenia, wynoszą:
a) 939,61 zł – dla emerytur lub rent z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,
b) 704,75 zł – dla rent z tytułu częściowej niezdolności do pracy,
c) 798,72 zł – dla rent rodzinnych, do których uprawniona jest jedna osoba;

Podstawowe zasady potrącania przez ZUS z emerytur i rent, kwot podlegających egzekucji

W przypadku, gdy komornik egzekwuje należność od emeryta lub rencisty (z jego emerytury lub renty) – za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, ZUS ma obowiązek uwzględnić z urzędu kwotę wolną od potrąceń i egzekucji. Nie trzeba w tym przypadku składać żadnego wniosku.

W pierwszej kolejności (przed wszystkimi innymi potrąceniami) ZUS odlicza z emerytury lub renty tzw. należności publicznoprawne, czyli:
- składkę na ubezpieczenie zdrowotne,
- zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych i inne należności z tego tytułu.

Następnie ZUS potrąca z emerytury lub renty następujące należności w kolejności określonej w art. 139 ustawy emerytalnej:

1) świadczenia wypłacane w kwocie zaliczkowej, następnie kwoty świadczenia lub świadczeń podlegające rozliczeniu w trybie określonym w art. 98 ust. 3, a następnie traktowane jak świadczenie wypłacane w kwocie zaliczkowej kwoty zasiłku chorobowego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia oraz świadczenia rehabilitacyjnego, o których mowa w przepisach o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zaliczone na poczet emerytury przyznanej za okres, za który zostały pobrane;

2) kwoty nienależnie pobranych emerytur, rent i innych świadczeń z tytułu:
a) zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego za okres przed dniem wejścia w życie ustawy,
b) ubezpieczeń społecznych, o których mowa w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, wraz z odsetkami za zwłokę w ich spłacie,
c) zaopatrzenia określonego w odrębnych przepisach;

2a) kwoty nienależnie pobranych świadczeń uzupełniających dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji;

2b) kwoty nienależnie pobranych świadczeń postojowych otrzymane na podstawie przepisów ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2024 r. poz. 340, 1089, 1222 i 1473);

2c) nieopłacone należności z tytułu składek, o których mowa w art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, do których poboru jest obowiązany ZUS;

2d) kwoty nienależnie pobranych świadczeń wychowawczych i świadczeń dobry start;

2e) kwoty nienależnie pobranego świadczenia honorowego z tytułu ukończenia 100 lat życia, o którym mowa w ustawie z dnia 18 października 2024 r. o świadczeniu honorowym z tytułu ukończenia 100 lat życia (Dz. U. poz. 1674);

3) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie: należności alimentacyjnych, należności z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłaconych osobie uprawnionej na podstawie ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2023 r. poz. 1993), należności likwidatora funduszu alimentacyjnego powstałych z tytułu świadczeń alimentacyjnych wypłaconych na podstawie ustawy z dnia 18 lipca 1974 r. o funduszu alimentacyjnym (Dz. U. z 1991 r. poz. 200, z późn. zm.) [22] oraz należności z tytułu wypłaconej zaliczki alimentacyjnej wypłaconych osobie uprawnionej na podstawie ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz. U. poz. 732 i 1366, z 2007 r. poz. 1378, z 2008 r. poz. 770 oraz z 2009 r. poz. 1261);

4) należności alimentacyjne potrącane na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego;

5) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż należności, o których mowa w pkt 3;

6) kwoty nienależnie pobranych zasiłków rodzinnych lub pielęgnacyjnych, świadczeń rodzinnych oraz zasiłków dla opiekunów w razie braku możliwości potrącenia z wypłacanych zasiłków rodzinnych, pielęgnacyjnych, świadczeń rodzinnych oraz zasiłków dla opiekunów, wraz z odsetkami za zwłokę w ich spłacie, a także kwoty zasiłku pielęgnacyjnego wypłaconego za okres, za który przyznano dodatek pielęgnacyjny;

6a) kwoty nienależnie pobranego dodatku weterana poszkodowanego;

6b) kwoty nienależnie pobranych świadczeń wyrównawczych otrzymane na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 października 2021 r. o świadczeniu wyrównawczym dla osób uprawnionych do wcześniejszej emerytury z tytułu opieki nad dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz. U. poz. 2314);

7) kwoty nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego;

7a) (uchylony)

7b) kwoty nienależnie pobranego świadczenia wspierającego, o którym mowa w ustawie z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz. U. poz. 1429 i 2760);

7c) kwoty nienależnie pobranych świadczeń „aktywny rodzic”, o których mowa w ustawie z dnia 15 maja 2024 r. o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka – „Aktywny rodzic” (Dz. U. poz. 858);

8) zasiłki wypłacone z tytułu pomocy społecznej, jeżeli przy wypłacie zastrzeżono ich potrącanie, oraz zasiłek stały lub zasiłek okresowy wypłacone na podstawie przepisów o pomocy społecznej za okres, za który przyznano emeryturę lub rentę;

9) zasiłki i świadczenia wypłacone na podstawie przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu za okres, za który przyznano prawo do emerytury lub renty;

10) z tytułu odpłatności za pobyt osób uprawnionych do świadczeń w domach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych lub zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych – na wniosek dyrektorów tych placówek.

Przy czym, przy dokonywaniu potrąceń, o których mowa w pkt 4), potrąca się w pierwszej kolejności alimenty zaległe za okres wskazany w tytule wykonawczym, pod warunkiem uzyskania od wierzyciela oświadczenia, że nie zostały w inny sposób uiszczone przez dłużnika.

ZUS potrącając ww. należności ma dwa ograniczenia. Są to:
- granice, do jakich świadczenie może podlegać egzekucjom lub potrąceniom; sposób ustalania granic dla potrącenia lub egzekucji tych należności jest dokładnie określony w art. 140 ustawy emerytalnej – również w sytuacji, kiedy następuje zbieg różnych rodzajów potrąceń i egzekucji,
- kwota świadczenia wolna od potrąceń i egzekucji – ZUS określamy ją w odniesieniu do najniższej emerytury lub renty, zgodnie z zasadami, które określa art. 141 ustawy emerytalnej.

Warto wiedzieć też, że na podstawie art. 141 ustawy emerytalnej:

1) Jeżeli po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych wysokość świadczenia jest niższa niż kwota świadczenia wolna od potrąceń i egzekucji - potrąceń i egzekucji nie dokonuje się.

2) Kwoty wolne od potrąceń i egzekucji ustala się dla emerytur i rent wraz ze wszystkimi wzrostami i zwiększeniami, dodatkami oraz innymi świadczeniami wypłacanymi wraz z emeryturą lub rentą na podstawie odrębnych przepisów, z wyłączeniem:
- świadczeń rodzinnych,
- dodatku dla sierot zupełnych,
- dodatku pielęgnacyjnego,
- dodatku weterana poszkodowanego i
- dodatku pieniężnego do renty inwalidzkiej.

3) W razie dokonywania potrąceń i egzekucji z części renty rodzinnej ustalanej w wysokości dla więcej niż jednej osoby uprawnionej kwotę wolną od potrąceń i egzekucji dla tej części renty ustala się proporcjonalnie do liczby osób uprawnionych do renty rodzinnej. Wynik dzielenia kwoty wolnej od potrąceń i egzekucji, przez liczbę osób uprawnionych do renty rodzinnej, po zaokrągleniu w górę do pełnych groszy, stanowi ustaloną proporcjonalnie kwotę części renty rodzinnej wolnej od potrąceń i egzekucji.

oprac. Paweł Huczko

Podstawa prawna:
- Komunikat Prezesa ZUS z 18 lutego 2025 r. w sprawie kwoty najniższej emerytury i renty, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot zupełnych, kwot maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent oraz kwot emerytur i rent wolnych od egzekucji i potrąceń – MP. z 20 lutego 2025 r. Poz. 152.
- art. 139-144 ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.