Kto może ubiegać się o emeryturę rolniczą? Sprawdzamy warunki wiekowe, wymagany staż ubezpieczeniowy i sytuacje, w których możliwe jest uzyskanie świadczenia zarówno z KRUS, jak i ZUS. Dowiedz się więcej o emeryturach dla rolników!
- Jakie są warunki przyznawania emerytury rolniczej?
- Kiedy emerytura z ZUS i KRUS?
- Co jeszcze warto wiedzieć o emeryturach rolniczych?
Emerytura rolnicza to świadczenie przysługujące osobom związanym z działalnością rolniczą, które spełnią określone przez prawo warunki. Kluczowe kryteria to osiągnięcie odpowiedniego wieku emerytalnego oraz posiadanie minimalnego wymaganego stażu ubezpieczenia emerytalno-rentowego w KRUS. Dodatkowe przepisy dotyczą osób, które zakończyły działalność rolniczą przed 2018 rokiem.
Warto również wiedzieć, że osoby, które posiadają staż ubezpieczeniowy zarówno w KRUS, jak i w ZUS, mogą ubiegać się o dwa świadczenia emerytalne. Poniżej omawiamy szczegóły przepisów, wymagania oraz zmiany w prawie, które wpłynęły na zasady przyznawania emerytur rolniczych w ostatnich latach.
Jakie są warunki przyznawania emerytury rolniczej?
Warunki przyznania emerytury rolniczej zawiera ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników. Wynika z niej, że emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu (rolnikowi, domownikowi), który spełnia łącznie następujące dwa warunki:
- osiągnął wiek emerytalny; wiek emerytalny kobiety wynosi 60 lat, a mężczyzny 65 lat;
- podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat, z uwzględnieniem art. 20 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Emerytura rolnicza przysługuje także ubezpieczonemu rolnikowi, który do dnia 31 grudnia 2017 r. spełnił następujące warunki:
- osiągnął wiek 55 lat, jeśli jest kobietą, albo 60 lat, jeśli jest mężczyzną;
- podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 30 lat;
- zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej.
Okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu to okres ubezpieczenia społecznego rolników począwszy od 1 stycznia 1991 r. Przy czym do okresów podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, od których zależy prawo do emerytury rolniczej osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., zalicza się okresy:
- podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983-1990;
- prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16. roku życia, przed 1 stycznia 1983 r.;
- od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi.
W związku z powyższym prawo do emerytury rolniczej uzyska osoba, która poza wymaganym wiekiem będzie legitymować się co najmniej 25-letnim okresem podlegania wyłącznie rolniczemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu. Z tym zastrzeżeniem, że okresów innych niż rolnicze nie uwzględnia się również przy ustalaniu wysokości emerytury rolniczej takich osób (za wyjątkiem okresu odbywania czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim przed 1 stycznia 1999 r. w przypadku osób, które nie nabędą prawa do emerytury w ZUS).
Kiedy emerytura z ZUS i KRUS?
Osoba, która po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego nabędzie prawo do emerytury rolniczej (czyli będzie legitymować się co najmniej 25-letnim okresem podlegania wyłącznie rolniczemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu) oraz do emerytury pracowniczej (za okresy podlegania ubezpieczeniu w systemie powszechnym), będzie miała prawo do wypłaty obu świadczeń emerytalnych tj. z ZUS i z KRUS.
Natomiast osoba, która ukończy wiek emerytalny i nie legitymuje się 25-letnim okresem rolniczego ubezpieczenia emerytalno-rentowego, a posiada okresy ubezpieczenia społecznego w systemie powszechnym, może wystąpić o przyznanie prawa do emerytury pracowniczej do ZUS. Wysokość tego świadczenia będzie zwiększona za okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników - na podstawie zaświadczenia wydanego przez KRUS.
Wysokość zwiększenia ustala się według zasad wymiaru części składkowej emerytury rolniczej. Zgodnie z art. 26a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Co jeszcze warto wiedzieć o emeryturach rolniczych?
Osobom urodzonym przed 1 stycznia 1949 r., przy ustalaniu prawa i wysokości emerytury rolniczej, uwzględnia się zarówno ww. okresy pracy rolniczej i podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, jak i okresy innego ubezpieczenia – od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami dot. świadczeń z systemu powszechnego (np. z tytułu zatrudnienia, prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej).
W przypadku uzyskania prawa również do emerytury pracowniczej, osobom takim wypłaca się jedno wybrane świadczenie. A zatem emeryturę rolniczą z KRUS, z uwzględnieniem okresów innego ubezpieczenia lub emeryturę pracowniczą z ZUS.
Od 15 czerwca 2022 r. prowadzenie działalności rolniczej nie ma wpływu na wysokość emerytury rolniczej. Co wynika z ustawa z dnia 28 kwietnia 2022 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Emeryci nie muszą też przenosić własności i posiadania gospodarstwa na trwałe ani oddawać gospodarstwa w dzierżawę, aby otrzymywać to świadczenie w pełnej wysokości.
Od marca 2023 r. osoby, które opłacały składkę na ubezpieczenie emerytalno-rentowe w podwójnej wysokości w związku z prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej i osoby, które opłacały dodatkową składkę z tytułu prowadzenia działalności rolniczej na użytkach rolnych o powierzchni przekraczającej 50 ha przeliczeniowych otrzymują dodatek w wysokości 0,5% emerytury podstawowej za każdy rok opłacania takiej składki. O czym mówi ustawa z dnia 13 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Ustawa z dnia 28 kwietnia 2022 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2022 r. poz. 1155).
Ustawa z dnia 13 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2023 r. poz. 337).