Są dwa wyroki Trybunału Konstytucyjnego (z 2023 r. i z 2024 r.) Nie są opublikowane więc, aby ZUS mógł wypłacić emerytom należne im pieniądze (często za okres od 2009 r.), to muszą zostać uchwalone przez Sejm specustawy dedykowane do wdrożenia poszczególnych wyroków - są niezbędne zarówno dla poszkodowanych emerytów (żeby mogli złożyć wnioski) jak i ZUS (żeby mógł je rozpatrzyć). Stan na dziś jest taki: Specustawa nr 1, to projekt wniesiony do Sejmu przez posłów opozycji (prawdopodobnie nigdy nie zacznie działać). Specustawa nr 2 zapowiedziana jest przez rząd (zacznie działać od połowy 2025 r.). I najważniejsza Specustawa nr 3 (omówiona na końcu artykułu), nie jest zapowiedziana przez premiera - jest jednak powszechnie oczekiwana przez emerytów i ekspertów rynku ubezpieczeń społecznych.
Specustawa nr 1 i 2 to wyrok TK z 15 listopada 2023 r. (sygn. akt P 7/22) i wyrównanie strat dla emerytów, którzy od 2009 r. do 2019 r. przechodzili na emeryturę w czerwcu. Gdyby przeszli w maju (np. 2010 r.), to uzyskaliby większą emeryturę o 300 zł - 500 zł miesięcznie (średnio). Wynikało to z kapitalizacji:
1) kwartalnej i rocznej (dla emerytów "majowych") i tylko
2) waloryzacji rocznej (dla emerytów "czerwcowych") - tu nie było do 2019 r. waloryzacji kwartalnej co skutkowało obniżką emerytur średnio 300 zł - 500 zł.
Specustawa nr 3 to wyrok TK z dnia 4 czerwca 2024 r. sygn. akt SK 140/20 (Link do wyroku TK i uzasadnienia) i wyrównanie (wstecz średnio jednorazowo 79 000 zł) i podwyżki na przyszłość (średnio co miesiąc 1450 zł) dla emerytów, którzy za korzystanie z wcześniejszych emerytur ponieśli karę w postaci obniżki kapitału emerytalnego (nawet o 150 000 zł - 200 000 zł). W efekcie ZUS obniżył im emerytury powszechne (60 lat i 65 lat).
Specustawa przeliczeniowa nr 1 dla emerytów i ZUS - wyrok TK z 15 listopada 2023 r. (sygn. akt P 7/22)
Druk Sejmowy nr 909 Link
Projektowana ustawa wniesiona przez posłów to:
Zasada 1) Ponowne przeliczenie emerytur osobom, którym to świadczenie zostało przyznane w czerwcu w latach 2009 – 2019. Przeliczeniu podlegać będzie podstawa obliczenia emerytury przyjęta w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury.
Zasada 2) Emerytura w ponownie ustalonej wysokości przysługuje od dnia, od którego podjęto wypłatę przyznanej emerytury, a w sytuacji gdy prawo do emerytury było zawieszone – od dnia, od którego mogłaby zaistnieć wypłata. To bardzo ważne specustawa nr 1 zakłada wyrównania wstecz!
Zasada 3 )Wyrównania - ponownie ustalona wysokość przyznanej emerytury jest wyższa od wypłacanej dotąd. Zgodnie z nią osobie uprawnionej będzie przysługiwało prawo do otrzymania kwoty stanowiącej różnicę między sumą kwot emerytur, jakie przysługiwałyby w okresie od dnia od którego podjęto wypłatę przyznanej emerytury, do dnia wydania decyzji, z uwzględnieniem ich waloryzacji, a sumą kwot wypłaconych w tym okresie. Wprowadzane przepisy dotyczą również ponownego ustalania renty rodzinnej.
Miesięczna strata emeryta od 2009 r. do 2024 r. (dla emeryta czerwcowego) wynosi średnio 500 zł (uwzględniamy wszystkie waloryzacje). Błąd został popełniony w 2009 r. Do 2024 r. jest to 15 lat x 12 miesięcy x 500 zł = 90 000 zł (otwarta jest kwestia odsetek).
Specustawa przeliczeniowa nr 2 dla emerytów i ZUS - wyrok TK z 15 listopada 2023 r. (sygn. akt P 7/22)
To projekt rządowy (prowadzi go MRPiPS) - jego cechą jest to, że nie przewiduje wyrównania wstecz (inaczej jest w specustawie nr 1).
Miesięczna strata emeryta od 2010 r. do 2024 r. (dla emeryta czerwcowego) wynosi średnio 300 zł (uwzględniamy wszystkie waloryzacje). Błąd został popełniony w 2010 r. Do 2024 r. jest to 14 lat x 12 x 300 zł = 50 400 zł
Specustawa 2 (według obecnych zapowiedzi nie przyznaje emerytowi 54 000 zł). Podniesie mu wartość emerytury o np. 350 zł od 1 lipca 2025 r.
Specustawa przeliczeniowa nr 3 dla emerytów i ZUS - wyrok TK z dnia 4 czerwca 2024 r. sygn. akt SK 140/20
Z uwagi na brak publikacji wyroku TK w Dzienniku Ustaw ZUS nie rozpatrzy żadnego wniosku emeryta o ponowne przeliczenie emerytur. Pozostaje więc około 150 000 - 200 000 ludziom iść po sprawiedliwość do sądu cywilnego. Te wydają - od czasu do czasu - korzystne wyroki, ale często tylko trzy lata wstecz.
1) Emeryt ma prawo do przeliczenia emerytury w wysokości bez zmniejszania o kwotę około 130 000 zł, ale tylko za trzylata wstecz
2) ZUS ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej przesłanki niezbędnej do wydania decyzji od dnia 4 lipca 2024 r.
Jest nadzieja emerytów na specustawę, która ureguluje "z urzędu" ich sytuację. Ta specustawa nie jest na dziś potwierdza - MRPiPS wypowiada się o niej w kontekście "analizujemy".
Polecamy prenumeratę startową DGP. Opłata tylko 19,99 zł