Jak ZUS wylicza emeryturę w 2025 roku: staż pracy, okresy składkowe, kapitał początkowy, tablica średniego dalszego trwania życia

• Tablica średniego dalszego trwania życia. Jak wpływa na wysokość emerytury?
• Wzór na obliczenie emerytury
• Jak ZUS ustala podstawę obliczenia emerytury?
• Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 26 marca 2024 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn
• Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 25 marca 2025 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn
• Jak czytać tablicę średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn
• Kiedy możliwe przeliczenie (ponowne) emerytury? Tylko gdy są nowe składki lub nowe dowody

Tablica średniego dalszego trwania życia. Jak wpływa na wysokość emerytury?

Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ma obowiązek ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” komunikatu w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (wyrażonego w miesiącach). Obowiązek ten wynika z art. 26 ust. 4 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251, z późn. zm.). 

Tablice te są podstawą do wyliczenia emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego, a emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy - ustalonej w sposób, o którym mowa w art. 25 - przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego. Jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z art. 26 ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny. 

Te tablice służą również do obliczenia wysokości hipotetycznej emerytury (art. 50 ust. 2 i ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – Dz. U. z 2023 r. poz. 1230, z późn. zm.).

Załącznikiem do Komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 26 marca 2024 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn, jest tablica średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn, która była przez ZUS stosowana do obliczenia emerytur osób przechodzących na emeryturę od 1 kwietnia 2024 roku do 31 marca 2025 r.

Natomiast najnowszy Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 25 marca 2025 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn, zawiera tablicę średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn, która przez ZUS jest stosowana od 1 kwietnia 2025 roku do 31 marca 2026 r.

ZUS korzysta z nowych tablic GUS od 1 kwietnia 2025 r. m.in. do obliczenia emerytury ze zreformowanego systemu dla osoby, które przejdzie na to świadczenie między kwietniem 2025 r. a marcem 2026 roku. Ale ZUS informuje, że przyszli emeryci, którzy kończą wiek emerytalny w tym okresie, nie muszą spieszyć się z przejściem na emeryturę, aby skorzystać z tegorocznej tablicy. Przyznając emeryturę, ZUS zawsze sprawdza, czy dla zainteresowanego korzystniejsze jest przyjęcie do obliczeń danych z tablicy trwania życia, która obowiązuje w momencie złożenia wniosku o emeryturę, czy ukończenia wieku emerytalnego - wyjaśnia Katarzyna Krupicka, regionalny rzecznik prasowy ZUS w województwie podlaskim.

Wzór na obliczenie emerytury

ZUS obliczając emeryturę dla osób, które urodziły się po 1948 roku, dzieli podstawę obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia.
Wzór na obliczenie emerytury: E=P/Śdtż
E - emerytura,
P - podstawa obliczenia emerytury,
Śdtż - średnie dalsze trwanie życia.

- Tablica jest kluczowym elementem przy wyliczaniu emerytury dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 roku. Ustalenie wysokości świadczenia opiera się na prostym działaniu matematycznym. Polega na  podzielić kapitał emerytalnego przez przeciętne dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach, które statystycznie emeryt powinien przeżyć. Im większy licznik oraz mniejszy mianownik tym wysokość emerytury, będzie wyższa - informuje Katarzyna Krupicka, regionalny rzecznik prasowy ZUS w województwie podlaskim.

ZUS wyjaśnia, że im większa liczba miesięcy życia na emeryturze przyjęta do obliczenia, tym świadczenie jest niższe.

Jak ZUS ustala podstawę obliczenia emerytury?

Ustalając podstawę obliczenia emerytury ZUS uwzględnia:
- zwaloryzowany kapitał początkowy (jeśli ubezpieczony był objęty ubezpieczeniem społecznym przed 1 stycznia 1999 r.);
- zwaloryzowane składki na ubezpieczenie emerytalne, które zostały zapisane na koncie w ZUS tej osoby po 1998 r. (do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego zacznie być wypłacana emerytura);
- zwaloryzowane środki, które są zapisane na subkoncie w ZUS (w tym również przeniesione z OFE) - jeżeli dana osoba jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego (OFE).

Jeśli ubezpieczony był objęty ubezpieczeniem społecznym przed 1999 r. i nie był objęty ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi po 1998 r. do ustalenia podstawy jego emerytury ZSUS przyjmie jedynie kapitał początkowy tej osoby.

Jeśli ubezpieczony ubiega się o:
- wcześniejszą emeryturę,
- emeryturę obliczaną w tzw. mieszanej wysokości,
- emeryturę i spełnia warunki do przyznania  okresowej emerytury kapitałowej,
do ustalenia wysokości emerytury takiej osoby ZUS nie uwzględni środków, które są zapisane na subkoncie.

Gdy dana osoba otrzymywała wcześniejszą emeryturę, to przy obliczeniu wysokości zasadniczej emerytury (gdy ta osoba osiągnie wiek emerytalny), ZUS pomniejszy podstawę obliczenia emerytury o łączną kwotę świadczeń, którą dotąd ta osoba otrzymała.

Więcej na ten temat: Wzór na emeryturę z ZUS. Jak obliczyć? Staż pracy, okresy składkowe, waloryzacja składek i kapitału początkowego

Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 26 marca 2024 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn

Na podstawie art. 26 ust. 4 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251, 1429 i 1672) Prezes GUS ogłosił tablicę średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn, stanowiącą załącznik do komunikatu. 
Załącznik do ww. komunikatu:

ZUS wyjaśnił, że ta tablica średniego dalszego trwania życia oparta jest na danych o śmiertelności za 2023 r. Wynika z nich, że w ubiegłym roku odnotowano 408 tys. zgonów, czyli o 39 tys. mniej w stosunku do 2022 r. (447 tys.). To już drugi rok po pandemii, gdy w tablicach ogłoszonych przez  GUS nastąpił wzrost średniego dalszego trwania życia. Tablica przedstawia przeciętną liczbę miesięcy, jaką mają do przeżycia osoby w wieku od 30 do 90 lat.  Każdy przedział wiekowy wzrasta o różną liczbę miesięcy. Osoba w wieku 30 lat będzie  żyła dłużej  o: 12,7 miesiąca, 60-latek o 9,9 miesiąca, a 80-latek o 6,1 miesiąca niż wskazywały tablice w roku ubiegłym.
Jeżeli umieralność jest mniejsza, tak jak miało to miejsce w 2024 roku, wówczas zwiększa się statystyczna długość średniego dalszego trwania życia. 

Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 25 marca 2025 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn

Na podstawie art. 26 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 1631 i 1674) ogłasza się tablicę średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn, stanowiącą załącznik do komunikatu. Poniżej załącznik do tego komunikatu: 

Tablica ta jest podstawą do przyznania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia 2025 r. do dnia 31 marca 2026 r. A emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy - ustalonej w sposób, o którym mowa w art. 25 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 1631, z późn. zm.) - przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego.
Jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z art. 26 ust. 1 ww. ustawy o emeryturach i rentach z FUS stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny.
Tablice służą również do obliczenia wysokości hipotetycznej emerytury (art. 50 ust. 2 i ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – Dz. U. z 2024 r. poz. 497, z późn. zm.).

Jak czytać tablicę średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn

Prezes GUS wyjaśnia, że do poprawnego odczytania informacji zawartych w ww. tablicy (tabeli) średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn kluczowe jest zrozumienie, że wiek, w jakim dana osoba zamierza przejść na emeryturę, określa się w latach (boczek tabeli: „30”, „31”, …, „90”) i miesiącach (główka tabeli: „0”, „1”, …, „11”) ukończonych.
Wartości podane w tabeli przedstawiają średnie dalsze trwanie życia w miesiącach osoby przechodzącej na emeryturę w określonym wieku.

Prezes GUS podaje następujące przykłady:

Przykład 1:
Osoba X, która urodziła się 1 czerwca 1960 roku, planuje przejść na emeryturę z dniem 10 czerwca 2025 roku. W tym dniu będzie ona miała zatem ukończonych dokładnie 65 lat i 0 miesięcy (czyli nie ukończy jeszcze 65 lat i 1 miesiąca), dlatego też wielkość przeciętnego dalszego trwania życia należy odczytać z komórki znajdującej się na skrzyżowaniu wiersza tabeli, w którego boczku znajduje się liczba „65”, i kolumny o nagłówku „0”. Jest to wartość 220,8 (zaznaczona na niebiesko) oznaczająca oczekiwaną liczbę miesięcy dalszego życia dla osoby X, przy założeniu utrzymywania się umieralności na poziomie z danego roku. Zgodnie z tym założeniem, dla osoby w wieku dokładnie 65 lat, oczekiwane dalsze trwanie życia wynosi 220,8 miesiąca, czyli 18,4 roku, co oznacza, że osoba w tym wieku dożyłaby przeciętnie 83,4 roku.

Przykład 2:
Osoba Y urodziła się 2 stycznia 1955 roku i planuje przejść na emeryturę 15 lipca 2025 roku, kiedy to będzie miała ukończone 70 lat i 6 miesięcy (czyli nie ukończy jeszcze 70 lat i 7 miesięcy). Przeciętne dalsze trwanie życia dla jej wieku należy odczytać z komórki znajdującej się na skrzyżowaniu wiersza tabeli, w którego boczku znajduje się liczba „70”, i kolumny o nagłówku „6”. Wartość 175,0 (zaznaczona na zielono) oznacza oczekiwaną liczbę miesięcy dalszego życia osoby Y, przy założeniu utrzymywania się warunków umieralności na niezmiennym poziomie. Zatem dla osoby w wieku dokładnie 70 lat i 6 miesięcy (70,5 roku) oczekiwane dalsze trwanie życia wynosi 175 miesięcy, czyli 14,6 roku. Oznacza to, że osoba w tym wieku dożyłaby przeciętnie 85,1 roku (przy założeniu utrzymywania się umieralności na poziomie z 2024 roku).

Na podstawie opisanych przykładów widać wyraźnie, że osoba w wieku 65 lat średnio dożyłaby 83 lat, podczas gdy osoba w wieku 70 lat – 85 lat. Dla wielu może być niezrozumiałe, dlaczego dla osoby młodszej przeciętne trwanie życia jest krótsze, niż dla osoby starszej. Prezes GUS wyjaśnia, że jest to zgodne z powszechnie stosowaną metodologią do obliczania średniego dalszego trwania życia i wynika z faktu, że przeżycie każdego kolejnego roku zwiększa szansę dożycia do coraz starszego wieku.

Kiedy możliwe przeliczenie (ponowne) emerytury? Tylko gdy są nowe składki lub nowe dowody

ZUS informuje, że nowa tablica średniego dalszego trwania życia nie dotyczy osób, które już przeszły na emeryturę i nie odprowadzały nowych składek emerytalnych. 
Przeliczenie świadczenia (emerytury lub renty) jest możliwe wyłącznie w pewnych dokładnie określonych sytuacjach. Na przykład emeryt, który wciąż pracował i odprowadzał składki emerytalne może raz na rok lub po zakończeniu zatrudnienia doliczyć je do świadczenia, które już otrzymuje. Ale w takim przypadku najnowszą tablicę dalszego trwania życia ZUS zastosuje wyłącznie do dodatkowych składek, a nie do całego świadczenia - podkreśla ZUS.