Pojęcia
Prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, oraz wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi
Prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się.
Na wstępnie warto zaznaczyć, że zasady nabywania prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze określają przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Natomiast wiek emerytalny, wymagany do nabycia prawa, staż pracy oraz rodzaje prac określają przepisy rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
Zgodnie z przepisami w/w rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.
Zobacz również: Jakie prace zaliczymy do prac w szczególnych warunkach
W myśl § 4. 1 rozporządzenia, pracownik który wykonywał prace wymienione w wykazie A, w szczególnych warunkach nabywa prawo do emerytury, jeżeli :
- osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, oraz
- ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.
Wykaz B rozporządzenia wymienia prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. Do prac tych zaliczymy m.in., prace na statkach żeglugi powietrznej, prace w portach morskich, prace gorące w hutach żelaza i stali oraz hutach metali nieżelaznych, prace różne takie jak np. prace nurków.
Jakie są warunki przejścia na wcześniejszą emerytura z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze osób urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r.
Osoby urodzone przed dniem 1 stycznia 1949 r. po spełnieniu wymaganych warunków mogą przejść na wcześniejszą emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w każdym czasie. Dla tych osób nie istnieje żadna data graniczna, do której należałoby spełnić warunki, aby uzyskać prawo do takiej emerytury.
Jakie są warunki przejścia na wcześniejszą emerytura z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r.
Osoby urodzone po dniu 31 grudnia 1948 r.mają dwie możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę.
Możliwość pierwsza
Osoby urodzone po dniu 31 grudnia 1948 r, aby uzyskać prawo do wcześniejszej emerytury muszą:
- wykazać się wymaganym stażem pracy,
- osiągnąć obniżony wiek do dnia 31 grudnia 2008 r.,
pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego (lub złożyły wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w takim funduszu, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa).
Możliwości druga
Zgodnie z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych osoba ubezpieczona nabywa prawo do wcześniejszej emerytury po osiągnięciu wieku przewidzianego w ustawie (55 lat dla kobiet, 60 lat dla mężczyzn lub niższy), jeżeli w dniu wejścia ustawy tj. 1 stycznia 1999 r. osiągnęła:
- 15 letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
- okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.
pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego (lub złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w takim funduszu, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa), oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.
Zobacz również serwis: Prawa seniora
Podstawa prawna:
- Rozporządzenie Rady Ministrów 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
- Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.