Prawa seniora

Z przejawami dyskryminacji często możemy się spotkać w trakcie trwania stosunku pracy. Przepisy jednak jasno stanowią, że niedopuszczalna jest jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub pośrednia ze względu na wiek. Warto więc wiedzieć, że pracownik wobec którego pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, ma prawo do odszkodowania.

Ponieważ wysokość świadczeń emerytalnych w Polsce nie jest imponująca, coraz więcej emerytów decyduje się na podjęcie dodatkowego zatrudnienia. Oprócz umowy o pracę czy też umowy o dzieło warto zastanowić się nad otwarciem własnej działalności gospodarczej.

Wiek ma szczególny status wśród kryteriów dyskryminacji, gdyż znacznie częściej niż płeć może stanowić obiektywną przyczynę nierównego traktowania. Z dyskryminacją ze względu na wiek możemy się spotkać już na etapie rekrutacji kandydatów do pracy. Świadczą o tym chociażby treści ogłoszeń w sprawie pracy, które często wśród wymagań na pierwszym miejscu stawiają młodość.

Osoby pobierające rentę socjalną mogą podjąć dodatkowe zatrudnienie, ale powinny pamiętać, że prawo do renty ulega zawieszeniu w przypadku osiągania przychodów przekraczających 30% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Warto też wiedzieć, że przepisy nakładają na rencistę obowiązek powiadomienia ZUS o osiąganiu przychodu w kwocie powodującej zawieszenie prawa do tej renty.

Członkowie rodziny zmarłego, którym została przyznana renta rodzinna powinni wiedzieć, że jeśli zdecydują się na podjęcie pracy, osiągane przez nich zarobki mogą mieć wpływ na zawieszenie prawa do renty lub na zmniejszenie jej wysokości.

Sytuacja osób starszych na rynku pracy nie jest korzystna. Pracodawcy niechętnie zatrudniają seniorów, ponieważ rozpowszechnione jest wśród nich przekonanie, że starsi pracownicy są mniej wydajni w pracy. Ustawodawca zachęca firmy do zatrudnienia osób starszych w ten sposób, że zwalnia pracodawców z obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Osoby pobierające renty z tytułu niezdolności do pracy mogą podjąć dodatkowe zatrudnienie. Muszą jednak pamiętać, że w zależności do uzyskiwanych przychodów renta będzie przysługiwać w pełnej wysokości, ulegnie zmniejszeniu lub zawieszeniu. Oprócz tego każdy rencista, który osiągał przychód z tytułu wykonywania pracy, która objęta jest obowiązkiem ubezpieczeń społecznych, ma obowiązek powiadomić organ rentowy (ZUS) o wysokości przychodu uzyskanego z tytułu tej pracy.

Świadczenia emerytalne w Polsce nie są wysokie i nie wystarczają na zaspokojenie podstawowych potrzeb. W związku z tym emeryci coraz częściej decydują się na podjęcie dodatkowego zatrudnienia. Muszą jednak pamiętać, że osiągane przez nich przychody (poza otrzymywaną rentą) będą wpływać na wysokość emerytury, która może być zmniejszona bądź zawieszona.

Jednym ze sposobów dorabiania emerytów jest praca nakładcza, czyli chałupnictwo. Może być ona wykonywana w domu i co ważne nie występuje tu ograniczenie do samodzielnego wykonywania danego zlecenia. Emeryt może więc skorzystać z pomocy osób trzecich: rodziny lub znajomych.

Ustawodawca objął szczególną ochroną przed zwolnieniem pracowników w wieku przedemerytalnym. Oznacza to, że pracodawca nie może wypowiedzieć im umowy o pracę, pod warunkiem, że spełnią warunki określone w przepisach.

Zgodnie z prawem, szczególną ochroną przed zwolnieniem zostali objęci pracownicy w wieku przedemerytalnym, którym brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego. Zasady tej nie stosuje się jednak w stosunku do pracownika, który uzyskał prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Podpisując umowę o pracę, należy przede wszystkim zwrócić uwagę na jej treść oraz formę. Warto też wiedzieć, że postanowienia umowy o pracę nie mogą być dla pracownika mniej korzystne niż przepisy prawa pracy. Poniżej znajduje się kilka cennych wskazówek, które pozwolą uniknąć zawarcia niekorzystnej umowy o pracę.

Rozróżniamy kilka rodzajów umów o pracę. Najkorzystniejsza dla pracownika jest umowa na czas nieokreślony, ponieważ zapewnia trwałość stosunku pracy. Przed podjęciem nowej pracy należy się spodziewać, że pracodawca nam zaproponuje umowę na okres próbny, a w przypadku, gdy będzie szukał odpowiedniej osoby na zastępstwo nieobecnego pracownika otrzymamy umowę na zastępstwo. Zanim zdecydujemy się na podpisanie którejś z nich, warto wiedzieć, czym się one charakteryzują.

Renciści bardzo chętnie korzystają z możliwości podjęcia dodatkowej pracy. Muszą się jednak liczyć z tym, że osiągane przez nich przychody mogą mieć wpływ na zmniejszenie, a nawet zawieszenie prawa do renty. Ograniczeniom tym nie będą podlegać m.in. renty dla inwalidów wojennych, wojskowych oraz niektóre renty rodzinne.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami nie trzeba rozwiązywać umowy o pracę, aby ZUS wypłacił emeryturę. Dotyczy to również osób ubiegających się o to świadczenie. Takie regulacje wpływają na większą aktywność zawodową emerytów.

Emeryci, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny (60 lat kobieta, 65 lat mężczyzna) mogą dorabiać do swoich świadczeń bez żadnych ograniczeń. Jednak osoby, które pobierają wcześniejsze emerytury, w zależności od tego jaki będą uzyskiwały dochód, ich emerytura może być zawieszona lub zmniejszona.

Odprawa rentowa (pieniężna) należy się pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę. Jest to obok wynagrodzenia za pracę, wypłata, wynikająca z tytułu pozostawania w stosunku pracy.

Pieniężna odprawa emerytalna jest zapewniona pracownikowi spełniającemu warunki do emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę.

Niektórzy emeryci oprócz pobieranych świadczeń emerytalnych, uzyskują także dodatkowe przychody z działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Osoby te są zobowiązane do zawiadomienia ZUS o podjęciu pracy o raz o wysokości osiąganego przychodu.

Osoby zatrudnione przy produkcji wyrobów zawierających azbest mogą skorzystać z leczenia uzdrowiskowego. Tryb kierowania na leczenie oraz rozliczania przez instytucje powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego kosztów z tytułu korzystania z leczenia reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 sierpnia 2004 r.

Polska jest jednym z nielicznych krajów, w którym pobyty w sanatoriach są finansowane ze środków publicznych. Z leczenia uzdrowiskowego mogą skorzystać przede wszystkim osoby przewlekle chore oraz rekonwalescenci, wymagający rehabilitacji. Wcześniej muszą jednak spełnić pewne warunki określone w przepisach prawa.

Osoby, którym przysługują szczególne uprawnienia do świadczeń opieki zdrowotnej określa ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Należą do nich m.in. Zasłużeni Honorowi Dawcy Krwi i Przeszczepu, inwalidzi wojskowi oraz żołnierze.

Leczenie uzdrowiskowe jest prowadzone w określonych kierunkach leczniczych. Oznacza to, że w zależności od schorzenia danej osoby będzie ona mogła skorzystać z leczenia uzdrowiskowego bądź nie. Wskazania i przeciwwskazania do lecznictwa uzdrowiskowego są analizowane w sposób zindywidualizowany w odniesieniu do danego pacjenta. W przypadku istnienia przeciwwskazań lekarz kierując pacjenta na leczenie uzdrowiskowe, może skierować pacjenta na konsultację do właściwego lekarza specjalisty.

Status uzdrowiska może być nadany obszarowi, który spełnia określone warunki. Przede wszystkim musi posiadać złoża naturalnych środków leczniczych oraz klimat o właściwościach leczniczych. W Polsce takich miejsc jest dużo i każde posiada określony profil leczniczy.

Pobyt w sanatorium osób skierowanych na leczenie uzdrowiskowe przez NFZ jest bezpłatny. Ponoszą one tylko koszty przejazdu do i z sanatorium. Możliwy jest również pełnopłatny pobyt w uzdrowisku - poza skierowaniem z NFZ.

Istnieją różne formy leczenia uzdrowiskowego. W zależności od tego jakie schorzenie dolega pacjentowi, zostanie on skierowany do sanatorium, szpitala, prewentorium bądź przychodni uzdrowiskowej.

Skierowanie na leczenie uzdrowiskowe jest wystawiane przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. Wymaga ono potwierdzenia przez Narodowy Fundusz Zdrowia, który określa datę i czas trwania leczenia oraz wyznacza odpowiedni zakład lecznictwa uzdrowiskowego.

W miejscowościach, które posiadają szczególne właściwości klimatyczne i walory krajobrazowe pobierana jest opłata klimatyczna lub uzdrowiskowa. Do jej uiszczenia zobowiązani są m.in. kuracjusze przebywający w sanatorium.

Osoby dorosłe, które korzystają z uzdrowiskowej rehabilitacji w sanatorium powinny mieć zagwarantowane określone warunki. Szczegółowy wykaz warunków realizacji świadczeń gwarantowanych z zakresu lecznictwa uzdrowiskowego określa załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 28 sierpnia 2009 r.

Wyjeżdżając na leczenie uzdrowiskowe należy pamiętać o zabraniu niezbędnych dokumentów, m.in. potwierdzonego przez oddział wojewódzki Funduszu skierowania na leczenie. Trzeba mieć również środki finansowe na pokrycie dodatkowych kosztów, związanych m.in. z korzystaniem z odbiornika telewizyjnego.

Gmina, której uda się uzyskać status uzdrowiska albo status obszaru ochrony uzdrowiskowej, uzyskuje świadectwo potwierdzające właściwości lecznicze znajdujących się na jej obszarze naturalnych surowców i klimatu. Przyciąga to turystów i w związku z tym przynosi zyski. W Polsce istnieje obecnie około 44 uzdrowisk.

Lecznictwo uzdrowiskowe polega na udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej w zakładach lecznictwa zdrowotnego przy wykorzystaniu właściwości naturalnych surowców leczniczych i klimatu. W zależności od tego jakie dana osoba ma schorzenie, zostanie skierowana do szpitala, sanatorium, prewentorium bądź przychodni uzdrowiskowej.

Prawo do przejścia na emeryturę bez względu na wiek dla osób opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki mają te osoby, które nie przystąpiły do otwartego funduszu emerytalnego i które do 31 grudnia 1998 r. spełniły wszystkie warunki wymagane do nabycia prawa do tego świadczenia.

Ustawa o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych określa zasady tworzenia i działania funduszy emerytalnych. Warto podkreślić, że ustawa ta nie narusza przepisów innych ustaw, które przewidują wypłatę świadczeń pieniężnych w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego.

Osoby, które zamierzają skorzystać z leczenia uzdrowiskowego powinny wiedzieć, że mają prawo zrezygnować lub skrócić swój pobyt w sanatorium. Swoją decyzję powinny jednak umotywować ważnymi przyczynami. Jeśli fundusz uzna je za uzasadnione wyznaczy nowy termin wyjazdu do uzdrowiska, lub obniży koszt pobytu w uzdrowisku o liczbę dni, które nie zostaną wykorzystane.

Prawo do emerytury kapitałowej i jej wysokość ustala Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w drodze decyzji, na podstawie wniosku o ustalenie prawa do emerytury złożonego przez członka otwartego funduszu emerytalnego.

Emerytury kapitałowe przysługują w ramach ubezpieczenia emerytalnego, o którym mowa w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych.

Emerytury kapitałowe są wypłacane za pośrednictwem jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, która jest właściwa do wypłaty emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Emerytura kapitałowa w postaci okresowej emerytury kapitałowej przysługuje członkowi otwartego funduszu emerytalnego do ukończenia 65. roku życia ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych.

Emerytura według nowych zasad z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, prawo do niej i jej wysokość są ustalane na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach FUS. Warto wiedzieć komu i kiedy ona przysługuje.

Uzyskanie wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest uwarunkowane osiągnięciem odpowiedniego wieku oraz wymaganego okresu zatrudnienia.

Lecznictwo uzdrowiskowe jest prowadzone przy wykorzystaniu specjalnych urządzeń. Jednym z nich jest tężnia, tzn. miejsce służące do zażywania inhalacji powstałego w jej otoczeniu specyficznego aerozolu. Mikroklimat, który roztacza się wokół tężni jest wykorzystywany do leczenia schorzeń m.in. górnych dróg oddechowych.

Na to czy dany lek będzie refundowany wpływa wiele czynników. Przede wszystkim należy wziąć pod uwagę jego koszty produkcji i skuteczność. To, które leki znajdą się na liście leków refundowanych jest szczególnie ważne dla grup uprzywilejowanych, które bezpłatnie zaopatrują się w leki refundowane.

Recepty lekarskie są wystawiane według określonego wzoru. Co do zasady termin realizacji recept wynosi 30 dni od dnia wystawienia. Apteka ma obowiązek przechowywania recept przez okres 5 lat licząc od końca roku, w którym zostały zrealizowane.

Wykaz chorób oraz leków i wyrobów medycznych, które ze względu na te choroby są przepisywane bezpłatnie, za opłatą ryczałtową lub za częściową odpłatnością znajduje się w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 8 grudnia 2009 r.

Zasady odpłatności za leki podstawowe, uzupełniające oraz recepturowe są określone w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Istnieją pewne zasady według, których wydaje się refundowane leki i wyroby medyczne. Przepisy przewidują również przeprowadzanie kontroli, której podlega wystawianie i realizacja recept obejmujących leki refundowane.

Wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do Ustawy o emeryturach pomostowych.

Przepisy prawa gwarantują osobom urodzonym przed 1 stycznia 1949 r. oraz uprawnionym do renty z tytułu niezdolności do pracy albo wskutek choroby zawodowej, przejście na wcześniejszą emeryturę.

Warunki nabywania emerytury górniczej są określone w Ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zakaz dyskryminacji w pracy ze względu na wiek

Własna działalność gospodarcza emeryta

Zakaz dyskryminacji w trackie procesu zatrudnienia ze względu na wiek

Renta socjalna i praca na etacie

Renta rodzinna i praca na etacie

Pracodawcy zatrudniający seniorów dostaną ulgi

Praca w trakcie pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy

Praca w trakcie pobierania emerytury

Praca nakładcza emeryta

Ochrona przed zwolnieniem w wieku przedemerytalnym

Ochrona przed zwolnieniem a uzyskanie prawa do renty

Umowa o pracę - na co zwrócić uwagę?

Jakie są rodzaje umów o pracę?

Dorabianie do renty bez ograniczeń

Emerytura z ZUS bez rozwiązywania umowy o pracę

Dorabianie do emerytury bez ograniczeń

Odprawa rentowa

Odprawa emerytalna

Zgłoszenie pracy emeryta w ZUS

Leczenie osób zatrudnionych przy produkcji wyrobów zawierających azbest

Kto może skorzystać z leczenia uzdrowiskowego?

Szczególne uprawnienia do świadczeń z opieki zdrowotnej

Wskazania i przeciwwskazania do leczenia uzdrowiskowego

Uzdrowiska i ich profile lecznicze

Koszty wyżywienia i zakwaterowania w sanatorium

Formy korzystania z leczenia uzdrowiskowego

Skierowanie na leczenie uzdrowiskowe

Opłata miejscowa i uzdrowiskowa

Co sanatorium musi zapewnić pacjentowi

Co należy zabrać wyjeżdżając na leczenie uzdrowiskowe

Gmina o statusie uzdrowiska lub obszaru ochrony uzdrowiskowej

Gdzie odbywa się leczenie uzdrowiskowe?

Emerytura dla osób opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki

Organizacja funduszy emerytalnych

Czy można skrócić lub zrezygnować z pobytu w sanatorium

Wysokość okresowej emerytury kapitałowej

Nabycie prawa do emerytury kapitałowej

Wysokość dożywotniej emerytury kapitałowej

Okresowa emerytura kapitałowa (II filar)

Emerytura według nowych zasad z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (I filar)

Wcześniejsza emerytura z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze

Jak działają tężnie?

Jakie są kryteria tworzenia wykazów leków refundowanych?

Terminy realizacji recept

Dla jakich chorób przepisuje się leki bezpłatnie, za opłatą ryczałtową lub częściową odpłatnością

Odpłatność za leki - zasady

W jaki sposób wydaje się leki refundowane

Jakie prace zaliczymy do prac o szczególnym charakterze?

Wcześniejsza emerytura dla osób uprawnionych do renty

Emerytura górnicza - od 2007 roku