Prawa seniora

Prawo do emerytury kapitałowej i jej wysokość ustala Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w drodze decyzji, na podstawie wniosku o ustalenie prawa do emerytury złożonego przez członka otwartego funduszu emerytalnego.

Emerytury kapitałowe przysługują w ramach ubezpieczenia emerytalnego, o którym mowa w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych.

Emerytury kapitałowe są wypłacane za pośrednictwem jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, która jest właściwa do wypłaty emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Emerytura kapitałowa w postaci okresowej emerytury kapitałowej przysługuje członkowi otwartego funduszu emerytalnego do ukończenia 65. roku życia ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych.

Emerytura według nowych zasad z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, prawo do niej i jej wysokość są ustalane na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach FUS. Warto wiedzieć komu i kiedy ona przysługuje.

Uzyskanie wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest uwarunkowane osiągnięciem odpowiedniego wieku oraz wymaganego okresu zatrudnienia.

Lecznictwo uzdrowiskowe jest prowadzone przy wykorzystaniu specjalnych urządzeń. Jednym z nich jest tężnia, tzn. miejsce służące do zażywania inhalacji powstałego w jej otoczeniu specyficznego aerozolu. Mikroklimat, który roztacza się wokół tężni jest wykorzystywany do leczenia schorzeń m.in. górnych dróg oddechowych.

Na to czy dany lek będzie refundowany wpływa wiele czynników. Przede wszystkim należy wziąć pod uwagę jego koszty produkcji i skuteczność. To, które leki znajdą się na liście leków refundowanych jest szczególnie ważne dla grup uprzywilejowanych, które bezpłatnie zaopatrują się w leki refundowane.

Wykaz chorób oraz leków i wyrobów medycznych, które ze względu na te choroby są przepisywane bezpłatnie, za opłatą ryczałtową lub za częściową odpłatnością znajduje się w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 8 grudnia 2009 r.

Recepty lekarskie są wystawiane według określonego wzoru. Co do zasady termin realizacji recept wynosi 30 dni od dnia wystawienia. Apteka ma obowiązek przechowywania recept przez okres 5 lat licząc od końca roku, w którym zostały zrealizowane.

Zasady odpłatności za leki podstawowe, uzupełniające oraz recepturowe są określone w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Istnieją pewne zasady według, których wydaje się refundowane leki i wyroby medyczne. Przepisy przewidują również przeprowadzanie kontroli, której podlega wystawianie i realizacja recept obejmujących leki refundowane.

Wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do Ustawy o emeryturach pomostowych.

Przepisy prawa gwarantują osobom urodzonym przed 1 stycznia 1949 r. oraz uprawnionym do renty z tytułu niezdolności do pracy albo wskutek choroby zawodowej, przejście na wcześniejszą emeryturę.

Warunki nabywania emerytury górniczej są określone w Ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Nauczyciele mają kilka możliwości skorzystania z wcześniejszej emerytury, gdyż ich praca jest tzw. pracą wykonywaną w szczególnym charakterze. Jedną z nich jest możliwość przejścia na zasadach określonych w Ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wysokość emerytury ustalanej według dotychczasowych zasad uzależniona jest od wysokości podstawy wymiaru, uwzględnionego okresu składkowego i nieskładkowego oraz kwoty bazowej, obowiązującej w dacie powstania prawa do świadczenia.

Nauczyciel ma możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę na podstawie przepisów art. 32 i 46 ustawy emerytalnej, w związku z przepisami § 15 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Prawo przejścia na emeryturę górniczą w obniżonym wieku przysługuje zarówno osobom urodzonym przed, jak i po dniu 1 stycznia 1949r. Przepisy art. 39 i 46 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przewidują możliwość przejścia na emeryturę górniczą osobom' które nie spełniają warunków do przyznania emerytury górniczej, ale mają pięcioletni okres pracy górniczej.

Nauczyciel akademicki w celu otrzymania wcześniejszej emerytury musi spełnić warunki uregulowane w art. 267 Ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym.

Jeżeli okresy przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty zbiegają się w czasie, uwzględnia się tylko jeden okres, ten najbardziej korzystny

Okres składkowy i nieskładkowy wymagany do przyznania renty uzależniony jest od wieku osoby w jakim powstała niezdolność do pracy.

Prawo do emerytury pomostowej powstaje z dniem spełnienia warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Warto również zaznaczyć, że kwota emerytury pomostowej nie może być niższa niż kwota najniższej emerytury.

Postępowanie w sprawie emerytury pomostowej wszczyna się na wniosek pracownika zgłoszony bezpośrednio lub za pośrednictwem płatnika składek w organie rentowym.

Organem orzekającym o niezdolności do pracy w I instancji jest lekarz orzecznik ZUS, w II instancji orzekają komisje lekarskie Zakładu, natomiast nadzór nad wykonywaniem orzecznictwa o niezdolności do pracy sprawuje Prezes Zakładu.

Niezdolność do pracy jest orzekana tylko na czas określony, nie dłuższy niż 5 lat. Jej orzeczenie na dłużej jest możliwe tylko gdy według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu.

Prawo do emerytury pomostowej, przysługuje pracownikowi, który urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r., ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat, osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn, ma okres składkowy i nieskładkowy, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn.

Nadzór nad wykonywaniem orzekania o niezdolności do pracy przez lekarzy orzeczników i komisje lekarskie, Prezes Zakładu wykonuje za pośrednictwem naczelnego lekarza Zakładu.

Niestawiennictwo osoby na badaniu lub obserwacji (bez usprawiedliwionej przyczyny) powoduje wyznaczenie nowego terminu. Kolejne niestawiennictwo skutkuje odstąpieniem od postępowania w sprawie przyznania renty.

Pracownikami kolejowymi w rozumieniu ustawy o emeryturach są osoby pozostające w stosunku pracy, w jednostkach organizacyjnych przedsiębiorstwa Polskie Koleje Państwowe, z wyłączeniem biur projektów kolejowych oraz innych jednostkach (komórkach) organizacyjnych, których pracownicy byli objęci dotychczasowymi przepisami o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin.

Okresy nieskładkowe są uwzględniane przy ustalaniu prawa do emerytury i renty. Wyszczególnia je Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Przepisy Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych określają warunki, jakie musi spełnić osoba urodzona przed 1 stycznia 1949r. aby mogła uzyskać prawo do emerytury.

Przy ustalaniu prawa do emerytury i renty, i obliczaniu ich wysokości, uwzględnia się m.in. okresy składkowe i nieskładkowe, o którym mowa w przepisach Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Lekarz orzecznik wydaje orzeczenie o niezdolności do pracy, na wniosek właściwej komórki organizacyjnej oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w sprawach świadczeń wypłacanych przez Zakład oraz innych podmiotów w sprawach należących do ich właściwości.

Postępowanie orzecznicze jest dwuinstancyjne. Organem orzekającym w I instancji jest lekarz orzecznik ZUS, zaś w II instancji orzekają komisje lekarskie Zakładu.

Pojęcie niezdolności do pracy zostało uregulowane w Ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Nadzór nad wykonywaniem orzecznictwa o niezdolności do pracy sprawuje Prezes Zakładu.

Emeryturę mieszaną ustala się częściowo według starych, a częściowo według nowych zasad. Otrzymać ją mogą osoby urodzone po 1948 roku, które wiek emerytalny osiągną w latach 2009–2013.

Jeżeli niezdolność do pracy jest trwała, osobie przysługuje renta stała, zaś w przypadku gdy niezdolność do pracy jest określona ubezpieczonemu przysługuje renta okresowa.

Wniosek o emeryturę stanowi podstawę do wszczęcia postępowania w ZUS, rozpatrzenia uprawnień i wydania decyzji w sprawie emerytury.

Emeryturę z urzędu zamiast renty z tytułu niezdolności do pracy mogą otrzymać wyłącznie osoby pobierający rentę z tytułu częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy.

O dobrowolnych ubezpieczeniach emerytalnym i rentowych możemy powiedzieć w sytuacji gdy, dana osoba spełnia warunki do podlegania ubezpieczeniom społecznym z kilku tytułów i z jednego z nich ubezpieczenia mają charakter obowiązkowy, a z pozostałych tytułów dobrowolny, oraz w przypadkach wymienionych w art. 7 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Ubezpieczenia społeczne w Polsce obejmują ubezpieczenie emerytalne, ubezpieczenia rentowe, ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa, zwane ubezpieczeniem chorobowym, oraz ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zwane ubezpieczeniem wypadkowym. Kto podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu?

Za niezdolną do pracy uważa się osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu.

Kontynuowanie ubezpieczenia emerytalnego i rentowego możliwe jest w przypadku, gdy dana osoba utraciła dotychczasowy tytuł do ubezpieczeń i nie ma żadnych innych tytułów do ich objęcia.

Nauczyciel objęty przepisami Ustawy Karta Nauczyciela może przejść na emeryturę bez względu na wiek, na podstawie art. 88 tej ustawy.

Rekompensata za utratę prawa do emerytury pomostowej przysługuje osobom, które od stycznia 2009 r. utraciły szansę na wcześniejszą emeryturę w związku z wejściem w życie Ustawy o emeryturach pomostowych.

Ustawa o emeryturach pomostowych określa m.in. warunki nabywania i utraty prawa do emerytur i rekompensat przez niektórych pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Osoby urodzone przed dniem 1 stycznia 1949 r. zachowują uprawnienia do wcześniejszej emerytury. Należy zaznaczyć, że przepisy prawa pod pewnymi warunkami i w określonym terminie przewidują także, możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę osobom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r.

Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach, przez okres co najmniej 15 lat, jest jednym z wymogów uzyskania prawa do emerytury pomostowej. Definicję pracy w szczególnych warunkach określa art. 3 ust.1 i 2 Ustawy o emeryturach pomostowych.

Wykaz prac górniczych określa art. 50c ust.1 i 2 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wysokość okresowej emerytury kapitałowej

Nabycie prawa do emerytury kapitałowej

Wysokość dożywotniej emerytury kapitałowej

Okresowa emerytura kapitałowa (II filar)

Emerytura według nowych zasad z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (I filar)

Wcześniejsza emerytura z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze

Jak działają tężnie?

Jakie są kryteria tworzenia wykazów leków refundowanych?

Dla jakich chorób przepisuje się leki bezpłatnie, za opłatą ryczałtową lub częściową odpłatnością

Terminy realizacji recept

Odpłatność za leki - zasady

W jaki sposób wydaje się leki refundowane

Jakie prace zaliczymy do prac o szczególnym charakterze?

Wcześniejsza emerytura dla osób uprawnionych do renty

Emerytura górnicza - od 2007 roku

Wcześniejsza emerytura dla nauczyciela - ustawa emerytalna

Wysokość i podstawa wymiaru emerytury na dotychczasowych zasadach

Wcześniejsza emerytura dla nauczyciela - praca w szczególnych warunkach

Wcześniejsza emerytura górnicza w wieku obniżonym

Warunki otrzymania wcześniejszej emerytury dla nauczyciela akademickiego

Jakie okresy uwzględnia się przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty?

Okres składkowy i nieskładkowy przyznania renty

Wysokość emerytury pomostowej

Zasady postępowania w sprawach emerytur pomostowych

Kto orzeka o niezdolności do pracy do celów rentowych

Na jaki czas orzeka się niezdolność do pracy

Kiedy powstaje i ustaje prawo do emerytury pomostowej?

Nadzór nad wykonywaniem orzekania o niezdolności do pracy

Niestawiennictwo osoby a wydanie orzeczenie o przyznaniu renty

Komu przysługuje wcześniejsza emerytura kolejowa

Okresy nieskładkowe

Emerytura dla ubezpieczonych, urodzonych przed 1 stycznia 1949 r.

Okresy składkowe

Wniosek o wydanie orzeczenia przez lekarza orzecznika

Czy od orzeczenia lekarza orzecznika można się odwołać?

Czym jest niezdolność do pracy?

Jakie są warunki uzyskania emerytury mieszanej?

Wysokość renty

Jakie dokumenty należy złożyć aby otrzymać emeryturę?

Emerytura z urzędu dla osób pobierających renty z tytułu niezdolności do pracy

Dobrowolne ubezpieczenie emerytalne i rentowe

Obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne i rentowe

Kiedy przysługuje prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy?

Czy można kontynuować ubezpieczenie emerytalne i rentowe?

Wcześniejsza emerytura dla nauczyciela - Karta Nauczyciela

Rekompensata za utratę prawa do emerytury pomostowej

Komu przysługuje prawo do emerytury pomostowej

Komu przysługuje wcześniejsza emerytura

Jakie prace zaliczamy do prac w szczególnych warunkach?

Jakie prace uznaje się za prace górnicze