Prawa seniora

Emeryci, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny (60 lat kobieta, 65 lat mężczyzna) mogą dorabiać do swoich świadczeń bez żadnych ograniczeń. Jednak osoby, które pobierają wcześniejsze emerytury, w zależności od tego jaki będą uzyskiwały dochód, ich emerytura może być zawieszona lub zmniejszona.

Odprawa rentowa (pieniężna) należy się pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę. Jest to obok wynagrodzenia za pracę, wypłata, wynikająca z tytułu pozostawania w stosunku pracy.

Pieniężna odprawa emerytalna jest zapewniona pracownikowi spełniającemu warunki do emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę.

Niektórzy emeryci oprócz pobieranych świadczeń emerytalnych, uzyskują także dodatkowe przychody z działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Osoby te są zobowiązane do zawiadomienia ZUS o podjęciu pracy o raz o wysokości osiąganego przychodu.

Osoby zatrudnione przy produkcji wyrobów zawierających azbest mogą skorzystać z leczenia uzdrowiskowego. Tryb kierowania na leczenie oraz rozliczania przez instytucje powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego kosztów z tytułu korzystania z leczenia reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 sierpnia 2004 r.

Polska jest jednym z nielicznych krajów, w którym pobyty w sanatoriach są finansowane ze środków publicznych. Z leczenia uzdrowiskowego mogą skorzystać przede wszystkim osoby przewlekle chore oraz rekonwalescenci, wymagający rehabilitacji. Wcześniej muszą jednak spełnić pewne warunki określone w przepisach prawa.

Osoby, którym przysługują szczególne uprawnienia do świadczeń opieki zdrowotnej określa ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Należą do nich m.in. Zasłużeni Honorowi Dawcy Krwi i Przeszczepu, inwalidzi wojskowi oraz żołnierze.

Leczenie uzdrowiskowe jest prowadzone w określonych kierunkach leczniczych. Oznacza to, że w zależności od schorzenia danej osoby będzie ona mogła skorzystać z leczenia uzdrowiskowego bądź nie. Wskazania i przeciwwskazania do lecznictwa uzdrowiskowego są analizowane w sposób zindywidualizowany w odniesieniu do danego pacjenta. W przypadku istnienia przeciwwskazań lekarz kierując pacjenta na leczenie uzdrowiskowe, może skierować pacjenta na konsultację do właściwego lekarza specjalisty.

Status uzdrowiska może być nadany obszarowi, który spełnia określone warunki. Przede wszystkim musi posiadać złoża naturalnych środków leczniczych oraz klimat o właściwościach leczniczych. W Polsce takich miejsc jest dużo i każde posiada określony profil leczniczy.

Pobyt w sanatorium osób skierowanych na leczenie uzdrowiskowe przez NFZ jest bezpłatny. Ponoszą one tylko koszty przejazdu do i z sanatorium. Możliwy jest również pełnopłatny pobyt w uzdrowisku - poza skierowaniem z NFZ.

Istnieją różne formy leczenia uzdrowiskowego. W zależności od tego jakie schorzenie dolega pacjentowi, zostanie on skierowany do sanatorium, szpitala, prewentorium bądź przychodni uzdrowiskowej.

Skierowanie na leczenie uzdrowiskowe jest wystawiane przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. Wymaga ono potwierdzenia przez Narodowy Fundusz Zdrowia, który określa datę i czas trwania leczenia oraz wyznacza odpowiedni zakład lecznictwa uzdrowiskowego.

W miejscowościach, które posiadają szczególne właściwości klimatyczne i walory krajobrazowe pobierana jest opłata klimatyczna lub uzdrowiskowa. Do jej uiszczenia zobowiązani są m.in. kuracjusze przebywający w sanatorium.

Osoby dorosłe, które korzystają z uzdrowiskowej rehabilitacji w sanatorium powinny mieć zagwarantowane określone warunki. Szczegółowy wykaz warunków realizacji świadczeń gwarantowanych z zakresu lecznictwa uzdrowiskowego określa załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 28 sierpnia 2009 r.

Wyjeżdżając na leczenie uzdrowiskowe należy pamiętać o zabraniu niezbędnych dokumentów, m.in. potwierdzonego przez oddział wojewódzki Funduszu skierowania na leczenie. Trzeba mieć również środki finansowe na pokrycie dodatkowych kosztów, związanych m.in. z korzystaniem z odbiornika telewizyjnego.

Gmina, której uda się uzyskać status uzdrowiska albo status obszaru ochrony uzdrowiskowej, uzyskuje świadectwo potwierdzające właściwości lecznicze znajdujących się na jej obszarze naturalnych surowców i klimatu. Przyciąga to turystów i w związku z tym przynosi zyski. W Polsce istnieje obecnie około 44 uzdrowisk.

Lecznictwo uzdrowiskowe polega na udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej w zakładach lecznictwa zdrowotnego przy wykorzystaniu właściwości naturalnych surowców leczniczych i klimatu. W zależności od tego jakie dana osoba ma schorzenie, zostanie skierowana do szpitala, sanatorium, prewentorium bądź przychodni uzdrowiskowej.

Prawo do przejścia na emeryturę bez względu na wiek dla osób opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki mają te osoby, które nie przystąpiły do otwartego funduszu emerytalnego i które do 31 grudnia 1998 r. spełniły wszystkie warunki wymagane do nabycia prawa do tego świadczenia.

Ustawa o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych określa zasady tworzenia i działania funduszy emerytalnych. Warto podkreślić, że ustawa ta nie narusza przepisów innych ustaw, które przewidują wypłatę świadczeń pieniężnych w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego.

Osoby, które zamierzają skorzystać z leczenia uzdrowiskowego powinny wiedzieć, że mają prawo zrezygnować lub skrócić swój pobyt w sanatorium. Swoją decyzję powinny jednak umotywować ważnymi przyczynami. Jeśli fundusz uzna je za uzasadnione wyznaczy nowy termin wyjazdu do uzdrowiska, lub obniży koszt pobytu w uzdrowisku o liczbę dni, które nie zostaną wykorzystane.

Prawo do emerytury kapitałowej i jej wysokość ustala Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w drodze decyzji, na podstawie wniosku o ustalenie prawa do emerytury złożonego przez członka otwartego funduszu emerytalnego.

Emerytury kapitałowe przysługują w ramach ubezpieczenia emerytalnego, o którym mowa w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych.

Emerytury kapitałowe są wypłacane za pośrednictwem jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, która jest właściwa do wypłaty emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Emerytura kapitałowa w postaci okresowej emerytury kapitałowej przysługuje członkowi otwartego funduszu emerytalnego do ukończenia 65. roku życia ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych.

Emerytura według nowych zasad z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, prawo do niej i jej wysokość są ustalane na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach FUS. Warto wiedzieć komu i kiedy ona przysługuje.

Uzyskanie wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest uwarunkowane osiągnięciem odpowiedniego wieku oraz wymaganego okresu zatrudnienia.

Lecznictwo uzdrowiskowe jest prowadzone przy wykorzystaniu specjalnych urządzeń. Jednym z nich jest tężnia, tzn. miejsce służące do zażywania inhalacji powstałego w jej otoczeniu specyficznego aerozolu. Mikroklimat, który roztacza się wokół tężni jest wykorzystywany do leczenia schorzeń m.in. górnych dróg oddechowych.

Na to czy dany lek będzie refundowany wpływa wiele czynników. Przede wszystkim należy wziąć pod uwagę jego koszty produkcji i skuteczność. To, które leki znajdą się na liście leków refundowanych jest szczególnie ważne dla grup uprzywilejowanych, które bezpłatnie zaopatrują się w leki refundowane.

Recepty lekarskie są wystawiane według określonego wzoru. Co do zasady termin realizacji recept wynosi 30 dni od dnia wystawienia. Apteka ma obowiązek przechowywania recept przez okres 5 lat licząc od końca roku, w którym zostały zrealizowane.

Wykaz chorób oraz leków i wyrobów medycznych, które ze względu na te choroby są przepisywane bezpłatnie, za opłatą ryczałtową lub za częściową odpłatnością znajduje się w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 8 grudnia 2009 r.

Zasady odpłatności za leki podstawowe, uzupełniające oraz recepturowe są określone w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Istnieją pewne zasady według, których wydaje się refundowane leki i wyroby medyczne. Przepisy przewidują również przeprowadzanie kontroli, której podlega wystawianie i realizacja recept obejmujących leki refundowane.

Wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do Ustawy o emeryturach pomostowych.

Przepisy prawa gwarantują osobom urodzonym przed 1 stycznia 1949 r. oraz uprawnionym do renty z tytułu niezdolności do pracy albo wskutek choroby zawodowej, przejście na wcześniejszą emeryturę.

Warunki nabywania emerytury górniczej są określone w Ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Nauczyciele mają kilka możliwości skorzystania z wcześniejszej emerytury, gdyż ich praca jest tzw. pracą wykonywaną w szczególnym charakterze. Jedną z nich jest możliwość przejścia na zasadach określonych w Ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wysokość emerytury ustalanej według dotychczasowych zasad uzależniona jest od wysokości podstawy wymiaru, uwzględnionego okresu składkowego i nieskładkowego oraz kwoty bazowej, obowiązującej w dacie powstania prawa do świadczenia.

Nauczyciel ma możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę na podstawie przepisów art. 32 i 46 ustawy emerytalnej, w związku z przepisami § 15 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Prawo przejścia na emeryturę górniczą w obniżonym wieku przysługuje zarówno osobom urodzonym przed, jak i po dniu 1 stycznia 1949r. Przepisy art. 39 i 46 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przewidują możliwość przejścia na emeryturę górniczą osobom' które nie spełniają warunków do przyznania emerytury górniczej, ale mają pięcioletni okres pracy górniczej.

Nauczyciel akademicki w celu otrzymania wcześniejszej emerytury musi spełnić warunki uregulowane w art. 267 Ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym.

Jeżeli okresy przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty zbiegają się w czasie, uwzględnia się tylko jeden okres, ten najbardziej korzystny

Okres składkowy i nieskładkowy wymagany do przyznania renty uzależniony jest od wieku osoby w jakim powstała niezdolność do pracy.

Prawo do emerytury pomostowej powstaje z dniem spełnienia warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Warto również zaznaczyć, że kwota emerytury pomostowej nie może być niższa niż kwota najniższej emerytury.

Postępowanie w sprawie emerytury pomostowej wszczyna się na wniosek pracownika zgłoszony bezpośrednio lub za pośrednictwem płatnika składek w organie rentowym.

Organem orzekającym o niezdolności do pracy w I instancji jest lekarz orzecznik ZUS, w II instancji orzekają komisje lekarskie Zakładu, natomiast nadzór nad wykonywaniem orzecznictwa o niezdolności do pracy sprawuje Prezes Zakładu.

Niezdolność do pracy jest orzekana tylko na czas określony, nie dłuższy niż 5 lat. Jej orzeczenie na dłużej jest możliwe tylko gdy według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu.

Prawo do emerytury pomostowej, przysługuje pracownikowi, który urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r., ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat, osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn, ma okres składkowy i nieskładkowy, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn.

Nadzór nad wykonywaniem orzekania o niezdolności do pracy przez lekarzy orzeczników i komisje lekarskie, Prezes Zakładu wykonuje za pośrednictwem naczelnego lekarza Zakładu.

Niestawiennictwo osoby na badaniu lub obserwacji (bez usprawiedliwionej przyczyny) powoduje wyznaczenie nowego terminu. Kolejne niestawiennictwo skutkuje odstąpieniem od postępowania w sprawie przyznania renty.

Pracownikami kolejowymi w rozumieniu ustawy o emeryturach są osoby pozostające w stosunku pracy, w jednostkach organizacyjnych przedsiębiorstwa Polskie Koleje Państwowe, z wyłączeniem biur projektów kolejowych oraz innych jednostkach (komórkach) organizacyjnych, których pracownicy byli objęci dotychczasowymi przepisami o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin.

Dorabianie do emerytury bez ograniczeń

Odprawa rentowa

Odprawa emerytalna

Zgłoszenie pracy emeryta w ZUS

Leczenie osób zatrudnionych przy produkcji wyrobów zawierających azbest

Kto może skorzystać z leczenia uzdrowiskowego?

Szczególne uprawnienia do świadczeń z opieki zdrowotnej

Wskazania i przeciwwskazania do leczenia uzdrowiskowego

Uzdrowiska i ich profile lecznicze

Koszty wyżywienia i zakwaterowania w sanatorium

Formy korzystania z leczenia uzdrowiskowego

Skierowanie na leczenie uzdrowiskowe

Opłata miejscowa i uzdrowiskowa

Co sanatorium musi zapewnić pacjentowi

Co należy zabrać wyjeżdżając na leczenie uzdrowiskowe

Gmina o statusie uzdrowiska lub obszaru ochrony uzdrowiskowej

Gdzie odbywa się leczenie uzdrowiskowe?

Emerytura dla osób opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki

Organizacja funduszy emerytalnych

Czy można skrócić lub zrezygnować z pobytu w sanatorium

Wysokość okresowej emerytury kapitałowej

Nabycie prawa do emerytury kapitałowej

Wysokość dożywotniej emerytury kapitałowej

Okresowa emerytura kapitałowa (II filar)

Emerytura według nowych zasad z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (I filar)

Wcześniejsza emerytura z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze

Jak działają tężnie?

Jakie są kryteria tworzenia wykazów leków refundowanych?

Terminy realizacji recept

Dla jakich chorób przepisuje się leki bezpłatnie, za opłatą ryczałtową lub częściową odpłatnością

Odpłatność za leki - zasady

W jaki sposób wydaje się leki refundowane

Jakie prace zaliczymy do prac o szczególnym charakterze?

Wcześniejsza emerytura dla osób uprawnionych do renty

Emerytura górnicza - od 2007 roku

Wcześniejsza emerytura dla nauczyciela - ustawa emerytalna

Wysokość i podstawa wymiaru emerytury na dotychczasowych zasadach

Wcześniejsza emerytura dla nauczyciela - praca w szczególnych warunkach

Wcześniejsza emerytura górnicza w wieku obniżonym

Warunki otrzymania wcześniejszej emerytury dla nauczyciela akademickiego

Jakie okresy uwzględnia się przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty?

Okres składkowy i nieskładkowy przyznania renty

Wysokość emerytury pomostowej

Zasady postępowania w sprawach emerytur pomostowych

Kto orzeka o niezdolności do pracy do celów rentowych

Na jaki czas orzeka się niezdolność do pracy

Kiedy powstaje i ustaje prawo do emerytury pomostowej?

Nadzór nad wykonywaniem orzekania o niezdolności do pracy

Niestawiennictwo osoby a wydanie orzeczenie o przyznaniu renty

Komu przysługuje wcześniejsza emerytura kolejowa