Wzorce umowne i niedozwolone klauzule
W praktyce obrotu konsumenckiego zdecydowana większość przedsiębiorców w kontaktach z klientami posługuje się wzorcami umownym. Z jednej strony to wygoda zarówno dla przedsiębiorcy, jak i konsumenta, którzy nie tracą czasu na niekiedy żmudne negocjacje. Z drugiej strony w praktyce oznacza to, że warunki umowy, zwłaszcza wtedy, gdy konsument wzorca nie czyta, dyktuje przedsiębiorca.
Aby te warunki nie były rażąco niesprawiedliwe dla konsumenta, polski ustawodawca wprowadził instytucję niedozwolonych klauzul umownych. W przypadku postanowień umownych, które rażąco naruszają interesy klientów i nie zostały z nimi uzgodnione bezpośrednio, ustawodawca nie będzie chronił ich mocy prawnej. Tym samym postanowienia te nie będą wiązać.
Zobacz serwis: Prawa konsumenta
Rejestr klauzul
Dzięki działalności Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów stworzony został obszerny rejestr klauzul, zawierający listę tych wszystkich postanowień umownych, które zostały uznane za niedozwolone.
Za niedozwolone zostały m.in. klauzule, które kierują wszystkie roszczenia konsumenta względem przedsiębiorcy do sądów właściwych wedle siedziby tego drugiego. Uznano, iż taka klauzula może znacząco utrudniać korzystanie z praw konsumentom.
Obowiązki przedsiębiorców
Stosowanie postanowień, które znalazły się w rejestrze niedozwolonych klauzul jest zabronione i dotyczy całego obrotu, a nie tylko podmiotu, którego wzorzec umowny został zakwestionowany.
Zgodnie z art. 24 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów stosowanie przez przedsiębiorców klauzul umownych stanowi praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, za co przedsiębiorca może ponieść, na podstawie art. 106 tej ustawy, surową karę finansową.
Klauzulami niedozwolonymi są nie tylko te, które mają taką samą treść, ja te znajdujące się w rejestrze. Przedsiębiorcy nie mogą stosować także klauzul, które treściowo się różnią, ale mają taki sam sens.
Zobacz: Jak sprawdzić, czy klauzula umowna jest niedozwolona?
Co zrobić?
Jeżeli spostrzeżemy, iż w umowie zawartej z nami przedsiębiorca zawarł klauzule niedozwolone powinniśmy zwrócić mu na to uwagę. Przy tym należy zaznaczyć, iż zgodnie z art. 385(1) kodeksu cywilnego takie klauzule nie wiążą nas, a przedsiębiorca, stosując zakazane klauzule, naraża się na karę finansową.